Wikiversity
Inhaud
1955 (MCMLV) waor e gewoen jaor wat begĆ³s op 'ne zaoterdag op de Gregoriaanse kalender.
Gebeurtenisse
- 17 jannewarie - De eĆ«sjte atoomĆ³ngerzeĆ«jer, de Nautilus, vaart oet.
- 3 fibberwarie - EĆ«sjte oetzending op de Nederlandse televisie (door de KRO) van 't populair kĆØnjerprogramma Dappere Dodo.
- 5 fibberwarie - De Franse regering van Pierre MendĆØs-France treujt aaf.
- 8 fibberwarie - Malenkov treujt aaf es premier van de Sovjet-Unie en wirt opgevolg door Nikolaj Boelganin.
- 2 miert - Biej ein talentejach wirt Johnny Jordaan eĆ«sjte en Tante Leen tweĆ«de. Veur hun allebei is dit de sjtart van hun carriĆØre. De wedsjtried waas georganiseerd door platemaatsjappiej Bovema Ć³m de Sjtƶm van de Jordaan te vĆØnje.
- 12 miert - Ćƶpeningsceremonie van de tweĆ«de Pan-Amerikaanse Sjpele, gehawwe in Mexico-sjtad.
- 26 miert - Eine marsj op Brussel veurt de sjpanning rĆ³ndj de tweĆ«de sjoalsjtried wiejer op.
- 5 april - Winston Churchill treujt aaf es eƫsjte minister van 't Verenigd Keuninkriek.
- 15 april - De hanjelsreiziger Ray Kroc begint mĆØt de oetboew van ein serie fastfoodresterants Ć³nger de naam McDonald's.
- 20 april - EĆ«sjte aaflevering van Swiebertje (mĆØt Joop Doderer in de hoofrol) op de NCRV-televisie.
- 24 april - Ćngerteikening van 't pact van Bandung door de deilnummersj aan de conferentie van Afro-Aziatische lenj. Kolonialisme, neo-kolonialisme en imperialisme waere veraordeild. De jĆ³ng naties in de derde waereld belaove meĆ« same te wirke.
- 6 mei - De Duutsje BĆ³ndjsrepebliek treujt toe tot de NAVO.
- 7 mei - De Belzje diplomaat Louis Goffin wirt de eƫsjte secretaris-generaal van de Wes-Europese Unie (WEU).
- 14 mei - In de Poolse hoofsjtad wirt 't Warschaupact gesjlaote.
- 20 mei - In Den Haag lĆØgk Zafrullah Khan, awt-president van 't Internationale Gerechshof, de eĆ«sjte sjtein van de Mobarak moskee. 't Wirt de eĆ«sjte moskee in Nederlandj. Ze is veural besjtƶmp veur diplomate en perseneĆ«l van internationaal organe.
- 26 mei - De ex-waereldkampioen Formule I-race Alberto Ascari verĆ³ngelƶk in ziene Ferrari biej ein tesrit op 't circuit van Monza.
- 29 mei - Op ein sjoane Pinksterdaag Ć³ntsjteit de eĆ«sjte file in Nederlandj op 't knouppuntj Oudenrijn.
- 2 juni - Tierpark Berlin Friedrichsfelde wirt geƤƶpend.
- 4 juni - FeĆ«stelike intoch in de Amsterdamse Spaarndammerbuurt van 't olifantje Murugan, aan de hoofsjtad gesjĆ³nke door de Indiase premier Nehru.
- 11 juni - Biej de 24 oer van Le Mans (Frankriek) verĆ³ngelƶk eine coureur wobiej Ć³ngerdeile van ziene wage in 't pebliek terech kĆ³mme, en wodoor meĆ« es 80 luuj Ć³m 't laeve kĆ³mme.
- 12 juni - De Ć³nlangs vriejgelaote Cubaanse opsjtandeling Fidel Castro maak de oprichting bekĆØnd van de Bewaeging van de 26ste juli.
- 13 juli - Uniek mement in de Tour de France veur Nederlandj, nao aafloup van de 7e etappe haet Nederlandj eine etappewinnaer (Jos Hinsen, de gaele trui (Wim van Est) en de greune trui (Wout Wagtmans) in bezit.
- 19 juli - In Anaheim (Californiƫ) wirt Disneylandj geƤƶpend.
- 10 september - Japan treujt toe tot de GATT.
- 16 september ā Eine sjtaatsgreep in ArgentiniĆ« wobiej President Juan PerĆ³n wirt aafgezat.
- 2 oktober - Toon Hermans geuf in 't sanatorium Hoag Lare de eƫsjte Nederlandse onemanshow.
- 6 oktober - De Franse autofabrikant Citroƫn introduceert de Citroƫn DS.
- 20 oktober - Release van In de Ban van de Rink De TrukkeĆ«r van de Keuning in Ćngelandj.
- 26 oktober - MĆØt de Ć³ngerteikening van 't Sjtaatsverdraag wirt de bezĆØtting van Oasteriek opgehaeve. Ouch de Sovjet-Unie trĆØk zich oet Wene truk. 't Landj mĆ³t aevel belaove neutraal te blieve.
- 26 oktober ā De Repebliek Vietnam (Zuid Vietnam) wirt oet gerope.
- 30 oktober - Jommeke, de sjtripfiguur van Jef Nys, versjient veur 't eƫsj in drƶk.
- oktober - Gheorghiu-Dej treujt aaf es premier van RoemeniĆ«, mĆØr behilt groate mach es partiejsecretaris. D'r is verzĆØt taenge de opgedrĆ³nge rol es graan- en aolieleveranseer van de Sovjet-Unie. De nuje premier is Chivu Stoica.
- 6 november - De Raod van Europa maak de keus bekĆØnd van ein Ć³ntwerp veur ein Europese vlag.
- 22 november - de Russe brĆØnge hun eĆ«sjte watersjtofbĆ³m tot Ć³ntploffing.
- 24 november - EĆ«sjte proofvluch van 't nuuj toesjtĆØl van Fokker: de Fokker Friendship.
- 8 december - In Nederlandj wirt 't kleuterĆ³ngerwies wĆØttelik geregeld. 't Riek geit de bekostiging euvernumme van gemeintes en kirke, mĆØr geit ouch toezich oetoefene en sjtĆØlt eise aan perseneĆ«l en geboewe.
- 20 - Inwiejing Adventskirk in Zoetermeer
- zĆ³nger datum
- In Zuid-Afrika wirt 't Nederlands es officiƫle taal vervange door 't Afrikaans.
- De Nederlandse taal wirt verriek mĆØt 't woord nozem.
- In 't blĆØnjeinsjtituut in Grave wirt 't gesjpraoke book in preduktie genĆ³mme. 't Is bedoeld veur luuj die op latere laeftied blĆØndj zeen gewore en 't braillesjrif neet meĆ« kĆØnne leĆ«re.
Nobelprieze
- Natuurkunde:
- Willis Eugene Lamb "um zien oontdĆØkkinge umtrint de fijn structuur vaan 't waterstofspectrum."
- Polykarp Kusch "um zien perciziebepaoling vaan de magnetischen impuls vaan 't elektron."
- Sjemie: Vincent du Vigneaud "um zie werk aon biosjemisch belaankrieke solferverbinge, in 't bezunder veur de ierste synthese vaan e polypeptidehormoon."
- Geneeskunde: Hugo Theorell "um zien oontdĆØkkinge umtrint de aard en wĆØrking vaan oxideringsenzyme."
- Literatuur: HalldĆ³r Laxness "um de leventege epische krach die de groete Ieslandse vertĆØltraditie heet vernuid."
- Vrei: neet touwgekind
Gebore
- 5 jannewarie - Ella Kalsbeek, Nederlands politica
- 6 jannewarie - Rowan Atkinson, Britse acteur (Mr. Bean)
- 7 jannewarie - Belinda Meuldijk, Nederlands schrijfster en songwriter
- 7 jannewarie - An Nelissen, Vlaamse actrice
- 12 jannewarie - Jan van Houwelingen, Nederlands fitserenner
- 15 jannewarie - Alberto FernƔndez Blanco, Sjpaanse fitserenner (gesjtorve 1984)
- 18 jannewarie - Kevin Costner, Amerikaanse acteur en regisseur
- 26 jannewarie - Eddie van Halen, Nederlands-Amerikaanse gitarist van Van Halen
- 27 jannewarie - Walter Grootaers, Vlaamse zenger en presentator
- 24 jannewarie - Alain Prost, Franse autocoureur
- 25 fibberwarie - Bernard Welten, Amsterdamse hoofcommissaris
- 10 miert - Marianne Rosenberg, Duutje zangeres
- 11 miert - Nina Hagen, Duutsje punk-zangeres
- 16 miert - Peter Zijerveld, Nederlandse triatleet
- 19 miert - Bruce Willis, Amerikaanse acteur
- 20 miert - Rob Oudkerk, Nederlandse politicus (PvdA)
- 21 miert - Jair Bolsonaro, Braziliaanse militair en politicus
- 25 miert - Patty Brard, Nederlandse tv-perseuƫnlikheid en zangeres
- 2 april - Charles Urbanus jr., Nederlandse honkballer en sjportcommentator
- 15 april - Enith Brigitha, Nederlandse zjwƶmster
- 17 april - Rob Bolland, Nederlandse producer en zenger van Bolland en Bolland
- 17 april - Paul van Loon, Nederlandse sjriever van kĆØnjerbeuk
- 17 april - Pete Shelley, Britse punkmuzikant (gestorve 2018)
- 24 april - John de Mol, Nederlandse mediatycoon
- 28 april - Djamel Zidane, Algerijns-Franse voetballer
- 29 april - Bert Kuizenga, Nederlandse acteur en tv-presentator
- 19 mei - Fons de Poel, Nederlandse tv-journalist en programmamaeker veur de KRO
- 25 mei - Anton Corbijn, Nederlandse fotograaf
- 13 juni - Henk Numan, Nederlandse judoka
- 15 juni - Peter van Uhm, Nederlandse generaal
- 21 juni - Michel Platini, Franse voetballer
- 22 juni - Leo Driessen, Nederlandse sjportjournalist
- 23 juni - Roelof Luinge, Nederlandse voetbalsjeidsrechter
- 27 juni - Frank de Grave, Nederlandse politicus (VVD), minister en Tweƫde Kamerlid
- 11 juli - Jeroen van Merwijk, Nederlandse cabaretier
- 14 juli - Alex Vissering, Nederlandse sjtreektaal-zenger
- 21 juli - Boris Dittrich, Nederlandse politicus (D66)
- 5 augustus - John Whitaker, Britse sjprĆØngruter
- 12 augustus - Hein Simons, Nederlandse zenger
- 27 augustus - Laura Fygi, Nederlandse zangeres
- 31 augustus - Edwin Moses, Amerikaanse atleet
- 31 augustus - Ben Wijnstekers, Nederlandse voetballer
- 6 september - Paul Cliteur, Nederlandse rechsgeleƫrde, filosoof, columnist en publicist
- 21 september - Ted van der Parre, Nederlandse krachsjporter (Sjterkste Man van de Waereld 1992)
- 25 september - Karl Heinz Rummenigge, Duutsje voetballer
- 25 september - Zucchero, Italiaanse singer-songwriter, componist en meziekproducent
- 9 oktober - Steve Ovett, Britse atleet en olympisch kampioen
- 18 oktober - Rita Verdonk, Nederlandse politica (VVD en Trots op Nederlandj), ex-minister veur Vraemdelingezake en Integratie
- 20 oktober - Robert ten Brink, Nederlandse tv-presentator
- 28 oktober - Bill Gates, Amerikaanse zakeman, grĆ³ndjlĆØgker en mede-eigenaer van Microsoft
- 13 november - Whoopi Goldberg, Amerikaanse actrice
- 19 november - Rasti Rostelli, Nederlandse illusionist
- 19 november - Liz Snoijink, Nederlandse actrice
- 25 november - Connie Palmen, Nederlandse sjriefster
- 30 november - Billy Idol, Amerikaanse zenger
- 5 december - Marianne Weber, Nederlandse zangeres
- 13 december - Tim Steens, Nederlandse hockeyer
- 16 december - Rob Levin, Amerikaanse softwareĆ³ntwikkelaer (oprichter IRC-netwerk freenode, gesjtorve 2006)
- 20 december - Pierre Bokma, Nederlandse acteur
- 20 december - Martin Schulz, Duutsj-Rienlandse politicus
Gesjtorve
- 12 jannewarie - Armand Thiery (87), Belzje preester, theoloog en psycholoog
- 21 jannewarie - Archie Hahn (74), Amerikaans atleet
- 3 miert - Catharina Drexel (96), Amerikaanse ordesjtichster en heilige
- 11 miert - Alexander Fleming (73), Britse bacterioloog
- 12 miert - Charlie Parker (34), Amerikaanse altsaxofonis
- 7 aprĆØl - Theda Bara (69), Amerikaanse filmactries
- 18 april - Albert Einstein (76), Duutsje wis- en natuurkundige
- 11 mei - Bradley Walker Tomlin (55), Amerikaanse kunssjilder
- 26 mei - Joseph Sylvester (Menthol) (64), Nederlandse zakeman
- 5 juli - Gustaaf Magnel (65), Belzje ingenieur
- 19 juli - Koos Vorrink (64), Nederlandse politicus
- 2 augustus - Rupprecht van Beiere (86), lĆØtste kroanprins van Beiere
- 12 augustus - Thomas Mann (80), Duutsje sjriever
- 17 augustus - Fernand LĆ©ger (74), Franse kunstenaer
- 19 augustus - GƩza RƩvƩsz (76), Hongaars-Nederlandse psycholoog
- 30 september - James Dean (24), Amerikaanse acteur
- 13 oktober - Manuel Ćvila Camacho (58), Mexicaans president
- 20 oktober - Gerben SĆ³ngerman (46), Nederlandse vleger
- 1 november - Dale Carnegie (66), Amerikaanse succes-goeroe en sjriever
- 6 november - Charley Toorop (64), Nederlandse sjilderes en lithografe, vriendin van Piet Mondriaan
- 12 november - AlfrĆ©d HajĆ³s (80), Hongaarse architect en zjwƶmmer
- 25 november - Herman Hoogland (64), Waereldkampioen damme 1912
- 3 december - MarĆa Izquierdo (53), Mexicaanse kunssjilderes
- 22 december - Boy van Wilgenburg (53), Nederlandse zjwƶmmer
Meziek
Op 1 april kaom Frank Sinatra's 9e album In the Wee Small Hours oet. Alle nĆ³mmers oppe album hadde e gezaomelek thema: einzaomp, depressie en 't nachleve. 'n Album mĆØt ei thema waor uniek in deen tied, en daorum weurt Sinatra's album ouch wel 't ierste konsepalbum geneump. 't Woort e commercieel succes.
De volgende plate waere groate hits:
- Bill Haley & The Comets - Rock Around The Clock
- Carl Perkins - Gone, Gone, Gone
- Chuck Berry - Maybellene
- Don Charles Singing Dogs - Happy Birthday To You
- Fats Domino - Ain't That A Shame
- Frits Rademacher - Loeƫnde Klokke
- Mitch Miller - The Yellow Rose Of Texas
- The Chimes - Zindy Lou
- The Jodimars - Well Now Dig This
- The Platters - Only You
Film
- De eĆ«sjte Sissifilm, mĆØt Romy Schneider in de titelrol.
Versjene
- 't EĆ«sjte beukske van Nijntje.
- Moonraker van Ian Fleming.