LIMSwiki

Ten artykuł dotyczy stanu w Stanach Zjednoczonych. Zobacz też: inne znaczenia.

New Hampshire

State of New Hampshire

stan
9. stan od 21 czerwca 1788
Pieczęć Flaga
Dewiza: Live Free or Die
Państwo	Stany Zjednoczone
Stolica	Concord
Kod ISO 3166-2	US-NH
Gubernator	Chris Sununu (R)
Powierzchnia	24 214 km²[1]
Populacja (2017) • liczba ludności	1 342 795[2]
• gęstość	53,20 os./km²
Strefa czasowa	UTC-05:00 UTC-04:00
Języki urzędowe	angielski, francuski
Położenie na mapie USA
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

New Hampshire (wym. /nuːˈhæmpʃɚ/^ⓘ/nuːˈhæmpʃɚ/) – stan w północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych, położony nad Oceanem Atlantyckim, w regionie Nowej Anglii. Stolicą stanu jest Concord.

3 lutego 2023 w New Hampshire odnotowano najniższą w historii Ameryki Północnej temperaturę odczuwalną –77 °C^[3].

New Hampshire graniczy z trzema stanami Nowej Anglii (Maine, Vermont i Massachusetts), oraz od północy z kanadyjską prowincją Quebec. Stan rozciąga się od rzeki Connecticut na jego zachodniej granicy, poprzez dolinę rzeki Merrimack, na wschód do Maine i na południe od Kanady do Massachusetts^[4].

Większość powierzchni stanu jest wyżynno-górzysta. W jego środkowej części znajdują się Góry Białe, należące do Appalachów. 81% obszaru stanu pokrywają lasy, co daje New Hampshire drugi co do wielkości obszar zalesionych gruntów wśród stanów USA. Więcej ma tylko sąsiednie Maine^[4].

New Hampshire ma tylko 29 km wybrzeża Oceanu Atlantyckiego, z pojedynczym portem głębinowym. Populacja stanu koncentruje się głównie w dolinach rzek i wzdłuż wybrzeża^[4].

Największym jeziorem jest Winnipesaukee.

Manchester

Nashua

Concord

Dover

Rochester

Keene

Portsmouth

Laconia

Lebanon

Claremont

Somersworth

Berlin

Franklin

Miasta w stanie New Hampshire^[5]

Na terenie stanu New Hampshire znajduje się 13 miast (city), w tym jedno o liczbie ludności przekraczającej 100 000, a 11 powyżej 10 000 mieszkańców (2022 r.). Lista^[5]:

• Manchester (115 141)
• Nashua (91 161)
• Concord (44 503)
• Dover (33 416)
• Rochester (33 169)
• Keene (22 774)
• Portsmouth (22 713)
• Laconia (17 086)
• Lebanon (15 044)
• Claremont (13 149)
• Somersworth (12 159)
• Berlin (9518)
• Franklin (8831)

Spis ludności z roku 2010 stwierdza, że stan New Hampshire liczy 1 316 470 mieszkańców, co oznacza wzrost o 80 684 (6,5%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 4,8% populacji, 19,3% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 17,6% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,5% ludności stanu stanowią kobiety^[6].

Najpowszechniej używanymi językami są^[7]:

• język angielski – 91,95%,
• język hiszpański – 2,17%,
• język francuski – 2,14%.

Według spisu z 2010 roku, 93,6% mieszkańców stanowili Biali (90,5% nie licząc Latynosów), 2,8% to Azjaci, 1,7% deklarowało przynależność do dwóch lub więcej ras, 1,6% to Czarni lub Afroamerykanie, 0,3% to Rdzenni Amerykanie. Latynosi stanowią 3,7% ludności stanu^[6].

Największe grupy stanowią osoby pochodzenia francuskiego (22,1%), irlandzkiego (21,0%), angielskiego (16,1%), włoskiego (10,1%), niemieckiego (9,2%) i szkockiego (5,4%). Obecne są także duże grupy (ponad 10 tys.) osób pochodzenia polskiego (55,7 tys.), „amerykańskiego”, szwedzkiego, portugalskiego, greckiego, holenderskiego, portorykańskiego, norweskiego, rosyjskiego, walijskiego i hinduskiego^[8].

Dane z 2014 r.^[9]:

• chrześcijanie – 59%:
  • protestanci – 30% (głównie: kalwini, baptyści, bezdenominacyjni, metodyści, anglikanie, zielonoświątkowcy, luteranie, uświęceniowcy i campbellici),
  • katolicy – 26%,
  • pozostali – 3% (w tym: mormoni, prawosławni i świadkowie Jehowy)
• brak religii – 36% (w tym: 7% agnostycy i 6% ateiści),
• pozostałe religie – 5% (w tym: żydzi, unitarianie uniwersaliści, muzułmanie, bahaiści, buddyści i hinduiści^[10]).

Tereny, które stały się późniejszą Prowincją New Hampshire, zostały nadane przez Radę Nowej Anglii kapitanowi Johnowi Masonowi(inne języki) w 1623 roku. Początkowo założono na nich kilka osad, które później wspólnie utworzyły Upper Plantation of New Hampshire, przekształconą w 1680 roku w prowincję królewską.

Ten mały stan odgrywa co 4 lata dużą rolę w amerykańskim życiu politycznym. W stanie mają miejsce jedne z pierwszych prawyborów w procesie wybierania kandydata na prezydenta przez główne amerykańskie partie polityczne^[11].

 Osobny artykuł: Lista hrabstw w stanie New Hampshire.

Stan podzielony jest na 10 hrabstw. Największym pod względem powierzchni hrabstwem jest hrabstwo Coös, najmniejszym – Strafford.