Wikiversity

1882 - 1883 - 1884 - 1885 - 1886 - 1887 - 1888

1885 (MDCCCLXXXV) waor e gewoen jaor wat begós op 'nen donderdaag op de Gregoriaanse kalender.

Gebäörtenisse

Keuning Leopold II van Belsj sjtich in 1885 de Kongo-Vriejsjtaat

4 jannewarie - Dr. William Grant veurt de eësjte gesjlaagde blènjedermoperatie oet op Mary Gartside.
20 jannewarie - L.A. Thompson patenteert de achbaan.
26 jannewarie - Troepe van de Mahdi verovere Khartoem op de Èngelsje, wobiej opperbevelhöbber Gordon sjneuvelt.
5 fibberwarie - Keuning Leopold II sjtich de Kongo-Vriejsjtaat.
18 fibberwarie - Publicatie van De Lotgevalle van Huckleberry Finn van Mark Twain.
21 fibberwarie - 't Washington Monumènt wirt met 169 maeter 't hoagste boewwerk van de waereld.
26 fibberwarie - In Berlien wirt de Conferentie van Berlien aafgesjlaote, wobiej de koloniale mogendheje Afrika verdeile.'
3 mieërt - AT&T wirt opgerich.
4 mieërt - Oprichting van de Liberale Unie.
4 mieërt - Grover Cleveland wirt ingezjwaore es president van de Verenigde Sjtate. Hae volg Chester A. Arthur op.
31 mieërt - Beetsjoeanaland ('t hujige Botswana) wirt ein Èngelsj protectoraat.
8 april - Sultan Ahmad ibn Fumo Bakari van Witu plaatsj zien landj ónger Duutsje protectie in verbandj mèt ein conflic mèt Zanzibar.
27 mei - Duutsje troepe trèkke Witu bènne óm de Èngelsje veur te zeen. Sultan Ahmed beneump de Duutsje óntdèkkingsreiziger Clemens Denhardt tot minister van bènne- en boetelandjse zake.
30 mei - Hashim Jalilul Alam Akamuddin wirt sultan van Brunei.
17 juni - 't Vriejheidsbeeld kump aan in New York.
23 juni - Robert Arthur Talbot Gascoyne-Cecil, 3rd Marquess of Salisbury wirt premier van 't Verenigd Keuninkriek.
6 juli - Louis Pasteur pas de eësjte gesjlaagde vaccinatie taenge hóndjsdolheid toe.
18 september - Eine opsjtand in Oas-Roemelië taenge de Turke leijt d'rtoe dat de provincie ein óngerdeil wirt van Bulgarije.
19 september - Dong Khanh wirt keizer van Vietnam.
1 oktober - ’t Eësjte nummer van De Nieuwe Gids versjient.
7 november - De Canadian Pacific Railway wirt voltoajd.
10 november - Eësjte rit mèt eine moterfits, geboewd door Gottlieb Daimler en Wilhelm Maybach.
14 november pes 28 november - Aorlog tösje Servië en Bulgarije.
16 november - Louis Riel, leijer van de Métis, wirt nao eine mislökde opsjtand taenge de Brits-Canadese kolonisatie van 't noordweste, ter doad veraordeild en opgehange.
25 november - Keuning Alfonso XII van Sjpanje sjturf aan tuberculose. Keuningin Maria Christina nump es regentes zien plaatsj in in aafwachting van de gebaorte van häör derde kèndj. Dit zal ein hauf jaor later es Alfonso XIII waere gebaore.
1 december - Eësjte versjiening van 't Bataviaasch Nieuwsblad.
22 december - Beneuming van de Japanse eësjte minister-president Ito Hirobumi.
In Leide sjteit de seriemaordenaer Goeie Mie terech.

zónger datum

In Transvaal wirt biej Witwatersrandj goud gevónje wat eine groate sjtroum van neet-Boerse immigrante (uitlanders) aanlok.
't Franse koloniale riek wirt oetgebreijd mèt Madagaskar, Annam en Tonkin.
Duutsjlandj bezèt 't Oas-Afrikaanse riek van 't sultanaat Zanzibar.
Oprichting van de Belzje Werkliedenpartij (B.W.P.), womit de einheid ónger de Vlaamse en Waalse socialiste wirt bevestig.
De zinkmien van Moresnet raak oetgepöt.
't Eësjte deil van de Vlaamse kustram, tösje Oastende en Nuujpaort, wirt aangelag.
Oprichting van 't Indian National Congress, dat geit sjtreve nao meë Indiase invlood en inbrèng in 't besjtuur van 't subcontinent.
Eritrea wirt ein Italiaanse kolonie.
Carl Auer von Welsbach óntdèk neodymium en praseodymium.
Oetvènjing van 't machinegewaer door Hiram Maxim.
Paul Nipkow krit patent op de elektrische telescoop (zuug: Nipkowsjief).
Twelfde waereldtentoansjtèlling in Antwerpe.
Vincent van Gogh sjildert De Aerpelaetersj.
Pierre Cuypers voltoajt 't Rieksmuseum. Dit verhoes nao zien hujige locatie vanaaf 't Trippehoes.
't Tweëde deil van Das Kapital van Karl Marx versjient (postuum oetgegaeve door Friedrich Engels).
Lancering van de frisjdrank Dr Pepper.

Gebore

2 jannewarie - Eddy de Neve, Nederlandse voetballer (gesjtórve 1943)
8 jannewarie - Abraham Johannes Muste, Amerikaanse pacifis (gesjtórve 1967)
11 jannewarie - Alice Paul, sjtriedster veur vrouwerechte (gesjtórve 1977)
27 jannewarie - Jerome David Kern, Amerikaanse componis (gesjtórve 1945)
27 jannewarie - Eduard Künneke, Duutsje componis (gesjtórve 1953)
28 jannewarie - Frederic Henry Lewey, Duutsj-Amerikaanse medicus (gesjtórve 1950)
29 jannewarie - Leadbelly, Amerikaanse bluesmuzekant (gesjtórve 1949)
7 fibberwarie - Sinclair Lewis, sjriever (gesjtórve 1951)
9 fibberwarie - Alban Berg, Oasteriekse componis (gesjtórve 1935)
12 fibberwarie - Julius Streicher, Duutsje nazi-politicus (terechgesjtèld 1946)
17 fibberwarie - Romano Guardini, Italiaans-Duutsje theoloog en filosoof (gesjtórve 1968)
10 mieërt - Pierre-Jules Boulanger, Franse ingenieur, vader van de Citroën 2CV (gesjtórve 1950)
23 mieërt - Platt Adams, Amerikaanse atleet (gesjtórve 1961)
31 mieërt - Jules Pascin, Frans/Amerikaanse kunssjilder (gesjtórve 1930)
12 april - Robert Delaunay, Franse sjilder (gesjtórve 1941)
13 april - Pieter Sjoerds Gerbrandy, Nederlandse advocaat en sjtaatsman (o.a. minister-president) (gesjtórve 1961)
13 april - Georg Lukács, Hongaarse weitesjapper en filosoof (gesjtórve 1971)
17 april - Karen Blixen, Deense sjriefster (gesjtórve 1962)
29 april - Frank Jack Fletcher, Amerikaanse admiraal (gesjtórve 1973)
11 mei - Joe King Oliver, Amerikaanse jazzmusicus (gesjtórve 1938)
14 mei - Otto Klemperer, Duutsje dirigent en componis (gesjtórve 1973)
28 mei - Piet Zwart, Nederlandse fotograaf, typograaf en indusjtriejeel óntwerper (gesjtórve 1977)
2 juni - Hans Gerhard Creutzfeldt, Duutsje neuroloog (gesjtórve 1964)
9 juni - John Littlewood, Britse wiskundige (gesjtórve 1977)
14 juni - Sisavang Vong, lètste keuning van Luang Prabang (1904-1946) (gesjtórve 1959)
22 juni - Milan Vidmar, Joegoslavische (Sloveense) sjaker (gesjtórve 1962)
29 juni - Dirk Witte, Nederlandse tekssjriever en zanger (gesjtórve 1932)
4 juli - Pol Dom, Nederlands-Belzje teikenaar (gesjtórve 1970)
8 juli - Ernst Bloch, Duutsj marxistische filosoof (gesjtórve 1977)
15 juli - Josef Frank, Oasterieks/Zjweedse architec en designer (gesjtórve 1967)
29 juli - Theda Bara, Amerikaanse actries (gestorve 1955)
4 augustus - Johan Cortlever, Nederlandse zjwömmer en waterpoloër (gesjtórve 1972)
17 augustus - Tim Ahearne, Britse atleet (gesjtórve 1968)
10 september - Johannes de Jong, Nederlandse kardinaal, R.K. aartsbisjop van Utrech (gesjtórve 1955)
11 september - D.H. Lawrence, Èngelsje dichter, essayis, leëraar, literatuurcriticus, (toneël)sjriever en vertaler (gesjtórve 1930)
21 september - Georgi Koelisjev, Bulgaarse politicus (gesjtórve 1974)
22 september - Erich von Stroheim, Amerikaans-Oasteriekse regisseur en acteur (gesjtórve 1957)
24 september - Herman Bouber, Nederlandse acteur en toneëlsjriever (gesjtórve 1963)
26 september - Hanso Schotanus à Steringa Idzerda, Nederlandse radio-pioneer (gesjtórve 1944)
7 oktober - Niels Bohr, Deense natuurkundige (gesjtórve 1962)
11 oktober - Alfréd Haar, Hongaarse wiskundige (gesjtórve 1933)
15 oktober - Ulrich Leman, Duutsje expressionistische sjilder (gesjtórve 1988)
16 oktober - Dorando Pietri, Italiaanse atleet (gesjtórve 1942)
24 oktober - Ernest Claes, Belzje sjriever (gesjtórve 1968)
30 oktober - Ezra Pound, Amerikaanse dichter (gesjtórve 1972)
2 november - Harlow Shapley, Amerikaanse astronoom (gesjtórve 1972)
8 november - Eva Morris, Britse eëuwelinge (gesjtórve 2000)
9 november - Theodor Kaluza, Duutsje wiskundige (gesjtórve 1954)
9 november - Hermann Weyl, Duutsj-Amerikaanse wiskundige (gesjtórve 1955)
11 november - George Patton, Amerikaanse generaal in de Tweëde Waereldaorlog (gesjtórve 1945)
16 november - Josef Kentenich, Duutsje theoloog, gróndjlègker van de Schönstatt-bewaeging (gesjtórve 1968)
2 december - George Richards Minot, Amerikaanse medicus (gesjtórve 1950)
31 december - August Van Cauwelaert, Vlaamse dichter en rechter (gesjtórve 1945)