LIMSwiki

Дунё аҳолиси маълум бир вақтда Ерда яшовчи барча одамлар сонининг умумий йиғиндисидир. 2022-йил ноябр ҳолатига кўра, дунё аҳолиси тахминан 8 миллиард кишидан ошиқдир^[1].

1970-йилларга қадар дунё аҳолиси гиперболик тарзда ўсганди; 1990-йилдан бошлаб эса, дунё аҳолисининг ўсиш суръатининг секинлашуви кузатилмоқда^[2], 1990-йилда ўсиш 87,4 миллионни ташкил этган бўлса, 2000-йиллардаги ўртача ўсиш 1963-йилга нисбатан қарийб икки баравар камайди.

БМТ маълумотларига кўра, 1994-2014-йилларда 60 ёшдан ошган одамлар сони икки баравар кўпайди ва 2014-йилга келиб дунёда қариялар сони беш ёшгача бўлган болалар сонидан ошиб кетди^[3]. CИА Wорлд Фаcтбоок нинг 2020-йил бўйича маълумотларига кўра, Япония дунёдаги барча мамлакатлар орасида энг юқори ўртача ёшига эга — 48,6. 2020-йил ҳолатига кўра, Япония аҳолисининг 29,18 фоизи 65 ёшдан ошган^[4].

2009-йилда инсоният тарихида биринчи маротаба шаҳар аҳолиси сони қишлоқ аҳолиси сонига тенглашди ва 3,4 миллиард кишини ташкил қилди^[5]. Келажакда ҳам, шаҳар аҳолиси дунё аҳолисининг ортиб бораётган қисмини ташкил этиши кутилмоқда (яъни, шаҳар аҳолиси бутун дунё аҳолисидан тезроқ ўсишда давом этади). 2020-йил ҳолатига кўра, дунё аҳолисининг 56,2 % шаҳарларда истиқомат қилади^[6]. БМТ тадқиқотларига кўра 2050-йилда дунё аҳолисининг 68,6 фоизи шаҳарларда истиқомат қилади^[7].

Жаҳон банки маълумотларига кўра, 2019-йилда дунё аҳолиси 7,674 миллиард кишини ташкил этди^[8].

2020-йил кўрсаткичлари бўйича дунё аҳолисининг 59,5 фоизи Осиёда, 17,2 фоизи Африкада, 9,6 фоизи Европада, 8,4 фоизи Лотин Америкасида, 4,7 фоизи Шимолий Америкада, 0,5 фоизи Океанияда истиқомат қилади^[7]. 2050-йилда, БМТ дунё аҳолисининг 55,8 фоизи Осиёда, 26,3 фоизи Африкада, 8,0 фоизи Лотин Америкасида, 7,5 фоизи Эвропада, 4,5 фоизи Шимолий Америкада, 0,6 фоизи — Океанияда^{[9][10][11][12][13][14]} яшайди деб тахмин қилмоқда.

2014-йилда БМТ ва Вашингтон университети олимлари 2100-йилга келиб Ер аҳолиси 11 миллиард кишига етади деган хулоса келишганди^[15]. Вашингтон университети олимларининг кейинги (2020) ҳисоб-китобларига кўра, 2100-йилга келиб дунё аҳолиси 8,8 миллиард кишини ташкил қилади^[16][17].

Аҳоли сони бўйича дунёдаги энг йирик давлат — Хитой, иккинчи ўринда Ҳиндистон туради. 1991-йилгача Совет Иттифоқи аҳоли сони бўйича учинчи ўринда турар эди, у парчаланганидан кейин, 2006-йилдан кейин 300 миллиондан ортиқ аҳолига эга Америка Қўшма Штатлари учинчи ўринни эгаллади. Индонезия ва Покистон аҳоли сони бўйича тўртинчи ва бешинчи ўринларда; Нигерия, Бразилия, Бангладеш, Россия мос равишда олтинчи, эттинчи, саккизинчи ва тўққизинчи ўринларни эгаллаган.^➤

Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Аҳолишунослик жамғармаси маълумотларига кўра, дунё аҳолиси сони йиллар кесимида қуйидаги қийматга эга:

• 1 миллиард — 1804;
• 2 миллиард — 1927;
• 3 миллиард — 1960;
• 4 миллиард — 1974;
• 5 млрд — 1987-йил 11-июл;
• 6 миллиард — 1999-йил 12-октябр^[18] ;
• 7 миллиард — 2011-йил 31-октябр^[19] ;
• 8 миллиард — 2022-йил 15-ноябр (тахминан)^[20][21].
• Агар аҳоли сонининг ўсиш динамикаси кескин ўзгаришларга учрамаса, 9 миллиард кишилик маррани тахминан 2042-йилга қадар босиб ўтилади^[22][22][23].

Жамғарма баъзи болаларни шартли равишда сайёрамизнинг 5, 6 ёки 7 миллиард аҳолиси деб эълон қилиб Шартли Тадбирлар ташкил қилиб туради.

Голландиянинг математика ва информатика марказининг статистик мутахассиси Питер Грунвалднинг тахминий ҳисоб-китобларига кўра, инсониятнинг 162 минг-йиллик тарихида Ерда 107 миллиарддан ортиқ одам туғилган^[24].

1. Ҳиндистон  — 1 423 761 000^[25]
2. Хитой  — 1 412 600 000^[26]
3. АҚШ — 333 341 174^[27]
4. Индонезия  — 275 773 800^[28]
5. Покистон  — 229 488 994^[29]
6. Нигерия  — 216 746 934^[29]
7. Бразилия — 215 407 834^[30]
8. Бангладеш — 168 220 000^[31]
9. Россия  — 147 190 000^[32]
10. Мексика — 128 271 248^[33]