LIMSwiki
Irailaren 7a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta berrogeita hamargarren eguna da, 251.a bisurteetan. 115 egun falta dira urtea amaitzeko.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
Euskal Herria
- 1980 – Batallón Vasco-Españolek Miguel Mari Arbelaitz eta Luis Mari Elizondo hil zituen Hernanin. Jaietatik zetozela, Ignacio Iturbide eta Ladislao Zabala faxistek tirokatu zituzten goizaldean.
- 1981 – Nafarroa Garaian Otsagabiko dantzariek militarren aurrean dantzatzeari uko egin zioten.
- 1998 – Gabriel Urralburu 11 urteko kartzela zigorrera kondenatu zuten legez-kanpoko komisioak kobratu eta ustelkeriagatik.
- 2000 – Karrantzako Molinar auzoan FEVEko bi merkantzia-trenek elkar talka egin eta lau hildako izan ziren.
- 2009 – Real Sociedad futbol taldeak 100 urte betetzen ditu bere sorreratik.
Mundua
- 70 – Erromatarrek altxamendu judua garaitu eta Jerusalem bereganatu zuten.
- 1191 – Hirugarren Gurutzadan Rikardo I.ak Saladino garaitu zuen Arsufeko borrokan.
- 1776 – Historiako lehenengo urpeko erasoa. AEBetako Turtle urpeko misilak Britainia Handiko Eagle ontziari eraso egin zion New Yorken.
- 1812 – Napoleonek Errusia tsarraren armada garaitu zuen Borodinoko guduan.
- 1821- Simon Bolivarren buruzagitzapean Kolonbia Handiko Errepublika ezarri zen, gaur egungo Kolonbia, Venezuela, Panama eta Ekuador hartzen zituen herrialdea.
- 1822 – Petri I.a Brasilgoak Brasil Portugaldik independizatu zuen.
- 1940 – Bigarren Mundu Gerran Alemania naziak Londresen aurkako airezko erasoak hasi zituen.
- 1942 – Gestapok 8700 judu ukraniar eraman zituen Belzeceko hondamendi esparrura.
- 1986 – Txileko diktadore Augusto Pinocheten kontrako atentatu saiakerak huts egin zuen.
Arte eta kultura
Euskal Herria
- 2012 – Irungo Arkeolan fundazioak burututako dendrokronologia azterketen ondoren 2002an Galesko hegoaldeko kostaldean dagoen Newport udalerrian topatutako XV. mendeko itsasontzia Euskal Herriko ontziola batean eraiki zela baieztatu zen.
Mundua
- K. a. 1251 – Greziar mitologiaren arabera, Herakles jaio zen Greziako Tebas herrian, eguzki eklipse batean.
- 1985 – My Beautiful Laundrette ("Nire Garbitegi Ederra") filma Torontoko Zinemaldian estreinatu zen, Stephen Frearsek zuzendu eta Daniel Day-Lewis aktoreak antzeztu zuten.
- 1988 – The Beast ("Piztia") filma estreinatu zen, Kevin Reynoldsek zuzendu eta George Dzundza, Jason Patric, Steven Bauer, Stephen Baldwin, Erick Avari eta Don Harvey aktoreek antzeztu zuten.
Zientzia eta teknologia
Euskal Herria
Mundua
Kirolak
Euskal Herria
Mundua
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1650 – Juan Manuel Fernández Pacheco, Villenako markes eta Escalonako dukea, euskal idazle eta politikaria (h. 1725).
- 1826 – Armand David, lapurtar misiolari, zoologo eta botanikoa (h. 1900).
- 1829 – Léonce Détroyat, lapurtar militar eta kazetaria, Frantziako Itsas Armadan aritutakoa (h. 1898).
- 1842 – Maria Josefa Sancho, arabar lekaimea, Jesusen Karitateko Zerbitzarien Erakundea ordenaren sortzailea (h. 1912).
- 1887 –
- Adrian Aldekoa, euskal marrazkilari, zaharberritzaile eta margolaria, kartelgintzan aditua (h. 1945).
- Juan Bautista Bilbao, bizkaitar idazlea (h. 1916).
- 1889 – José García Vayas, nafar militarra (h. 1957).
- 1896 – Jesus Maria Leizaola, abokatua eta EAJko burua, Eusko Jaurlaritzako lehendakaria erbestean (h. 1989).
- 1900 – Jean Castets, lapurtar errugbilaria (h. 1957).
- 1913 – Isabel Lete Landa, Ahizpa Mertzedariak ordenako euskal moja (h. 1941).
- 1924 – Segundo Galarza, Portugalen ibili zen euskal piano-jotzaile eta musikagilea (h. 2003).
- 1926 –
- Begoña Izquierdo, euskal margolari figuratiboa eta ilustratzailea (h. 1999).
- Marijane Minaberri, euskal idazlea (h. 2017).
- 1931 – Fausto Iza, bizkaitar txirrindulari ohia.
- 1933 – Jacques Blot, lapurtar mediku eta arkeologoa, Ipar Euskal Herriko eta Pirinioetako Historiaurrearen ikerlari garrantzitsuenetakoa, Aljerren (h. 2021).
- 1939 – José Ramón Iruskieta, bizkaitar futbolaria (h. 2023).
- 1946 – Juan José Benítez, nafar kazetari eta idazlea.
- 1948 – Ana Yabar, nafar ekonomialari eta politikaria.
- 1949 – Francisco Aldanondo Badiola, Ondarru, ETA eta Komando Autonomoak erakunde armatuetako bizkaitar kidea (h. 1979).
- 1955 – Mikel Bengoetxea, Bengoetxea IV.a, nafar pilotari ohia.
- 1961 –
- Jakes Ahamendaburu, baxenafar idazlea (h. 2022).
- Gabi Mouesca, Iparretarrak erakundeko lapurtar ekintzaile historikoa.
- 1963 – Teresa Lopez de Munain, bizkaitar aktorea.
- 1967 – Jesús Lisarri, nafar beisbol eta softbol jokalari ohia.
- 1974 – Gregorio Azkona Andueza, gipuzkoar zinema ekoizle, zuzendari eta gidoigilea.
- 1980 – Patxi Usobiaga, gipuzkoar eskalatzailea, Eskaladako Munduko Koparen irabazlea.
- 1982 – Ixone Aroma, bizkaitar dantzaria, irakaslea eta feminista.
- 1988 – Odei Barroso, lapurtar bertsolaria eta raperoa.
- 1989 – Janire Azkueta, bizkaitar modeloa.
- 1990 – Iñigo Peña, gipuzkoar piraguista, ur lasaietako lauko kanoa (K4) modalitatean aritzen dena.
- 1993 – Sandra Garaioa, gipuzkoar ilustratzailea.
- 1994 – Rubén González Alves, bizkaitar futbolaria.
- 1996 –
- Markel Areitio, bizkaitar futbolaria.
- Lorea Zulaika, bizkaitar musikaria.
- 1999 – Esti Lopez, gipuzkoar aktorea.
Mundua
- 1317 – Simeon Moskukoa, Moskuko printzea eta Vladimirreko printze handia (h. 1353).
- 1533 – Elisabet I.a Ingalaterrakoa, Ingalaterra eta Irlandako erregina (h. 1603).
- 1604 – Henri de Béthune, frantziar gomendiozko abadea, Baionako apezpikua izandakoa (h. 1680).
- 1641 – Tokugawa Ietsuna, Tokugawa shogunerriko laugarren shoguna (h. 1680).
- 1707 – Buffon Kondea, frantziar zientzia-gizona eta idazlea (h. 1788).
- 1726 – François-André Danican Philidor, frantziar musikagilea eta xake-jokalari ospetsua (h. 1795).
- 1740 – Johan Tobias Sergel, suediar neoklasizismoaren eskultorea (h. 1814).
- 1782 – Maria Badengoa, Bruswick-Wolfenbütteleko dukesa ezkontidea (h. 1808).
- 1795 – John William Polidori, ingeles idazle eta sendagilea (h. 1821).
- 1807 – Henry Sewell, Zeelanda Berriko lehen ministroa (h. 1879).
- 1819 – Thomas A. Hendricks, AEBetako 21. presidenteordea (h. 1885).
- 1829 – Friedrich August Kekulé, alemaniar kimikaria (h. 1896).
- 1831 – Alexandre Falguière, frantziar eskultorea (h. 1900).
- 1832 – Emilio Castelar, espainiar politikari eta idazlea (h. 1899).
- 1836 – Henry Campbell-Bannerman, Erresuma Batuko lehen ministroa (h. 1908).
- 1842 – Johannes Zukertort, germano-poloniar xakelaria (h. 1888).
- 1857 – Charles Malato, italiar jatorriko frantziar anarkista, idazlea eta kazetaria (h. 1938).
- 1870 – Aleksandr Kuprin, errusiar idazlea (h. 1938).
- 1887 – Edith Sitwell, ingeles saiakeragile eta poeta (h. 1964).
- 1903 – Jorge Urrutia, txiletar musikagilea eta irakaslea (h. 1981).
- 1907 –
- Raúl Silva Henríquez, txiletar kardinala (h. 1999).
- Aurora Villar Buceta, kubatar idazle, kazetari eta ekintzailea (h. 1981).
- 1909 –
- Elia Kazan, greziar jatorriko estatubatuar zinemagilea (h. 2003).
- Antonio Mairena, flamenkoaren historiaren abeslari handienetariko bat (h. 1983).
- 1911 – Todor Zhivkov, Bulgariako lehen ministroa (h. 1998).
- 1913 – Anthony Quayle, ingeles aktore, antzerki zuzendari eta idazlea (h. 1989).
- 1914 – James Alfred Van Allen, estatubatuar fisikaria, Van Allenen gerrikoen aurkitzailea (h. 2006).
- 1917 –
- John Cornforth, australiar-britainiar kimikaria, 1975eko Kimikako Nobel Saria (h. 2013).
- Xerardo Fernández Albor, Galiziako Xuntako presidentea (h. 2018).
- 1923 –
- Peter Lawford, estatubatuar aktorea (h. 1984).
- Louise Suggs, estatubatuar golf jokalaria, gaur egungo emakumezkoen golfaren sortzaileetako bat (h. 2015).
- 1927 – François Billetdoux, frantziar antzerkigilea (h. 1991).
- 1928 – Donald Henderson, estatubatuar epidemiologoa (h. 2016).
- 1929 –
- Yves Lacoste, frantziar geografoa.
- T. P. McKenna, irlandar aktorea (h. 2011).
- 1930 –
- Balduin I.a Belgikakoa, Belgikako erregea (h. 1993).
- Sonny Rollins, estatubatuar jazzeko saxo-jotzailea.
- 1931 – Josep Lluís Núñez, kantabriar enpresaburua eta Bartzelona Futbol Klubeko presidente ohia (h. 2018).
- 1934 – Omar Karami, Libanoko lehen ministroa (h. 2015).
- 1935 – Abdou Diouf, Senegalgo presidentea.
- 1936 – Buddy Holly, estatubatuar musikagile eta abeslaria, 1950eko hamarkadan rock & rollaren sortzaile eta aitzindarietako bat (h. 1959).
- 1939 – Stanislav Petrov, Sobietar Batasuneko Aire Armadako errusiar teniente kolonela, "bere kaxa mundua gerra nuklearretik salbatu zuen gizona" (h. 2017).
- 1940 –
- Dario Argento, italiar zinema zuzendari, gidoilari eta ekoizlea.
- Abdurrahman Wahid, Indonesiako 4. presidentea (h. 2009).
- 1945 – Kimmo Koskenniemi, finlandiar irakaslea, fonologia eta morfologia konputazionaletan erabiltzen den Bi Mailako Ereduaren asmatzailea.
- 1946 – Francisco Varela, txiletar neurobiologoa eta filosofoa (h. 2001).
- 1948 – Khalifa bin Zayed Al Nahyan, Arabiar Emirerri Batuetako presidentea eta Abu Dhabiko emirra (h. 2022).
- 1949 – Gloria Gaynor, estatubatuar abeslaria.
- 1950 – Julie Kavner, estatubatuar ahots-aktore eta umorista.
- 1951 – Chrissie Hynde, estatubatuar rock abeslari eta konpositorea, The Pretenders taldearen sortzailea.
- 1952 – Ricardo Tormo, espainiar moto-pilotua (h. 1998).
- 1954 –
- Adolfo Castaños, gaztelaniaz aritu zen idazle, poeta eta ekintzaile kataluniarra (h. 2021).
- Michael Emerson, estatubatuar antzezlea.
- Francisco Guterres, Ekialdeko Timorreko presidentea.
- 1955 – Efim Zelmanov, errusiar matematikaria.
- 1959 –
- Toshihiko Okimune, japoniar futbolari ohia.
- Drew Weissman, estatubatuar immunologoa, 2023ko Medikuntzako Nobel Saria.
- 1963 – Àngels Barceló, kataluniar kazetaria.
- 1965 –
- Angela Gheorghiu, errumaniar sopranoa.
- Antonio Lobato, espainiar kirol kazetari, telebista aurkezle eta irrati esataria.
- 1971 – Raph Koster, estatubatuar enpresari, joko diseinatzaile eta idazlea.
- 1972 – Paula Carballeira, galiziar idazlea, ipuin kontalaria eta aktorea.
- 1973 –
- Shannon Elizabeth, estatubatuar aktore, poker jokalari eta modelo ohia.
- Laura Pamplona, espainiar aktore, modelo ohi eta abeslaria.
- 1975 – Suguru Ito, japoniar futbolari ohia.
- 1980 –
- Javad Nekounam, irandar futbolari ohia.
- Nuria Nuñez Hierro, espainiar musikagilea eta albaitaria.
- 1984 –
- Pelin Karahan, turkiar aktorea.
- Vera Zvonareva, errusiar tenislaria.
- 1987 – Evan Rachel Wood, estatubatuar aktorea.
- 1992 – Gizem Karaca, turkiar aktorea eta modeloa.
- 1997 – Dean-Charles Chapman, ingeles aktorea.
- 1999 – Michelle Creber, kanadar aktorea.
- 2000 – Ariarne Titmus, australiar igerilaria.
- 2001 – Jason Dupasquier, suitzar motoziklista (h. 2021).
- 2003 – Sangay Tenzin, bhutandar igerilaria.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1134 – Alfontso I.a Nafarroakoa, Aragoi eta Iruñeko erregea (j. 1073).
- 1741 – Blas Lezo, euskal itsasgizona eta militarra (j. 1689).
- 1853 – Manuel Mitxeltorena, euskal jatorriko mexikar militar eta politikaria, Kaliforniako gobernadorea (j. 1802).
- 1937 – Aniceto Alonso, Toralpy, bizkaitar doitzaile eta futbolaria, fusilatua.
- 1974 – Juan Antonio Ipiña, bizkaitar futbolaria (j. 1912).
- 2008 – Pello Irujo Elizalde, nafar politikari abertzalea (j. 1939).
- 2016 – Xabier Madina, euskal abeslari eta musikaria (j. 1945).
- 2018 – Juan Uharte Beaumont, nafar enpresaburu eta mezenasa, Madrilen (j. 1925).
- 2019 – Alfonso Gorroñogoitia, Mondragon korporazioaren sortzaileetako bat (j. 1924).
Mundua
- 1151 – Godofredo V.a Anjoukoa, Anjou, Turena eta Maineko kondea (j. 1113).
- 1376 – Joan III.a Graillykoa, gaskoi noble eta militarra, Galtzariaren Ordenaren sortzaileetako bat.
- 1535 – Joana Austriakoa, Espainiako infanta, Austriako artxidukesa, Portugalgo printzesa ezkontidea eta Espainiako erregeordea (j. 1535).
- 1809 – Rama I.a, Siamgo erregea eta Chakkri dinastiaren sortzailea (j. 1737).
- 1833 – Hannah More, ingeles idazlea eta filantropoa (j. 1745).
- 1885 – José Posada, asturiar legelari eta eta politikaria (j. 1814).
- 1902 – Enrique Gaspar y Rimbau, espainiar diplomatiko eta idazlea (j. 1842).
- 1910 –
- Emily Blackwell, medikuntzako lizentziatura eskuratu zuen hirugarren estatubatuar emakumea (j. 1826).
- William Holman Hunt, ingeles margolaria eta Anaidi prerrafaelitaren sortzailetako bat (j. 1827).
- 1925 – René Viviani, Frantziako lehen ministroa (j. 1863).
- 1933 – Kamini Roy, bengaliar poeta, maistra, idazlea eta feminista, Britainia Handiko lehen emakume graduatua (j. 1864).
- 1936 –
- Mariano Campos, valentziar politikaria, falangistek eraila (j. c. 1895).
- María Domínguez Remón, espainiar maistra eta politikaria, Espainiar estatuko lehen emakume alkatea, fusilatua (j. 1882).
- Isabel Esteban Nieto, espainiar maistra errepublikanoa, fusilatua (j. 1893).
- 1940 – José Félix Estigarribia, Paraguaiko presidente eta diktadorea (j. 1888).
- 1941 – Mario García Menocal, Kubako presidentea (j. 1866).
- 1949 –
- Elton Mayo, australiar soziologoa (j. 1880).
- José Clemente Orozco, mexikar margolaria (j. 1883).
- 1956 –
- Alphonse Chérel, Assimil kontzeptua sortu zuen bretainiarra (j. 1882).
- Otto Schmidt, errusiar zientzialaria, estatu-gizona eta gerra heroia (j. 1891).
- 1960 – Wilhelm Pieck, alemaniar politikari komunista, Ekialdeko Alemaniako presidentea (h. 1960).
- 1961 – Pieter Sjoerds Gerbrandy, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1885).
- 1962 – Karen Blixen, daniar idazlea (j. 1885).
- 1965 – Jesse Douglas, estatubatuar matematikaria (j. 1897).
- 1968 – Lucio Fontana, argentinar-italiar margolari eta eskultorea (j. 1899).
- 1978 – Keith Moon, ingeles rock musikari eta bateria-jotzailea, The Who taldeko kidea (j. 1946).
- 1981 – Christy Brown, irlandar margolari eta idazlea (j. 1932).
- 1984 – Liam O'Flaherty, irlandar nobelagile eta kontalaria, Berpizkunde Irlandarraren pertsonai garrantzitsua (j. 1896).
- 1986 – Omar Ali Saifuddien III.a, Bruneiko sultana (j. 1914).
- 1990 –
- Ahti Karjalainen, Finlandiako lehen ministroa (j. 1923).
- Clärenore Stinnes, alemaniar pilotua, automobilez munduari bira eman zion lehen emakumea (j. 1901).
- 1991 – Edwin McMillan, estatubatuar fisikaria, 1951ko Kimikako Nobel Saria (j. 1907).
- 1993 – Bruno Giorgi, brasildar eskultorea (j. 1905).
- 1994 –
- James Clavell, australiar eleberrigile, gidoilari, zinema zuzendari eta Bigarren Mundu Gerrako militar eta gerra-presoa (j. 1921).
- Terence Young, britainiar zinema-zuzendaria (j. 1915).
- 1997 – Mobutu Sese Seko, Kongoko Errepublika Demokratikoko presidente eta diktadorea (j. 1930).
- 2002 –
- Eugen Coseriu, hizkuntzalaritza erromanikoan aditua (j. 1921).
- Erma Franklin, estatubatuar soul-abeslaria, Aretha eta Carolynen ahizpa (j. 1938).
- 2003 – Warren Zevon, estatubatuar rock abeslari, abestigile eta musikagilea (j. 1947).
- 2013 –
- Dokka Umarov, txetxeniar gerrillari islamista (j. 1964).
- Marek Špilár, eslovakiar futbolaria (j. 1975).
- 2015 – José María Ruiz-Mateos, espainiar enpresaburua, Rumasa enpresaren jabea (j. 1931).
- 2018 –
- Ceesepe, espainiar margolari, marrazkilari eta komikigilea (j. 1958).
- Mac Miller, estatubatuar rapeatzailea, abeslaria eta musika ekoizlea (j. 1992).
- 2020 – Abdul Qadir Bajamal, Yemengo lehen ministroa (j. 1946).
- 2022 –
- Marsha Hunt, estatubatuar aktore eta modeloa (j. 1917).
- Valeri Poliakov, errusiar kosmonauta eta medikua, misio bakar batean espazioan iraunkortasunaren errekorra duena (j. 1942).
- Piet Schrijvers, herbeheretar futbol atezaina (j. 1946).
- 2023 Maria Jiménez, espainiar abeslaria, dantzaria eta aktorea (j. 1950).
Jaiak eta urteurrenak
- Sehaska egutegiko izendegia: Aizpea.
- Jaiegunak: Hondarribin Alardea, Guadalupeko Ama.
Kanpo estekak
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q2852
Multimedia: 7 September / Q2852
| Urteko hilak | ||
|---|---|---|
|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua | ||
