LIMSwiki

Leis Eslaus son un grop etnic present en Euròpa Centrala, en Euròpa Orientala e en Asia Septentrionala. Es caracterizat per l'usatge de lengas eslavas. Originari d'Eurasia, èran ja installats dins lei regions orientalas d'Euròpa a la fin de l'Antiquitat. Puei, se difusèron vèrs lei Balcans e en direccion de Siberia. Dempuei lo sègle XIX, de diaspòras eslavas son aparegudas en America dau Nòrd. Uei, amb mai de 200 milions d'individús, formam lo premier grop etnolingüistic dau continent europèu.

Lei populacions eslavas modèrnas son devesidas en tres grops diferents :

• leis Eslaus Orientaus gropan principalament lei Rus (150 milions d'abitants), leis Ucraïnians (45 milions) e lei Bielorus (15 milions). Existís de pòbles mens nombrós coma lei Rutèns (2 milions), lei Hutsuls (aperaquí 500 000) e lei Lipovèns (aperaquí 500 000).
• leis Eslaus Occidentaus recampan tres ensembles principaus que son lei Polonés (38 milions), lei Chècs (15 milions) e leis Eslovacs (5 milions). Coma per leis Eslaus Orientaus, aquela branca contèn tanben de populacions pus reduchas coma lei Cashobs ò lei Silesians.
• leis Eslaus Meridionaus reünisson lei pòbles eslaus balcanics coma lei Sèrbes (11,5 milions), lei Bulgars (9 milions), lei Croats (6,5 milions), leis Eslovèns (3 milions), lei Macedonians (3 milions) ò lei Montenegrins (250 000 a 450 000).

Au nivèu lingüistic, fòrça lengas eslavas son pròchas. Pasmens, aquò significa pas que l'intercomprension siegue aisada entre lei diferentei comunautats.

En 2020, lei país de l'espaci eslau tenián una populacion de mai de 280 milions. Pasmens, certaneis estats d'aquel ensemble, especialament Russia, assostavan de minoritats etnicas que son pas eslavas. Au contrari, existís de minoritats eslavas importantas dins de país que fan partida d'autreis espacis etnics coma lei republicas d'Asia Centrala, lei tres estats baltics e Moldàvia. De minoritats pus reduchas se tròban tanben ais Estats Units, en Canadà, en Austràlia, en França, au Reiaume Unit, en Alemanha e en Portugau^[1].

La màger part deis Eslaus son crestians ortodòxs, religion dominanta en Russia, Ucraïna, en Bielorussia, en Serbia, en Montenegro, en Bulgaria e en Macedònia dau Nòrd. Pasmens, lo catolicisme es fòrça predominant dins lei regions occidentalas de l'espaci eslau coma Polonha, la Republica Chèca, Eslovaquia, Eslovènia e Croàcia. Existís quauquei pòbles eslaus musulmans en Bòsnia.

La question de l'origina dei pòbles eslaus es encara l'objècte de debats importants. Leis informacions son limitadas car provènon principalament de sabents grècoromans coma Plini lo Vièlh (23-79 apC) ò Claudi Ptolemèu (v. 100-168 apC). Segon seis escrichs, lei Protoeslaus èran ja installats a l'èst de l'airau germanic ai sègles I e II apC. Alunchats dei rotas marchandas principalas de l'epòca, èran probablament caçaires e norriguiers.

Menaçats per de pòbles nomadas (Huns, Avars...), lei populacions eslavas migrèron vèrs l'oèst a partir dau sègle IV apC. Aqueu movement s'accentuèt pauc a pauc durant lo sègle V e menèt de grops eslaus dins lo nòrd d'Itàlia ò dins lo sud de Grècia au sègle VI. Pasmens, l'oposicion militara dei pòbles locaus arrestèt l'expansion dins aquela direccion. En revènge, i aguèt mens de resisténcia a l'èst e plusors comunautats eslavas agantèron lei ribas de la Mar Negra. Au sègle VII e au sègle IX, de princes poderós, coma lei princes de Granda Moràvia, unifiquèron plusors grops sota una autoritat unica mai aqueleis estats unitaris subrevisquèron pas. Fins au sègle X, la fragmentacion politica demorèt donc la nòrma dins lei regions eslavas.

L'evangelizacion dei populacions eslavas pròches interessèt lei Glèisas de Roma e de Constantinòble tre la premiera partida de l'Edat Mejana. Leis enjòcs èran multiples : estendre lo cristianisme, melhorar la seguretat dei regions centralas de l'espaci crestian, obtenir de succès simbolics còntra un rivau dins lo quadre de la lucha d'influéncia entre lei dos centres dau cristianisme... Lei Bizantins obtenguèron de succès importants dins lei Balcans amb la conversion dei Rus', dei Bulgars e dei Sèrbes au rite grèc durant lo sègle IX. Pasmens, au sègle seguent, Roma assegurèt la conversion de Polonha e de Croàcia. Aquò foguèt una capitada importanta per la Glèisa Catolica car lo dinamisme militar dei rèis d'aquelei país permetèt la difusion dau rite roman dins lo rèsta de l'esfèra eslava.

L'adopcion dau cristianisme introduguèt una premiera division entre lei pòbles eslaus. D'efiech, aquelei convertits au rite ortodòx adoptèron l'alfabet cirillic per escriure sa lenga. Son uei dichs Eslaus Orientaus. En revènge, a l'oèst, l'alfabet latin venguèt la basa de l'escritura dei pòbles eslaus de l'Oèst.

Au sègle X, la conquista de Panònia per lei Magiars, un autre pòble nomada originari de l'estèpa eurasiatica, entraïnèt la destruccion ò l'assimilacion dei tribüs installadas dins la region. Aquò entraïnèt una separacion entre leis Eslaus de l'Oèst e leis Eslaus dau Sud. A partir dau sègle XII, aqueu fenomèn aumentèt amb la pression germanica en direccion de l'oèst. Dich Drang nach Osten, aquela expansion germanica èra dirigida vèrs Polonha, Boèmia, Moràvia e lei Balcans. Se podiá adoptar de mejans pacifics coma l'installacion de colons sus de tèrras concedidas per lei senhors eslaus^[2], utilizèt tanben la via deis armas dins lo quadre de la politica expansionista dau Sant Empèri Roman Germanic ò de crosadas destinadas a convertir per fòrça de tribüs paganas.

Lo resultat d'aquela migracion germanica foguèt un reculament de la preséncia eslava dins mai d'una region d'Euròpa Centrala. En particular, lei colons germanics agantèron Oder vèrs 1250 avans de passar lo fluvi entre 1250 e 1350. En parallèl, de populacions germanofònas isoladas apareguèron dins mai d'una region d'Euròpa Orientala, especialament en Prússia^[3].

A partir dau sègle XIII, lei pòbles eslaus deguèron faciar leis expansionismes mongòl e turc. Franc de Polonha, totei lei reiaumes eslaus de la fin de l'Edat Mejana foguèron ansin conquistats. En Euròpa Orientala, lei Rus deguèron reconóisser la senhoriá dei Mongòls. Pasmens, poguèron gardar una certana autonòmia car son territòri èra situat a la periferia occidentala dau domeni mongòl. Dins lei Balcans, plusors pòbles locaus, coma lei Bulgars ò lei Sèrbes, foguèron integrats dins l'Empèri Otoman.

Se leis armadas de Polonha foguèron batudas tant per lei Mongòls que per leis Otomans, lo reiaume fondat per Mieszko I^èr (960-992) mantenguèt son independéncia. Entre lei sègles XIII e XVI, venguèt una poissança majora dau continent europèu après sa victòria còntra l'Òrdre Teutonic e son union amb Lituània. Durant aqueu periòde, leis autrei pòbles eslaus balcanics, coma lei Croats, foguèron integrats dins leis Estats de la dinastia dei Habsborg, barri principau a la perseguida de l'expansion turca en Euròpa après la disparicion dau Reiaume d'Ongria.

De la Renaissença au sègle XIX, lei frontieras evolucionèron pauc dins lei Balcans onte lei pòbles eslaus locaus demorèron plaçats sota la dominacion turcoaustriana. En revènge, au nòrd, un ensemble de conflictes opausèron Polonés e Rus. D'efiech, liberats de la tutèla mongòla, lei Rus assaièron d'integrar la vida dau continent europèa. Per aquò, deguèron luchar còntra Polonha e Suècia. Minats per de problemas intèrnes e menaçats per l'expansionisme austrian e prussian, Polonha veguèt son influéncia e son territòri se redurre fins a sa disparicion en 1795. Russia aprofichèt aquela victòria per venir lo reiaume pus poderós de l'espaci eslau.

Au sègle XIX, la difusion deis idèas de la Revolucion Francesa dins lei regions eslavas i suscitèt l'emergéncia de plusors movements nacionalistas. Pasmens, aquelei movements aguèron d'objectius divèrs. Leis Eslaus de l'Oèst, especialament lei Polonés e lei Chècs revendiquèron l'independéncia. Lei pòbles somés ais Otomans adoptèron tanben una meteissa vision. Pasmens, après son independéncia, Serbia venguèt lo campion de l'unificacion deis Eslaus dau Sud dins un Estat unic.

Poissança majora en Euròpa, Russia adoptèt d'actituds diferentas segon seis interès. Mandèt ansin son armada reprimir lei velleïtats d'independéncia de Polonha. De mai, la polícia dau tsar susvelhèt lei movements culturaus en Ucraïna ò en Bielorussia. En revènge, dins lo quadre dau panslavisme, sostenguèt lo combat dei pòbles eslaus balcanics. Pasmens, en fòra de liames culturaus amb lei populacions eslavas d'aquela region, aquò èra subretot un biais per afeblir Viena e Constantinòble. En 1918, aquela politica menèt a la fondacion de Checoslovaquia e de Iogoslavia. En URSS, lo regim comunista acceptèt de laissar una certana autonòmia ai pòbles eslaus presents sus lo territòri sovietic. Pasmens, l'estalinisme limitèt fòrça aquela dubertura.

En 1945, totei lei país eslaus èran integrats dins l'esfèra d'influéncia comunista. Fins a 1991, aquò permetèt lo desvolopament culturau de cada pòble eslau. Pasmens, leis autoritats intervenguèron mai d'un còp per limitar l'emergéncia de movements considerats coma nacionalistas. En parallèl, l'antagonisme russopolonés s'agravèt amb la generalizacion dei manifestacions anticomunistas en Polonha. En Iogoslavia, un fenomèn similar foguèt observat entre Sèrbes e Croats.

En 1991, l'afondrament de l'URSS permetèt ai país d'Euròpa Orientala de restaurar sa sobeiranetat e ai pòbles dei republicas sovieticas de venir independents. En Iogoslavia, lo procès de desintegracion dau foguèt mens pacific e plusors guèrras saunosas, especialament entre Sèrbes e Croats, s'acabèron per l'independéncia de totei lei republicas aguent format lo país. Aquelei conflictes son a l'origina dei caracteristicas politicas actualas de l'espaci eslau. Russia n'en demorèt l'element principau gràcias a son pes demografic e son reng de poissança mondiala. la màger part dei país eslaus d'Euròpa Centrala e Orientala li son ostils car crenhan per son independéncia. Coma durant lei periòdes precedents, Polonha es lo còr d'aquela ostilitat. Dins lo sud, l'antagonisme entre Serbia e Croàcia es una caracteristica dei Balcans modèrnes.

Pasmens, aquelei tensions empachan certanei raprochaments. Per exemple, lei tres estats independents deis Eslaus Occidentaus (Polonha, la Republica Chèca e Eslovaquia) son units amb Ongria au sen dau grop de Visegrad. Un autre exemple regarda lei liames establits entre lei país de rite ortodòx coma Serbia, Russia e Bulgaria.

• (en) Paul M. Barford, The Early Slavs : Culture and Society in Early Medieval Eastern Europe, Cornell University Press, 2001.
• (fr) Francis Conte, Les Slaves, Albin Michel, coll. « Bibliothèque de l’évolution de l’humanité », 1996.
• (en) Florin Curta, The Making of the Slavs: History and Archaeology of the Lower Danube Region, c. 500–700, Cambridge University Press, 2001.
• (en) Florin Curta, Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250, Cambridge University Press, 2006.
• (en) Francis Dvornik, The Slavs, their early history and civilisation, American Academy of Arts and Sciences, 1956.
• (fr) Karol Modzelewski, L'Europe des Barbares, Aubier, 2005.
• (fr) Virginie Symaniec, La Construction idéologique slave orientale : Langues, races et nations dans la Russie du XIXe siècle, Éditions Petra, 2012.