LIMSwiki

กูรมาวตาร (สันสกฤต: कूर्म; Kūrma, ตรงตัว: เต่า) เป็นอวตารที่สองของพระวิษณุใน 10 อวตารของทศาวตาร กูรมะได้ปกป้องโลกจากหายนะ สัญลักษณ์ของกูรมะ คือเต่าและรูปครึ่งมนุษย์ครึ่งเต่า ภาพของกูรมาถูกพบได้หลายวิหาร^[1][2]

ในยุคพระเวท คัมภีร์ศตบทพราหมณะ กล่าวว่า กูรมะถูกใช้เป็นสัณฐานของโลก โดยโลกมีสัณฐาน ได้แก่ พญานาคเป็นสัณฐานแรก และเป็นขอบของจักรวาล สัณฐานที่สองคือ กูรมะ สัณฐานที่สามคือ ช้าง 4 เชือก รองโลกที่มีลักษณะเป็นครึ่งวงกลม มีเขาพระสุเมรุเป็นแกนกลาง บนยอดเขาพระสุเมรุเป็นที่ตั้งของสวรรค์

ในวิษณุปุราณะกล่าวว่า เหตุเกิดที่ฤๅษีทุรวาส (อวตารของพระศิวะ บุตรของฤๅษีอัตริ และนางอนุสูยาเทวี) ได้นำพวงมาลาทิพย์มอบให้แก่พระอินทร์ แต่เมื่อพระอินทร์นำไปวางบนกระพองช้างไอราวัต (เอราวัณ) ช้างนั้นก็เกิดเมากลิ่นมาลาทิพย์ ดึงพวงมาลาลงมาที่พื้น และกระทึบจนป่นปี้ จากนั้นก็วิ่งเตลิดหนีไป ฤๅษีทุรวาส เห็นเหตุเช่นนั้น ก็โกรธพระอินทร์ที่ไม่ควบคุมหรือขอโทษต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น จึงสาปให้เหล่าเทวดาทั้งปวง ต้องสูญเสียสมบัติแห่งสวรรค์ รวมถึงฤทธิ์อำนาจ รบกับอสูรครั้งใด ก็ต้องพ่ายแพ้ไปตลอด

เมื่อเหตุการณ์เป็นเช่นนั้น เหล่าเทวดาจึงนำความไปปรึกษาพระมหาเทพทั้งสาม คือ พระพรหม พระวิษณุ และพระศิวะมหาเทพ ซึ่งพระวิษณุเทพทรงแนะให้ทำพิธีกวนเกษียรสมุทร เพื่อให้สมบัติกลับมาเช่นเดิม และให้เกิด "น้ำอมฤต" เพื่อเทวดาดื่มแล้วจะได้เป็นอมตะ ไม่ตาย ซึ่งโดยให้เทวดาไปขอความร่วมมือจากเหล่าอสูรให้มาร่วมมือ โดยให้บอกว่า จะแบ่งน้ำอมฤตให้ครึ่งหนึ่ง

จากนั้นพระวิษณุทรงแนะว่า ให้ชะลอเขามันทระจากเขาหิมาลัย มาเป็นเสาแกน และให้นาควาสุกรีเป็นสายเชือก ตั้งเขามันทระลงกลางเกษียรสมุทร และให้เทวดากับอสูรแบ่งกันจับข้างหัวและหางนาค ซึ่งเทวดายอมจับหางนาค และอสูรจับทางหัวนาค ซึ่งเมื่อเริ่มกวนเกษียรสมุทรไปได้ระยะหนึ่งนั้น เขามันทระซึ่งเป็นแกนกลาง ได้ค่อย ๆ จมลง และทะลุลงไปในโลกเรื่อย ๆ พระวิษณุทรงเห็นเช่นนั้น จึงอวตารไปเป็นกูรมะ (เต่า) ดำลงไปรองรับฐานของมันทระ และยกเขามันทระขึ้นด้วยหลังของเต่านี้เอง จึงทำให้การกวนเกษียรสมุทรดำเนินต่อไปได้

• วิหารกูรมะ วรทะราชสวามี ในหมู่บ้านกูรไม เมืองจิตตูร์ รัฐอานธรประเทศ
• วิหารศรีกูรมัม ในเมืองศรีกากุลัม รัฐอานธรประเทศ
• วิหารคาวีรังคปุระ ในเมืองจิตรทุรคา รัฐกรณาฏกะ
• วิหารสวรูปนารายัณ ในหมู่บ้านโคฆาต เมือกฮูกลี รัฐเบงกอลตะวันตก

• Cultural depictions of turtles
• Kashyapa – a Vedic sage whose name also means "tortoise, turtle"
• World Turtle
• Zeus and the Tortoise

• J. L. Brockington (1998). The Sanskrit Epics. BRILL Academic. ISBN 90-04-10260-4. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Roshen Dalal (2010). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books India. ISBN 978-0-14-341421-6. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Nanditha Krishna (2009). Book Of Vishnu. Penguin Books India. ISBN 978-0-14-306762-7. สืบค้นเมื่อ 5 January 2013.
• Nanditha Krishna (2010). Sacred Animals of India. Penguin Books India. ISBN 978-0-14-306619-4. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
• Rao, T.A. Gopinatha (1914). Elements of Hindu iconography. Vol. 1: Part I. Madras: Law Printing House.

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ Kurma