Wikiversity
| Yuri Kovalyov | |
|---|---|
| Yuri Petroviç Kovalyov | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 29 may 1965 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 3 oktyabr 1991 (26 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | Şəhid |
| Dəfn yeri | Şəhidlər Xiyabanı |
| Vətəndaşlığı |
 SSRİ Azərbaycan |
| Milliyyəti | Rus |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti |
 Daxili İşlər Nazirliyi |
| Qoşun növü |
 Daxili Qoşunlar |
| Rütbəsi | starşina[d] |
| Döyüşlər | |
| Təltifləri |
 |
Yuri Kovalyov (rus. Юрий Петрович Ковалёв; 29 may 1965, Göyçay – 3 oktyabr 1991, Xocavənd) — rus əsilli Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi.
Həyatı
Erkən illəri
Yuri Kovalyov 1965-ci il mayın 29-da Göyçay rayonunda rus ailəsində anadan olmuşdur.[1] Üç yaşında olarkən atası onun ailəsini atmışdı.[2] 1972-ci ildə ailəliklə Rusiyanın Krasnodar vilayətinə köçmüş, 5 ildən sonra isə Bakıya qayıtmışlar.[1] O, orta təhsillə yanaşı idmana da böyük maraq göstərirdi.[2] 11 yaşında olarkən idman ustası və Azərbaycanın əməkdar məşqçisi Ravil Cəlilovun rəhbərliyi ilə futbol məktəbinin ixtisaslaşdırılmış sinfində sevdiyi idman növünün sirlərinə yiyələnmişdi.[2] Hələ futbol məktəbində oxuyarkən bacarıqlı qapıçı kimi formalaşan Yura öz çevikliyi ilə yoldaşları arasında fərqlənirdi.[2] O, iki dəfə Bakı çempionu olmuş, Respublika və Ümumittifaq turnirlərində Bakının gənclərindən ibarət yığma komandasının qapısını qorumuşdu.[2]
1981-ci ildə Bakının Nizami rayonundakı 229 saylı orta məktəbi bitirmişdir.[1] 1982-ci ilə kimi Azərittifaqın reklam istehsalat kombinatında çalışmışdır.[1] 1983-cü ildə Pribaltika hərbi dairəsinin sıralarına çağırılmış, hava desant qoşunlar xidmət etmiş və 1985-ci ildə ordudan tərxis olunmuşdur.[1] 1987-ci ildə Bakı Qırmızı bayraqlı Qara Dəniz Hərbi Donanmasının 109 saylı Miçmanlar və Praporşiklər Məktəbinə daxil olmuşdur.[1]
Qarabağ müharibəsi və döyüşlərdə iştirakı
O, 1990-cı il sentyabr ayının 15-də Daxili İşlər Nazirliyinin Xüsusi Təyinatlı Polis Dəstəsinə qəbul edilir, Azərbaycanın bir çox döyüş bölgələrində mərdliklə vuruşur.[1] Kovalyov Goranboy rayonunun kəndlərinin azad edilməsində böyük şücaət göstərmişdir.[1] Düşmən tərəfindən "Əsədovun bandası" adlandırılan XTMD-nin əməkdaşları ilə düşmənin rahatlığını əlindən almışdı.[2] Düşmən snayperləri onu dağlar, daşlar arasında da axtarırdı.[1] Başına yüz min rubl qiymət qoyulmuşdu.[1] General Məhəmməd Əsədovun və nazir müavini polkovnik Ramiz Məmmədovun Yura Kovalyova böyük rəğbəti var idi və Kovalyov onları tez-tez müşayiət edərdi.[2]
1991-ci ilin aprel ayıda döyüş zonalarında fərqlənmiş bir qrup OMONçunu mükafatlandırmaq üçün Daxili İşlər Nazirinin müavini Rəhim Quliyev və nazirliyin şöbə rəisi Həmid Cəfərov XTMD-yə gəlmişdilər.[2] Mərasimdə çıxış edən Həmid Cəfərov 1991-ci il aprel ayının 3-də respublikanın xalq deputatlarından Aydın Məmmədovun, Tamerlan Qarayevin, Ramiz Fətəliyevin və bir sıra rəsmi şəxslərin və özünün vertolyot qəzasına uğramalarından söhbət açaraq vertolyotdakıların xilas olmasında Yura Kovalyovun yüksək peşə səriştəliyi nümayiş etdirməsini xüsusilə qeyd etdi.[2] Söhbət zamanı Yura ünvanına deyilən təriflər qarşısında təvazökarcasına susdu və sonra qeyd etdi ki,
|
Mən də azərbaycanlıyam, bu torpağın çörəyini yemişəmsə, suyunu içmişəmsə, ona da xidmət etməliyəm.[2] | 
|
Onun rus olması xarici jurnalistləri təəccübləndirirdi.[2] Yura Kovalyov Şuşanın Qaladərəsi kəndində Azərbaycan jurnalistlərini müşayiət edərkən, gözlənilmədən ora Ermənistan vertolyotu enmiş və vertolyotdakı xarici müxbirlər onunla görüşmək istəmişlər. Xarici jurnalistlər Kovalyovu suala tutmuşlar:[2]
|
|
— Siz russunuzmu?
— Bəli, mən rusam, Azərbaycan isə vətənimdir.[2] |
|
O, cəbhə xəttindən anasına göndərdiyi şəklin arxasına "Qarabağ mənim vətənimdir, iftixarımdır, sevincimdir, kədərimdir" kəlmələrini yazmışdı.[2]
Ölümü
1991-ci il sentyabrın 13-ü Yura Kovalyov Bakıdan çıxmış, həlak olduğu gündən iki gün əvvəl axırıncı dəfə evə zəng vurub hal-əhval etmişdi.[2]
1991-ci il 3 oktyabrda digər OMONçu dostları – Sergey Barınin, Andrey Kudenin, Aleksandr Abramovla birlikdə Ağdam ərazisində Xocavənddən növbəti tapşırıqdan qayıdanda içində olduqları UAZ-ı ermənilər fasiləsiz olaraq atəşə tuturlar.[1] Yura Kovalyov həlak olur, Kudenin isə ağır yaralanır.[1] Ermənilər UAZa yaxınlaşanda partlayış baş verir.[1] Ölüm ayağında belə bir neçə düşməni məhv edirlər.[1]
Bakı şəhərinin Şəhidlər xiyabanında dəfn edilmişdir.[1]
Şəxsi həyatı
Yuri Kovalyov Tamara xanım ilə ailə həyatı qurmuş və ömrünün sonuna qədər onunla evli idi.[1] Regina[3] və Yuliya adlı qızı yadigar qalıb.[1]
Futbolçu Vitali Kovalyovun qardaşıdır.[4]
İrsi və xatirəsi
Bakı şəhərindəki 229 saylı orta məktəb onun adını daşıyır.[1]
Filmoqrafiya
- Azərbaycanlı Yura (film, 2014) — (tammetrajlı sənədli televiziya filmi)[5]
Təltif və mükafatları
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 6 iyun 1992-ci il tarixli 831 saylı fərmanı ilə starşina Yuri Petroviç Kovalyov ölümündən sonra "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adına layiq görülmüşdür.[6]
(6 iyun 1992) — "Qızıl Ulduz" medalı (ölümündən sonra)
İstinadlar
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 "KOVALYOV YURİ PETROVİÇ". veten-ugrunda.az. veten-ugrunda.az. Archived from the original on 2021-04-22. İstifadə tarixi: 20 iyul 2016.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 "AZƏRBAYCAN ONUN VƏTƏNİYDİ". tarix.info. tarix.info. Archived from the original on 2020-02-20. İstifadə tarixi: 20 iyul 2016.
- ↑ "Vətən müharibəsi qazisi Milli Qəhrəmanın qızı ilə evlənir — FOTOLAR". 2022-09-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-29.
- ↑ "Neftçi milli qəhrəmanın adını daşıyan məktəbdə oldu" (az.). Azerisport.com. 2015-04-24. 2021-09-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-19.
- ↑ Azəri, Lalə. ""Azərbaycanlı Yura"". www.anl.az. www.anl.az. Archived from the original on 2022-03-08. İstifadə tarixi: 20 iyul 2016.
- ↑ "Azərbaycan Respublikası daxili işlər orqanlarının bir qrup əməkdaşına "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adı verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin səlahiyyətini həyata keçirən Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri İsa Qəmbərovun 6 iyun 1992-ci il tarixli 831 nömrəli fərmanı". www.e-qanun.az (Normativ hüquqi aktların vahid internet elektron bazası) ( (az.)). 06.06.1992. 2017-04-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 06.06.1992.
Xarici keçidlər
