LIMSwiki

31 ғинуар
Аҙна көнө	Йәкшәмбе, Дүшәмбе, Шишәмбе, Шаршамбы, Кесаҙна, Йома һәм Шәмбе
31 ғинуар Викимилектә

31 ғинуар — григориан стиле буйынса йылдың 31-се көнө. Йыл аҙағына тиклем 334 көн ҡала (кәбисә йылында 335).

Халыҡ-ара

• Ер: Зебралар көнө.
  • Скотч көнө.

Милли

• : АҠШ: Ҡайнар шоколад көнө.
• Беларусь: Фән көнө.
• Науру: Бойондороҡһоҙлоҡ көнө.
• Рәсәй: Араҡының тыуған көнө.

Һөнәри

• Ер: Ювелир көнө.

• 1727: Баймаҡ районының Иҫәнбәт ауылына нигеҙ һалына.
• 1812: Благовещен районының Богородский ауылына нигеҙ һалына.
• 1921: Мәскәү элемтә һәм информатика техник университеты (рус. Московский технический университет связи и информатики (МТУСИ) асыла.
• 1921: РКП(б)-ның Башҡортостан өлкә комитеты ҡарары нигеҙендә Башҡортостан Үҙәк Башҡарма Комитеты Президиумы тарафынан Халыҡ Комиссарҙары Советы рәйесе М. Д. Халиҡов етәкселегендә «Оло Башҡортостан» сиктәрен билдәләү буйынса комиссия ойошторола.
• 1935: Башҡортостан АССР-ында яңы 14 район ойошторола: Асҡын, Благовар, Боҙаяҙ, Иглин, Илеш, Йомағужа, Йәрмәкәй, Көйөргәҙе, Краснокама, Малаяҙ, Тәтешле, Фёдоровка, Шаран, Әлшәй.
• 1937: Ағиҙел йылға пароходствоһы эшләй башлай.
• 1968: Башҡорт АССР-ы Юғары Советы Президиумы Указы менән «Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған элемтәсеһе» тигән маҡтаулы исем булдырыла.

• Шәрифә Тимерғәлина (1910—26.02.1939), СССР-ҙың комсомол эшмәкәре. 1931—1936 йылдарҙа РКСМ-дың Башҡортостан өлкә комитетының беренсе секретары, 1936—1939 йылдарҙа РКСМ Үҙәк Комитетының бүлек мөдире урынбаҫары һәм мөдире, Үҙәк Комитет секретары. СССР-ҙың I саҡырылыш Юғары Советы депутаты.
• Әлхәйҙәров Нурғәлей Хәйҙәр улы (1930—18.10.2004), киномеханик, 1950–1994 йылдарҙа Мәсетле районы Дыуан-Мәсетле ауыл мәҙәниәт йорто киномеханигы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1976), СССР-ҙың кинематография отличнигы (1980). Сығышы менән ошо райондың Ҡорғат ауылынан.
• Шәрипов Илгиз Ҡадир улы (1960), ғалим-инженер, хужалыҡ һәм дәүләт эшмәкәре. 1983—2007 йылдарҙа Стәрлетамаҡтағы «Красный пролетарий» заводының инженер-техник һәм етәксе хеҙмәткәре, шул иҫәптән 1991 йылдан — баш инженеры, 1996 йылдан — генераль директоры; 2007—2009 йылдарҙа Стәрлетамаҡ ҡала хакимиәте башлығы. Башҡортостан Республикаһының III саҡырылыш Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай депутаты. Техник фәндәр кандидаты. Рәсәй Федерацияһының һәм Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған машина эшләүсеһе. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Әлшәй районы Түбәнге Әүрез ауылынан.

• Нәбиев Вәли Нәби улы (1916—6.03.2000), Хәсән күле буйындағы алыштарҙа ҡатнашыусы, Бөйөк Ватан һуғышы яугире, 16-сы гвардия Чернигов кавалерия дивизияһының взвод командиры ярҙамсыһы, гвардия старшинаһы. Советтар Союзы Геройы (1944).
• Нәбиуллин Финат Йәдкәр улы (1961), рәссам. Тюлькин исемендәге музей мөдире. СССР Рәссамдар союзы ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған рәссамы.

• Дәүләтшин Фәррәх Дәүләтша улы (1887—12.01.1956), шағир-импровизатор. 1939 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы. Башҡортостандың халыҡ сәсәне (1944), «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1939).
• Доброрез Василий Павлович (1917–04.04.1999), Бөйөк Ватан һуғышында һәм Еңеү Парадында ҡатнашҡан яугир. Айырым инженер‑сапёр батальонының отделение командиры, өлкән сержант. Советтар Союзы Геройы (1945). СССР-ҙың почётлы тимер юлсыһы (1950).
• Дәүләтшина Луиза Ҡаһарман ҡыҙы (1957), мәҙәниәт өлкәһе ветераны, йәмәғәтсе. 1989—1999 һәм 2001—2016 йылдарҙа Баймаҡ район үҙәк китапханаһы директоры; 1999—2001 йылдарҙа район хакимиәтенең мәҙәниәт идаралығы начальнигы. 2000 йылдан Башҡортостан Республикаһының Ҡатын-ҡыҙҙар союзы ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (2004), «Башҡортостан Республикаһында фиҙакәр хеҙмәте өсөн» отличие билдәһе менән бүләкләнеүсе (2012). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Баймаҡ районы Ишбирҙе ауылынан.
• Таһиров Хәмит Харис улы (1957), ғалим-ветеринария табибы. 1984—2000 йылдарҙа Бөтә Рәсәй ит малсылығы ғилми-тикшеренеү институтының (Ырымбур) өлкән ғилми хеҙмәткәре, 2001 йылдан Ырымбур аграр университеты ғилми-тикшеренеү бүлегенең өлкән, 2002 йылдан — төп ғилми хеҙмәткәре. 2005 йылдан Башҡорт дәүләт аграр университеты уҡытыусыһы, 2009 йылдан ит һәм һөт технологияһы кафедраһы мөдире. Ауыл хужалығы фәндәре докторы (2005), профессор (2005). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Учалы районы Учалы ауылынан.
• Черток Юрий Владимирович (1957), спорт ветераны, тренер. Халыҡ-ара шашка уйындары буйынса Рәсәй һәм Башҡортостан йыйылма командаларының элекке баш тренеры. Рәсәйҙең атҡаҙанған тренеры (1998), Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре (1994), халыҡ-ара мастер (1998), СССР-ҙың спорт мастеры (1978). Салауат Юлаев ордены кавалеры (2001).

• Ежов Борис Дмитриевич (1908—14.11.1978), рәссам. Башҡортостандың профессиональ һынлы сәнғәтенә нигеҙ һалыусыларҙың береһе. 1937 йылдан СССР Рәссамдар союзы ағзаһы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған рәссамы (1976). Сығышы менән Пермь ҡалаһынан.
• Зарудий Феликс Срульевич (1938—15.04.2021), ғалим-фармаколог. 1964 йылдан Башҡорт дәүләт медицина институты һәм Башҡорт дәүләт медицина университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1971—1977 йылдарҙа йәмәғәт профессиялар факультеты деканы, 1995—2013 йылдарҙа — клиник фармакология курсы мөдире, бер үк ваҡытта 1974—1977 йылдарҙа ғилми-тикшеренеү секторы етәксеһе; 1987 йылдан — Органик химия институтының ғилми хеҙмәткәре, 2002 йылға тиклем лаборатория мөдире. Медицина фәндәре докторы (1987), профессор (1990). Рәсәй Федерацияһының (2003) һәм Башҡортостан Республикаһының (1995) атҡаҙанған фән эшмәкәре. Сығышы менән хәҙерге Украинаның Винница ҡалаһынан.
• Ғәлиуллина Ғәлимә Садиҡ ҡыҙы (1953), ғалим-философ. 1974 йылдан Өфө һәм Ырымбур ҡалаларында китапхана хеҙмәткәре. 1980—1992 йылдарҙа Силәбе дәүләт мәҙәниәт институты, 1997 йылдан — Силәбе дәүләт университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 2000 йылға тиклем идара итеүҙең гуманитар-хоҡуҡи нигеҙҙәре кафедраһы мөдире. Философия фәндәре докторы (1992), профессор (1997). 2009 йылдан АҠШ-та йәшәй һәм эшләй.

• Арыҫланова Зәкиә Шәйҙулла ҡыҙы (1919—27.01.2012), театр актёры. 1951 йылдан СССР Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы. Башҡорт АССР-ының халыҡ артисы (1974).

• 1797: Франц Шуберт, Австрия композиторы.
• 1924: Тенгиз Абуладзе, кинорежиссёр, СССР-ҙың халыҡ артисы (1980).
• 1953: Иванов Сергей Борисович, Рәсәйҙең дәүләт эшмәкәре.