Wikiversity

Ovo je članak o godini 1575.

Godina 1575 (MDLXXV) bila je redovna godina koja počinje u subotu (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).

Događaji

7. 1. - Ferhat-paša Sokolović razbio Ivana Auersperga tokom provale niz Koranu, prethodno stradao Cetingrad^[1].

8. 2. - Osnovan Univerzitet Leiden.
13. 2. - Henri III od Francuske krunisan u Reimsu.
veljača - Nadvojvoda Karlo postavljen za namjesnika u Austriji, Ugarskoj i Hrvatskoj-Slavoniji, dok su Maksimilijan i Rudolf u Češkoj i Njemačkoj (do studenog).

12. 5. - Poljsko-litvanski parlament proglasio presto upražnjenim jer se Anri, sada francuski kralj, nije vratio u zemlju.
svibanj-lipanj - Turski napadi na Hrastovicu i Ivanić, veliki broj kmetova napušta hrvatsku krajinu, ljudi udove banice Erdedi četovali do Dubice^[2].

5. 7. - Redeswirski upad je poslednji okršaj između Engleske i Škotske.
10. 7. - Bitka kod Kerelőszentpála, erdeljski knez Stefan Batori porazio pretendenta Gašpara Bekeša.
23. 7. - Turci iz Bobovišća prešli preko Drave i odagnali 200 grla stoke iz Đurđevca.

ca. 13. 8. - Sabor Kranjske, Štajerske i Koruške u Bruku na Muri: ističe se veliki nered u hrvatskoj krajini
kolovoz - Više turskih napada na Koprivnicu, spaljeno joj predgrađe; paljevine i oko Rasinje, Kuzminca, Martijanca i Ludbrega.

1. 9. - Španski kralj Filip II. proglasio državni bankrot (prethodni bio 1557).
rujan - Ferhat-paša Sokolović sa ostalim bosanskim sandžacima napadao Bihać, zatim pljačka prema severu.
22. 9. - Boj kod Budačkog: u okršaju sa Ferhat-pašinom vojskom poginuo Herbard VIII. von Auersperg, zapovjednik vojne krajine, zarobljen njegov sin Vuk Engelbert i mnogi drugi, ako nisu poginuli^[3].
- Turci zatim robe do Kranjske (poharana Metlika), vraćaju se s mnogo roblja i plena.
- Novi kapetan hrvatske krajine biće Ivan Auersperg.
- Od velikog otkupa za Vuka Engelberta biće izgrađena džamija Ferhadija u Banjaluci.
22. 9. - Rudolf II krunisan za češkog kralja.
26. 9. - Alžirski gusari Arnaut Memija zarobili Miguela de Cervantesa - pet godina ropstva.

10. 10. - Bitka kod Dormansa je katolička pobeda u francuskom Petom hugenotskom ratu.
27. 10. - Rudolf II izabran i za nemačko-rimskog kralja.

22. 11. - Murat III potvrđuje mir sa Ugarskom, ali borbe na granici se nastavljaju.

14. 12. - Erdeljski knez Stefan Batori izabran za poljsko-litvanskog kralja (vl 1576-86), suvladar mu je supruga Ana Jagelonska; pretendent bio i car Maksimilijan II..
16. 12. - Valdivijski zemljotres 1575. u Čileu, procenjena magnituda 8,5.

1574-75 - Bivši zagrebački kanonik Franjo Filipović, zvani Delipop, došao kao islamski preobraćenik u Bosnu^[4], gdje je dobio zijamet od sultana.
Novi srpski patrijarh je Gerasim Sokolović (do 1586), rođak dvojice prethodnika i velikog vezira.
Prvi put se pominju pravoslavni Srbi u Mostaru^[5].
Jaka epidemija kuge u Veneciji, ali i ostatku Evrope.
Mimar Sinan završio džamiju Selimiju u Jedrenu.
Oko ove godine u Beogradu izgrađena Čohadži-džamija, današnja Bajrakli džamija.
U Veneciji formiran prvi Fondaco dei Turchi (Tursko konačište) u all'Angelu blizu pijace Rialto^[6].
"Oslobođeni Jeruzalem" Torquata Tassa.
Giovanni Leonardo Di Bona pobedio na prvom poznatom šahovskom turniru u Madridu.
Portugalci osnovali Luandu u Angoli.

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1575.

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1575.

↑ Klaić, 309
↑ Klaić, 311
↑ Klaić, 314
↑ Klaić, 280
↑ Istorija s. n. IV-1, 480
↑ Encyclopedia of the Ottoman Empire, Gábor Ágoston, Bruce Alan Masters, p. 220
↑ Historija, 609

Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
Historija naroda Jugoslavije II, str. , Školska knjiga Zagreb, 1959
Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-I)