Wikiversity
Liberia[9] ye un país na costa oeste d'África, xunto a Sierra Lleona y Costa de Marfil. Esti país viose somorguiáu en dos guerres civiles recientes (1989-1996) y (1999-2003) que devanaron a cientos de miles de los sos ciudadanos y esfarraparon la so economía.
Historia
Liberia foi fondada por ex-esclavos norteamericanos a entamos del sieglu XIX, d'ehí'l so nome, esautamente'l 6 de febreru de 1820 un grupu d'86 inmigrantes de los Estaos Xuníos negros, sofitaos pola American Colonization Society, fundaron un afincamientu no que darréu se convertirá en Liberia. Nun se reconoció como república hasta 1847. La so creación cuntó col sofitu de dellos grupos relixosos y filantrópicos d'Estaos Xuníos y cierta cooperación del gobiernu d'esi país.
Les menacies más grandes a la sobrevivencia de Liberia como un estáu dixebráu foron la insolvencia financiero y la presión de les potencies coloniales que teníen arodiáu al país. Magar que Liberia pudo conservar la so soberanía, perdió una gran parte del so territoriu, que finó anexonáu a les colonies vecines de Francia y el Reinu Xuníu.
Dende 1980 y dica l'añu 2003, Liberia tien sofríos numberosos güelpes d'estáu y dos devastadores guerres civiles. Barrúntase que más de 200.000 persones morrieron en dambes guerres.
Gobiernu y Política
Tres el caberu güelpe d'Estáu en 2003, un gobiernu provisional exerz el poder executivu del país hasta que nes eleiciones del 8 de payares de 2005, Ellen Johnson-Sirleaf convirtióse en presidenta del país; la primer muyer qu'empobina un país africanu.
Organización político-alministrativa
Liberia dixebráse en 15 condaos:
- Bomi
- Bong
- Gbarpolu
- Grand Bassa
- Grand Cape Moun
- Grand Gedeh
- Grand Kru
- Lofa
- Margibi
- Maryland
- Montserrado
- Nimba
- River Cess
- River Gee
- Sinoe
Xeografía
Liberia asítiase n'África occidental, na costa del Océanu Atlánticu.
El paisax liberianu carauterízase poles sos llanures costeres, que s'eleven nuna meseta y elevaciones de poco altor nel noreste del país.
El clima ye tropical: caldiu ya húmedu. Los iviernos son secos, con díes calorosos qu'esfrecen pela nueche. Los branos son húmedos y nublos, con lluvies perfuertes davezu.
Economía
La economía liberiana taba en gran midida sofitada na esportación de fierro mineral. Fasta enantes de 1990, Liberia tamién yera esportador de cauchu. La llarga guerra civil esfarrapó muncha de la infraestructura económica del país, empobinando a Liberia a una dependencia d'aída foriata. A entamos del sieglu XXI la tasa de desemplegu yera del 85%, anque de magar l'añu 2005, entamó a ceder de mena moderada. Tamién reaniciáronse les esportaciones de fierro y cauchu, anque nun volume menor al de la década de 1980. Estos seutores dan gran parte del trabayu llegal del país, anque en repitíos casos los trabayadores vénse sometíos a condiciones de trabayu insegures o permales pa la salú.
Demografía
La población de más de trés millones d'habitantes ente dieciseyes tribes natives y delles minoríes foriates. Los kpelle nel centru ya oeste de Liberia son el grupu étnicu más bayurosu. Los americo-liberianos, descendientes d'esclavos alliberaos qu'aportaron a Liberia en 1821 representen aproximadamente'l 5% de la población. Tamién hai un númberu importante de libaneses, indios ya inmigrantes d'otros países d'África occidental que contribúin en gran midida al comerciu de Liberia. Una minoría de castra blanca (estimada en 18.000 habitantes en 1999; probatiblemente agora seyan menos) reside nel país.
Referencies
- ↑ URL de la referencia: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editorial: Interpol. Data de consulta: 7 avientu 2017.
- ↑ URL de la referencia: https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/. Editorial: Organización pa la Prohibición d'Armes Químiques. Data de consulta: 7 avientu 2017.
- ↑ URL de la referencia: http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp.
- ↑ URL de la referencia: http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html. Data de consulta: 4 mayu 2019.
- ↑ URL de la referencia: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consulta: 4 mayu 2019.
- ↑ URL de la referencia: https://public.wmo.int/en/members/liberia. Data de consulta: 26 mayu 2020.
- ↑ URL de la referencia: https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/. Data de consulta: 21 xunetu 2020.
- ↑ URL de la referencia: https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf. Data de consulta: 16 marzu 2024. Páxina: 8. Supports qualifier: data de principiu.
- ↑ (2010) Cartafueyos Normativos. Nomes de los países del mundu y de les sos capitales y xentilicios. Uviéu: Academia de la Llingua Asturiana. ISBN 978-84-8168-500-8.
Enllaces esternos
- Diariu en llinia d'escritores liberianos (n'inglés)
| Control d'autoridaes |
|
|---|
