LIMSwiki

Еллар
1934 · 1935 · 1936 · 1937 — 1938 — 1939 · 1940 · 1941 · 1942
Унъеллык
1910-еллар · 1920-еллар — 1930-еллар — 1940-еллар · 1950-еллар
Гасырлар
XIX гасыр — XX гасыр — XXI гасыр

2 меңьеллык

XVIII гасыр — XIX гасыр — XX гасыр — XXI гасыр — XXII гасыр

1890-еллар 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900-еллар 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910-еллар 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920-еллар 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930-еллар 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940-еллар 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950-еллар 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960-еллар 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970-еллар 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980-еллар 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990-еллар 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000-еллар 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Хронологик таблица

1938 (бер мең тугыз йөз утыз сигезенче) ел — кәбисә булмаган ел, милади тәкъвим буенча шимбә көнне башлана. Бу безнең эраның 1938 елы, II меңьеллыкның 938 елы, XX гасырның 38 елы, XX гасырның 4 унъеллыгының 8 елы, 1930 елларның 9 елы. 1938 елдан бирле 86 ел үтте.

• 11 гыйнвар — Совет ракета техникасы пионерларының берсе Г. Э. Лангемак атып үтерелде.
• 15 гыйнвар — Беларус ССР-ында өлкә бүленеше кертелде. Витебск, Гомель, Минск, Могилев һәм Полес өлкәләре барлыкка килә^[1].
• 24 гыйнвар — «Эшче-Крестьян Кызыл Армиясенә XX ел» юбилей медале гамәлгә куелды.
• 4 февраль — Гитлер Югары Башкомандующий вазыйфасын алды. Бу Фрич-Бломберг эше белән бәйле катлаулы вәзгыятьтән чыгу булды. Бу исә армия командованиесе өстендә хакимият өчен көрәштә НСДАПНЫҢ җитди җиңүен аңлатты.
• 10 февраль — Румыния кыйрале Кароль II диктатор вәкаләтләренә ия булды.
• 15 февраль — Хәрби Трибунал карары белән, милләтчелектә гаепләнеп, Казанда 9 татар зыялысы атып үтерелә. Һади Атласи (тарихчы) - 1876-1938; Гани Алтынбаев (укытучы) - 1902-1938; Касыйм Исхаков (имам) - 1890-1938; Фазыл Туйкин (язучы) - 1887-1938; Кәбир Туйкин (укытучы) - 1878-1938; Сабир Уразманов (укытучы) - 1892-1938; Барый Фаттахов (имам) - 1875-1938; Зәкәрия Фаттахов (хезмәткәр) - 1910-1938; Рәшит Яруллин (имам) - 1880-1938.
• 3 март — Согуд Гарәбстанында нефть табылган.
• 11 март — төнлә 12 мартка Алмания вермахты Австрия чиген үтте. Аншлюс башлана^[2].
• 13 март — ССРБда урыс теле милли мәктәпләр өчен мәҗбүри ителә.^[3]
• 17 март — ССРБ Австриянең аншлюска каршы кискен протест белдерде^[4].
• 8 апрель — Тунис шәһәрендә милли таләпләрне канәгатьләндерү таләбе белән ике көнлек массакүләм дулкынлану башланды^[5].
• 10 апрель
  • Австриядә илнең Өченче рейхка кушылуын раслаган плебисцит үткәрелде. Шуннан соң Европа илләрен аншлюс дип таныйлар^[2].
  • Эдуард Даладье Франция премьер-министры була^[6].
• 12 апрель — Француз хакимияте Тунис шәһәрендә яңа дус милли партиясен төзү турында игълан итә^[5].
• 24 апрель — Константин Пятс Эстония президенты булды.
• 9 май — Сталин сызган исемлек буенча ТАССР җитәкчелегеннәң 69, 3 көн дәвамында исә 200 кешегә якын үлемгә хөкем ителә.
• 20 май — «Идел-Уралчылар оешмасы» эше буенча бер төркем татарлар хөкем ителә.
• 28 май — подполковник Һерман Буш Боливиянең Конституция президенты итеп сайланган.
• 25 июнь — Дуглас Һайд Ирландиянең беренче президенты итеп сайланды.
• 7 июль — Ленинградта беренче телевизион тапшыруны (концерт) күрсәттеләр.
• 10 июль — Уфада 43 татар һәм башкорт зыялысына карата иң югары хөкем карары үтәлгән.
• 29 июль — Хәсән күлендә сугыш башлана.
• 6 август — Хәсән күлендә сугыш тәмамланды.
• 18 сентябрь — Ямал ярымутравында көндез караңгылык башлану теркәлде (Кара көн).
• 29 сентябрь — Бөекбритания, Франция, Алмания һәм Италия арасында Мюнхен килешүенә кул куелды.
• 9 ноябрь — сорау алу вакытында Советлар Союзы Маршалы В. К. Блюхер вафат була.
• 9 ноябрьдән 10 ноябрьгә каршы төндә Алманиядә яһүдиләргә һөҗүм итүләр үтә, бу вакыйгалар тарихка «Бәллүр төн» буларак кергән.

• Алман инженеры Конрад Цузе дөньяда беренче Z1 програмлаштырыла торган исәпләү машинасын булдырган.
• Петроградның Academia нәшрияты Мәскәүгә күчерелгән һәм Гослитиздат составына кертелгән.
• Өченче рейхка Яңа Швабия кушылган.

Шулай ук карагыз: Төркем:1938 елда туганнар

• 3 гыйнвар — Александр Лазарев, совет һәм Россия актеры (2011 елда вафат булды).
• 5 гыйнвар — Һуан Карлос I, Испания кыйрале.
• 6 гыйнвар — Адриано Челентано, Итальян җырчысы һәм киноактеры.
• 10 гыйнвар — Ямаш Игәнәй, татар шагыйре, журналист, публицист.
• 25 гыйнвар — Владимир Высоцкий, рус шагыйре, актер.
• 30 гыйнвар — Ислам Кәримов, Үзбәкстан сәясәтчесе, беренче президенты.
• 31 гыйнвар — Беатрикс, Нидерландлар патшабикәсе (1980—2013).

• 10 февраль — Вячеслав Шугаев, язучы.
• 11 февраль
  • Борис Майоров, совет һоккейчысы һәм тренеры, спорт комментаторы.
  • Евгений Майоров, совет һоккейчысы һәм спорт комментаторы (1997 елда вафат булды).
• 16 февраль — Гакыйль Сәгыйров, татар шагыйре, рәссам.
• 18 февраль — Светлана Данильченко, совет актрисасы.
• 24 февраль
  • Леонид Любовский, композитор.
  • Фил Найт, Nike президенты һәм нигез салучысы.
• 26 февраль — Александр Проханов, совет һәм Россия сәяси эшлеклесе, язучы, публицист.

• 1 март — Борис Брондуков, совет актеры (2004 елда вафат булды).
• 2 март — Вячеслав Зайцев, совет һәм Россия модельеры.
• 17 март — Рудольф Нуриев, татар балетмейстеры, балет артисты.
• 20 март — Мөхәммәт Миначев, җәмәгать эшлеклесе, милли хәрәкәт әһеле, язучы (Мәскәү).
• 26 март
  • Рабит Батулла, язучы.
  • Алексей Петренко, совет һәм Россия актеры (2017 елда вафат булды)
• 31 март — Александр Збруев, совет һәм Россия актеры.

• 5 апрель — Равил Шәрәфи, Татарстанның халык артисты.
• 8 апрель — Кофи Аннан, БМО генераль сәркатибе.
• 8 июль — Әлмира Әдиятуллина-Сарьяз, татар журналисты.
• 9 апрель — Виктор Черномырдин, Россия сәясәтчесе (2010 елда вафат булды).

• 20 май — Земфира Сәйдәшева, педагог, музыковед, этномузыколог, публицист, сәнгать белеме докторы, Татарстан АССРның (1989) һәм Россия Федерациясенең Атказанган сәнгать эшлеклесе (2002).
• 24 май
  • Флёра Сафиуллина, тел галиме, профессор.
  • Томми Чоңг, Канада актеры, музыкант, Чич һәм Чоңг дуэтында катнашучы.
• 28 май — Булат Сөләйманов, себертатар шагыйре.

• 13 июнь — Әсхәт Җиһаншин, хәрби диңгезче.
• 15 июнь — Илдус Закиров, татар галиме.
• 16 июнь — Рифкать Закиров, татар шагыйре.
• 18 июнь — Рәшит Зәйнетдинов, рәссам, С. Юлаев бүләге иясе.

• 1 июль — Диас Вәлиев, татар драматургы, прозаик.
• 1 июль — Мөфтәдин Гыйләҗев, композитор, баянчы.
• 8 июль — Андрей Мягков, совет һәм Россия театр һәм кино актеры.
• 9 июль — Лия Ахеджакова, РФ халык артисты.
• 12 июль — Мирсәет Яруллин, татар композиторы.
• 19 июль — Вахтанг Кикабидзе, совет һәм грузин актеры, җырчы, сценаричы, режиссер, җырлар авторы.
• 22 июль — Тәлгать Галиуллин, татар галиме.

• 9 август — Леонид Кучма, Украина премьер-министры һәм президенты.
• 18 август — Вадим Мулерман, украиннан чыккан совет җырчысы, РСФСР-ның халык артисты.
• 25 август — Фредерик Форсайт, инглиз язучысы.

• 17 сентябрь — Дөрия Рамазанова, татар телчесе, фәннәр докторы, профессор.
• 22 сентябрь — Дин Рид, америка актеры һәм җырчысы (1986 елда вафат булды).
• 25 сентябрь — Лидия Федосеева-Шукшина, совет һәм Россия актрисасы.

• 15 октябрь — Хәнәви Шәйдуллин, җырчы, ТАССР атказанган артисты (1989).
• 22 октябрь — Кристофер Ллойд, америка актеры.
• 25 октябрь — Тамара Сёмина, РСФСР халык артисты.

• 6 ноябрь — Салисә Гәрәева, татар шагыйрәсе.
• 8 ноябрь — Владимир Веклич, троллейбус поездын уйлап табучы.
• 16 ноябрь — Евгений Свердлов, совет һәм Россия биохимигы, профессор, Россия Фәннәр академиясе академигы, Россия Фәннәр академиясенең Молекуляр генетика институты директоры, М. И. Шемякин һәм Ю. А. Овчинников исемендәге биоорганик химия институтының кеше геологиясе һәм төзелеше лабораториясе җитәкчесе.
• 24 ноябрь — Наталья Крачковская, совет һәм Россия актрисасы (2016 елда вафат булды).

• 4 декабрь — Валерий Клигер, совет волейболчысы һәм тренеры.
• 12 декабрь — Равил Бикбаев, башкорт шагыйре, әдәбият белгече.
• 21 декабрь — Юрий Лощиц, совет һәм Россия язучысы.

Шулай ук карагыз: Төркем:1938 елда вафатлар

• 5 гыйнвар — Сәет Вахиди, тарихчы, археограф.
• 10 гыйнвар — Кәрим Хәкимов, «Кызыл паша».
• 15 гыйнвар — Ягъкуб Хәлили, нәшир, мөхәррир.
• 15 февраль — Һади Атласи, татар тарихчысы, язучы, сәясәт эшлеклесе; Фазыл Туйкин — татар драматургы, педагог; Кәбир Туйкин (Туйкә), татар мөгаллиме.
• 19 март — Магҗан Җомабаев, казакъ классик шагыйре.
• 12 апрель — Федор Шаляпин, дөньякүләм танылган рус җырчысы (үз үлеме белән).
• 9 май — Кыям Абрамов, ТАССР ХКШ рәисе (1930—1937), Гомәр Байчурин, 1934-1936 елларда Татарстан АССР Үзәк башкарма комитеты рәисе; Әхмәтсафа Дәүләтьяров, ТАССР Халык комитетлары Шурасы рәисе (1937); Альфред Лепа, ТАССР өлкә комитетының беренче сәркатибе.
• 10 май — Ибраһим Галиев, Татбригада хәрби комиссары.
• 11 май — Гурий Эвайн, чирмеш язучысы.
• 10 июль — Булат Ишемгул, Башкортстан язучысы; Вәлиулла Мортазин-Иманский, «Сәйяр» труппасы артисты; Газиз Әлмөхәммәтов, мәшһүр җырчы, композитор; Давыт Юлтый, Башкортстан язучысы; Мәкәрим Мәһдиев, актер, режиссер; Габдулла Амантай, Башкортстан язучысы.
• 5 август — Фатих Сәйфи-Казанлы, язучы-драматург, Татарстан дәүләт эшлеклесе.
• 29 август — Гомәр Терегулов, сәясәтче, Милли Идарә әгъзасы.
• 13 сентябрь — Ситдыйк Айдаров, күренекле татар артисты.
• 14 сентябрь — Сөләйман Еналиев, күз табибе, сәламәтлек саклау эшен оештыручы.
• 16 сентябрь — Газиз Гобәйдуллин, татар язучысы, тарихчы.
• 17 сентябрь — Яныш Ялкайн, чирмеш язучысы.
• 5 октябрь — Чулпан, үзбәк совет шагыйре.
• 20 октябрь — Сәхибгәрәй Сәетгалиев, ТАССР Халык Комиссарлары Шурасы рәисе (1920-21), Мәскәү ялчысы.
• 3 ноябрь — Габдулла Шөнаси, татар галиме, күренекле мөгаллим.
• 15 ноябрь — Кәрим Тинчурин, татар драматургиясенең классигы, күренекле артист һәм режиссер.
• Фәхрелислам Агиев, профессиональ татар балалар язучысы, мөгаллим, журналист, нәшир.
• Әбүзәр Түрәй, татар шагыйре (үз үлеме белән).