Wikiversity

Tartu
Şehir
Bayrak Arma
Slogan: Heade mõtete linn (Güzel düşünceler şehri)
Ülke	Estonya
İl	Tartu ili
Yüzölçümü
• Toplam	38,86 km²
Nüfus  (2020)[1]
• Toplam	92.972
• Yoğunluk	2,400/km²
Zaman dilimi	UTC+02.00 (DAS)
• Yaz (YSU)	UTC+03.00 (DAYS)
Resmî site tartu.ee

Tartu (Almanca: Dorpat), Estonya'nın en büyük ikinci kentidir. 38,8 kilometre karelik yüzölçümü olan kentin nüfusu 2020 sayımına göre 92.972'dir. Tartu ile ilgili ilk yazılı belgeler 1030'a kadar dayanmaktadır.

Estonya'nın finansal ve siyasi başkenti olan Tallinn'den farklı olarak Tartu entelektüel ve kültürel merkez olarak ön plana çıkar. Ülkenin en eski ve en prestijli üniversitesi olan Tartu Üniversitesi de bu kenttedir. Tallinn'in 180 kilometre güneyinde olan kent, aynı zamanda Güney Estonya'nın merkezi konumundadır. Estonya'nın en büyük iki gölünü birbirine bağlayan Emajõgi, Tartu'dan da geçmektedir.

Toome Tepesi'nin (Toomemägi) doğusuna, MS 600 yılında Estonlar bölgeye ilk defa Tarbatu Kalesi'ni inşa etmişlerdir.

Tartu hakkında ilk yazılı belge ise 1030 yılına dayanmaktadır. Kiev Prensi I. Yaroslav Tarbatu Kalesi'ni alıp buraya Yuryev adındaki kendi kalesini dikmiştir.

Tartu Orta Çağ'ın ileri dönemlerinde bölgede hatrı sayılır bir ticaret merkezi ve Dorpat Piskoposluğu'nun merkeziydi. Bugünkü bütün Estonya ve Letonya topraklarında olduğu gibi, Tartu da MS 12. yüzyılda Alman Kılıç Kardeşliği himayesi altına girdi.

20. yüzyıla kadar, kent, Almanlar'ın kültürel, dini, mimari ve siyasi yapısından yoğun bir şekilde etkilendi. Örneğin zamanında Darpot meydanı olarak bilinen yer Alman kenti Rostock'lular tarafından inşa edildi. Kentteki ana üniversite ise yine Almanlar tarafından yapıldı.

16. yüzyılda, Livonya ve Tartu birlikte Polonya yönetimi altına girdi ve burada dini Cizvit gramer okulu 1583'te yapıldı. Buna ek olarak, Tartu'da papaz okulu da faaliyetlere başladı.

Papaz okulu ve gramer okulu 1601'deki Polonya-İsveç savaşı sırasında kapatıldı. Savaşın ardından Tartu İsveçliler tarafından alındı. 1632 yılında İsveç Kralı II. Gustav Adolf, üniversiteyi kontrolü altına aldı. 1721 yılında kent Rus İmparatorluğu ele geçirildi ve 1918 yılına kadar imparatorluğun sınırları içinde kaldı.

I. Dünya Savaşı sonrasındaki iç savaş sırasında, Sovyet Rusya hükûmeti ile Estonya arasında 2 Şubat 1920'de Tartu'da yapılan antlaşmada Estonya Sovyetler Birliği'ne katıldı.

II. Dünya Savaşı sırasında, kentin aralarında Rus Kraliçesi II. Katerina'nın yaptırdığı tarihi Kivisild'in de (taş köprü) bulunduğu büyük bir bölümü Sovyet orduları tarafından yok edildi.

1990 yılında Estonya'nın bağımsızlığını ilan etmesiyle Tartu bu ülkeye bağlandı.

Kent, 1632'de İsveç Kıralı II. Gustaf Adolf'un yaptırdığı Tartu Üniversitesi ile ünlüdür.