Wikiversity

La Paz
Nuestra Señora de La Paz
Herb	Flaga
Państwo	Boliwia
Prowincja	Pedro Domingo Murillo
Alkad	Juan Fernando Del Granado Cosio
Powierzchnia	225 km²
Wysokość	3782 m n.p.m.
Populacja; • liczba ludności	; 2 867 504; (2017)
Nr kierunkowy	2
Kod pocztowy	0201–0220
	Położenie na mapie Boliwii La Paz
	16°29′47,792″S 68°08′02,530″W/-16,496609 -68,134036
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Panorama miasta

La Paz (oficjalnie Nuestra Señora de La Paz) – miasto w Boliwii, siedziba rządu (stolicą konstytucyjną jest Sucre). W 2012 roku liczyło 758 845 mieszkańców^{[potrzebny przypis]}. Obecnie jest zamieszkiwane przez około 804 268 ludzi, a aglomerację (Conurbación La Paz lub Área metropolitana de La Paz), którą współtworzy (z miastami El Alto, Viacha i Achocalla), zasiedla około 1 874 493,00 mieszkańców (2018 rok)^[2] Działa tu jedynie polski konsulat honorowy, najbliższa ambasada mieści się w Limie w Peru^[3].

Miasto zostało założone w 1548 roku pod nazwą Ciudad de Nuestra Señora de la Paz. Pomimo że konstytucyjną stolicą jest Sucre, to La Paz od 1899 roku pełni w praktyce rolę stolicy – mieści się tutaj siedziba prezydenta, rządu oraz parlamentu^[4]. Jest trzecim najliczniejszym miastem Boliwii^{[potrzebny przypis]}, jednak tworzy aglomerację, która jest największym ośrodkiem miejskim tego kraju^[4].

La Paz jest ośrodkiem gospodarczym i kulturalnym Boliwii. W mieście dominuje przemysł włókienniczy, spożywczy, chemiczny, skórzano-obuwniczy, papierniczy, metalurgiczny oraz cementowy. Jest ważnym węzłem kolejowym (posiada połączenia z portem morskim Arica w Chile) i drogowym (położone jest przy wariancie Drogi Panamerykańskiej). W sąsiednim El Alto mieści się Port lotniczy El Alto. W La Paz działają 2 uniwersytety (założone 1830 i 1966 roku), liczne biblioteki oraz muzea. Dzielnice reprezentacyjne są położone najniżej, na dnie doliny rzeki Choqueyapu, natomiast osiedla mieszkaniowe — na stokach okolicznych gór. W mieście zachowały się zabytki z okresu kolonialnego, między innymi bazylika św. Franciszka (hiszp. Basílica de San Francisco) z XVIII wieku^[4].

Geografia

Miasto położone jest w zachodniej Boliwii. Położona w Andach Środkowych, na skraju płaskowyżu Altiplano, w dolinie rzeki Choqueyapu, u podnóża Cordillera Real, na wysokości od 3200–4100 m n.p.m., w śródgórskiej dolinie rzeki Choqueyap. Jest to najwyżej położona stolica państwowa na świecie^[3]. Na zachód od niego położone jest miasto El Alto^[5].

Klimat

Średnie dzienne temperatury wahają się w ciągu roku od 12 do 15 °C, natomiast średnie temperatury w nocy od -5 do 2 °C. Największe opady mają miejsce w styczniu (130 mm), natomiast najmniejsze są w czerwcu (4 mm). Średnie nasłonecznienie w ciągu roku waha się od 5 do 8 godzin dziennie^[6].

Średnia temperatura i opady dla La Paz
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru
Średnie temperatury w dzień [°C]	13	13	13	13	13	12	12	13	14	15	15	14
Średnie temperatury w nocy [°C]	2	2	1	0	-3	-5	-5	-4	-2	0	1	2
Opady [mm]	130	102	81	32	15	4	5	14	32	35	50	100
Średnia liczba dni z opadami	20	18	15	8	3	1	2	3	9	9	10	16	114
Źródło: Weather2Travel.com^[6] 18 czerwca 2016

Historia

Założona w 1548 roku przez Alonso de Mendozę na miejscu osady Indian o nazwie Chuquiago. Z początku pełna nazwa miasta brzmiała Pueblo Nuevo de Nuestra Señora de la Paz (Miasto Matki Boskiej Pokoju). Pierwsze próby zniesienia dominacji hiszpańskiej to krwawo stłumione powstanie z 16 lipca 1809 dowodzone przez Pedro Domingo Murillo powieszonego na głównym placu miasta. Zmiana nazwy nastąpiła w 1827 roku dla uczczenia decydującej o niepodległości Boliwii bitwy pod Ayacucho, wygranej przez wojska gen. Sucre przeciw armii hiszpańskiej^[3].

Demografia

**Zmiania liczby ludności w latach 1979–2012**

Zabytki

bazylika Świętego Franciszka (hiszp. Basílica de San Francisco) – zbudowana w latach 1744–1784 w miejscu wcześniejszego kościoła z 1548 roku. Fasada jest bogato zdobiona płaskorzeźbami ptaków, owoców i kwiatów. Wnętrze urządzone jest w stylu barokowym – szczególnie bogato są zdobione ołtarze i ambona^[3]
kościół św. Dominika (hiszp. Iglesia Santo Domingo) – zbudowany w 1760 roku. Ozdobiony jest dziełami rodzimej sztuki kamieniarskiej^[3]

Transport

Z uwagi na znacznie pofałdowanie terenu oraz fakt, iż duża część mieszkańców dojeżdża do pracy w La Paz z pobliskiego El Alto, system drogowy metropolii na początku XXI wieku był całkowicie niewydolny. Problem ten rozwiązać miała sieć kolei gondolowych - nowatorski na skalę światową system transportu publicznego^[7]. Pierwsze trzy linie o łącznej długości ponad 10 kilometrów wybudowano w dwa lata i oddano do użytku w roku 2014 - już wtedy uznano je za najdłuższy i najwyżej położony system miejskiej kolejki linowej na świecie ("wiszące metro")^[8]^[9]. Linie te przewoziły około 3000 pasażerów na godzinę^[10].

Kolejne cztery linie kolejki oddano (etapami) do lipca 2018, a w budowie są następne odcinki^[11]. Docelową planowaną długością wszystkich linii kolejki w roku 2019 jest prawie 34 kilometry^[12].

System kolejek gondolowych nosi nazwę Mi Teleférico (es.) - moja kolejka^[13].

Sport

W mieście znajduje się najwyżej położony na świecie stadion piłkarski (3600 m n.p.m.), na którym reprezentacja Boliwii rozgrywa spotkania międzynarodowe, a lokalne drużyny regularne rozgrywki ligowe. (30 maja 2007 FIFA zabroniła rozgrywać oficjalnych meczów międzypaństwowych powyżej 2500 m n.p.m.^[14], zakaz ten był mocno krytykowany m.in. przez prezydenta Evo Moralesa i legendę argentyńskiej piłki Diego Maradonę jako "dyskryminujący narody żyjące w wysokich górach, szczególnie te z rejonu Andów"^[15], po miesięcznej kampanii protestacyjnej ze strony Boliwii, limit wysokości podniesiono do 3000 m n.p.m., a następnego dnia FIFA ogłosiła wyjątek od reguły dla tego stadionu). Ponadto zbudowano tu tor kolarski, który jest najwyżej położonym torem na świecie (3 477 m n.p.m.)^[3].

Współpraca

Miejscowości partnerskie:

Galeria

Zdjęcie satelitarne aglomeracji La Paz. Po lewej stronie przedmieście El Alto z wyraźnie widoczną drogą startową lotniska, po prawej, w dolinie rzeki widoczne jest La Paz
La Paz
Centrum La Paz
Mi Teleférico - stacja linii zielonej

Przypisy

↑ La Paz (Bolivia). Norwegian Meteorological Institute and Norwegian Broadcasting Corporation 2007-2015. [dostęp 2016-06-18]. (ang.).
↑ Instituto Nacional de Estadística deI.N.E. Bolivia, BOLIVIA: PROYECCIONES DE POBLACIÓN, SEGÚN DEPARTAMENTO Y MUNICIPIO, 2012-2020 [online], 2012 [dostęp 2018-11-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-18] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Kai Ferreira Schmidt: Przewodnik Peru i Boliwia. U podnóża Andów.. Wyd. I. Kraków: Bezdroża sp. z o.o., 2010, s. 672-675. ISBN 978-83-7661-079-5.
↑ ^a ^b ^c La Paz, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-06-18] .
↑ La Paz, Boliwia. Google Maps. [dostęp 2016-06-18].
↑ ^a ^b 2005-2016 Weather2Travel.com: La Paz climate guide. [dostęp 2016-06-18]. (ang.).
↑ Boliwia. Wiszące metro w La Paz. transport-publiczny.pl [dostęp: 2018-11-30]
↑ Subway in the sky: has La Paz's cable car made a real difference to the city? theguardian.com (ang.) [dostęp: 2018-11-30]
↑ Tamara Hinson. 10 of the world's best cable car rides. CNN (ang.) [dostęp: 2018-11-30
↑ Mi Teleferico: La Paz’s Cable Car System. lapazlife.com (ang.) [dostęp: 2018-11-30]
↑ Evo Morales inaugura nueva línea del teleférico de La Paz. telesurtv.net (es.) [dostęp: 2018-11-30]
↑ La Paz Celebrates Three Years of Cable Car Operations. gondolaproject.com (ang.) [dostęp: 2018-11-30]
↑ Oficjalna strona Mi Teleférico. (es.): miteleferico.bo
↑ FIFA EXECUTIVE COMMITTEE: Focus on 57th FIFA Congress. FIFA.com, 2007-05-27. [dostęp 2017-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-04)]. (ang.).
↑ Associated Press: Anger Echoes in South America After FIFA Bans Games at Altitude. The New York Times, 2007-05-28. [dostęp 2007-05-29].

[1] La Paz (Bolivia). Norwegian Meteorological Institute and Norwegian Broadcasting Corporation 2007-2015. [dostęp 2016-06-18]. (ang.).

[2] Instituto Nacional de Estadística deI.N.E. Bolivia, BOLIVIA: PROYECCIONES DE POBLACIÓN, SEGÚN DEPARTAMENTO Y MUNICIPIO, 2012-2020 [online], 2012 [dostęp 2018-11-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-18] .

[schmidt-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Kai Ferreira Schmidt: Przewodnik Peru i Boliwia. U podnóża Andów.. Wyd. I. Kraków: Bezdroża sp. z o.o., 2010, s. 672-675. ISBN 978-83-7661-079-5.

[pwn-4] La Paz, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-06-18] .

[google-5] La Paz, Boliwia. Google Maps. [dostęp 2016-06-18].

[w2t-6] 2005-2016 Weather2Travel.com: La Paz climate guide. [dostęp 2016-06-18]. (ang.).

[7] Boliwia. Wiszące metro w La Paz. transport-publiczny.pl [dostęp: 2018-11-30]

[8] Subway in the sky: has La Paz's cable car made a real difference to the city? theguardian.com (ang.) [dostęp: 2018-11-30]

[9] Tamara Hinson. 10 of the world's best cable car rides. CNN (ang.) [dostęp: 2018-11-30

[10] Mi Teleferico: La Paz’s Cable Car System. lapazlife.com (ang.) [dostęp: 2018-11-30]

[11] Evo Morales inaugura nueva línea del teleférico de La Paz. telesurtv.net (es.) [dostęp: 2018-11-30]

[12] La Paz Celebrates Three Years of Cable Car Operations. gondolaproject.com (ang.) [dostęp: 2018-11-30]

[13] Oficjalna strona Mi Teleférico. (es.): miteleferico.bo

[14] FIFA EXECUTIVE COMMITTEE: Focus on 57th FIFA Congress. FIFA.com, 2007-05-27. [dostęp 2017-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-04)]. (ang.).

[15] Associated Press: Anger Echoes in South America After FIFA Bans Games at Altitude. The New York Times, 2007-05-28. [dostęp 2007-05-29].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]