LIMSwiki

Ny Epistily voalohany ho an' ny Tesalôniana na Taratasy voalohan' i Masindahy Paoly ho an' ny Tesalônisianina dia boky hita ao amin' ny Testamenta Vaovao, ao amin' ny Baiboly kristiana, izay atao hoe epistily. I Paoly no nanoratra azy. Atao hoe "voalohany" izy satria misy ny Epistily faharoa ho an' ny Tesalôniana. Nanampy an' i Paoly tamin' ny fanoratana i Timôty (na Timôte) sy i Silasy. Tokony ho teo anelanelan' ny taona 50 sy 52 no nanoratana azy. Misy toko 5 ity boky ity.

Ny anaran' ilay boky

Πρώτη Επιστολή προς Θεσσαλονικείς / Prôtê Epistolê pros Thessalonikeis no fiantsoana azy amin' ny teny grika fa Epistula I ad Thessalonicenses kosa amin' ny teny latina.

Ny Prôtestanta malagasy sy ny ankamaroan' ny Kristiana malagasy tsy katôlika dia manao hoe Epistily voalohany ho an' ny Tesalôniana (hafohezina amin' ny hoe Tesalôniana voalohany) fa ny Katôlika malagasy kosa manao azy hoe Epistolà na Taratasy voalohan' i Masindahy Paoly ho an' ny Tesalônisianina (hafohezina amin' ny hoe Tesalônisianina voalohany).

Toerana sy fotoana nanoratana

Toerana nanoratana

Epistily voalohany nosoratan' i Paoly Apôstôly ho an' ny Kristiana tao Tesalônika ny Epistily voalohany ho an' ny Tesalôniana. I Tesalônika (na Salônika) dia renivohitry ny faritany rômana atao hoe Makedônia (na Masedônia) sady seranan-tsambo.

Fotoana nanoratana

Nosoratan' i Paoly tokony ho tamin' ny taona 50 na 51 taor. J.K. tao amin' ny tananan' i Kôrinto io epistily io, ka anisan' ny tranainy indrindra amin' ireo boky ao amin' ny Testamenta Vaovao. Nosoratana taorian' ny fiverenan' i Timôty tao Kôrinto io epistily io. Mpanampy an' i Paoly i Timôty, izay nirahiny hankahery ny Tesalôniana nenjehin' ny Jiosy na Jody. Nitondra vaovao momba ny tsy fivadihan' ny Kristiana izay niharam-panenjehana izy. Izany fanenjahana izany no nanosika an' i Paoly hanoratra.

Votoatin' ny epistily

Mizara roa lehibe ny epistily: fiarahabana sy vavaka ho an' ny mpino (toko 1-3); torohevitra sy fananarana ary ny amin' ny fiavian' i Kristy indray (toko 4-5)

Fiarahabana sy vavaka ho an' ny mpino

Fankasitrahana sy hafaliana no nandraisan' i Paoly an' izany vaovao izany (toko 1 hatramin' ny 3). Ao amin' ity epistily ity dia mitatitra ny fahatsiarovany ny asa fanirahana nataony tany Tesalônika i Paoly (2:1-16). Maneho ihany koa ny faniriany fatratra ny hahita ny Tesalôniana na Tesalônisiana koa izy sady manambara ny zava-kendreny amin' ny fandefasany an' i Timôty ho any.

Torohevitra, fananarana, fiavian' i Kristy indray

Ny toko faha-4 sy faha-5 dia misy torohevitra sy fananarana ara-pitondran-tena sy amin' ny fampianaram-pinoana. Tokony hadio fitondran-tena ny Kristiana, araka ny nampianaran' ny Apôstôly azy ny Filazantsara, amin' ny fifankatiavana, amin' ny fisahanan' ny tsirairay ny andraikiny avy, ary amin' ny asa mba hialana amin' ny fidonanam-poana.

Ireo toko ireo ihany koa no iresahan' i Paoly zavatra tena mampanahiran-tsaina ny Tesalôniana, dia ny amin' ny mpino maty alohan' ny fiavian' i Kristy indray. Mamaly izany i Paoly amin' ny firesahany ny tsy tokony hanahiana ny amin' izany, satria hampakarina any an-danitra ireo mpino ireo amin' ny fiavian' i Kristy (4:13-18). Ambaran' i Paoly fa ho avy toy ny mpangalatra amin' ny alina ny Tompo sy ny fitsarana farany, raha mieritreritra ny olona fa mandry ivohon' ny vato. Amin' izany dia tsy hisy zanaky ny maizina izay ho afaka amin' ny fahatezeran' Andriamanitra, fa ny mpino kosa, dia ny zanaky ny mazava, hahazo fanavotana (5:1-11).

Miavaka io epistily io amin' ny filazany ny amin' ny fara andro. Mifarana amin' ny tsodrano ny epistily.

Jereo koa

Toko ao amin' ny Epistily voalohany ho an' ny Tesalôniana:

Tesalôniana voalohany toko voalohany

Ny epistilin' i Paoly:

Boky hafa ao amin' ny Baiboly:

Filazantsara (Matio - Marka - Lioka - Joany)
Epistily katôlika (Jakoba - 1Petera - 2Petera - 1Joany - 2Joany - 3Joany, Joda)

Apôkalipsy