Rap (iňlisçe rap, "urmak, dep; gygyr" ^[1]) - sazly okaýyş, adatça monoton ostinatonyň fonunda. Rap aýdymçysyna rapçi ^[2] (repçi bilen garyşdyrmaly däl) ýa-da has umumy termin "MC" (Iňlis MC, "Dabaranyň ussady") diýilýär (kazyýet edarasynyň rus diline terjime edilişi Iňlis ady "dabaralaryň ussady"), ýöne başga düşündirişler hem mümkin).

Rap hip-hop stiliniň esasy elementlerinden biridir, şonuň üçin bu termin (esasanam gündelik gepleşiklerde) köplenç "hip-hop" düşünjesiniň sinonimi hökmünde ulanylýar. Şeýle-de bolsa, rap diňe bir hip-hop sazynda däl, eýsem beýleki resanrlarda-da bar: deprek we bas ýerine ýetirijileriň köpüsi rap ulanýarlar; köplenç, esasanam meşhurlygy sebäpli rap, pop aýdym-sazynda ulanylýar we pop rapini döredýär; rok aýdym-sazynda rapcore, nu metal, alternatiw rok, alternatiw rap we käbir beýleki resanrlarda duş gelýär, mysal üçin gaty sazyň täze ugurlary. Pop sazandalary we häzirki zaman R-n-B ýerine ýetirijileri hem öz kompozisiýalarynda köplenç rap ulanýarlarlar.

Rap dilden aýdylýan poeziýadan tapawutlanýar, sebäbi rap, adatça aýdym-saz bilen ýerine ýetirilýär ^[3] we şahyrana ölçeg däl-de, saz ritmine tabyn bolýar. Rap, adatça, DJ, aýlanýan stol, beatboxer ýa-da ýoldaşsyz kapella bilen ýerine ýetirilýär.

"Rap" sözi iňlisçe "rap" -den gelýär - kakmak, urmak (rap ritminiň yşaraty). Rap etmek, gürlemek, gürlemek diýmekdir.^[4]

Soň bolsa ýalňyş sözbaşy teoriýalary ýüze çykdy, şoňa görä rap sözi gysgaldyldy. Transazgylara ritm we şygyr, ritm afrikaly şygryýet ýa-da radikal amerikan şygryýeti we ş.m. diýilýärdi. Şeýle-de bolsa, rap iňlis dilinde baş harp bilen ýazylmaýar. Harplar we bilýän sözleri bar - "rapping", "rapçi" we ş.m. Esasan, beýle ýalňyş teoriýalar iňlisçe gürlemeýän ýurtlarda köp duş gelýär.

Häzirki zaman rapiniň ilkinji başlangyjy Günbatar Afrika Griot däbi bolup, onda "dilden taryhçylar" ýa-da "aýdymçylary wasp edýänler" dilden aýdylýan däp-dessurlary ýaýradýarlar ýa-da gybat etmek ýa-da "öwmek ýa-da tankytlamak" üçin ritoriki usullaryny ulanýarlar.^[5]

Häzirki zaman görnüşinde rap 1970-nji ýyllarda Bronksda afro-amerikalylaryň arasynda ýüze çykyp, ýamaýkaly DJ-lere baryp "eksport edildi". Hususan-da, DJ Kool Herc rapiň esaslandyryjysy diýilýär ^[6]. Rap hökmünde tanalýan "giň aýdym-sazyň üstündäki rifmany" döreden adam Harlemden (Nýu-Yorkork, ABŞ) Entoni Hollowaý (DJ Golliwud).^[7]

Ilkibaşda täjirçilik maksatly rap etmediler, ýöne lezzet almak üçin ilki başda muny DJ-ler ýerine ýetirdiler. Olar diňleýjilere ýüzlenýän ýönekeý rifma aýatlardy. Rapleriň ýaýramagy, garaýagyzlaryň arasynda moda çalýan we täze stili çalt alýan Negro höwesjeň radio tarapyndan ep-esli derejede öňe sürüldi. "Rap" we "rapçiler" sözleri, Sugarhill Gang-yň "Rapper's Delight" (1979)^[8] kömegi bilen stilde berk ornaşypdyr. "Rapçi" diýlip atlandyrylan ilkinji adamlardan biri "Jek the rapçi" lakamly radio alyp baryjy Jek Gibson. Ilkinji rap konwensiýalarynyň birini gurady.^[9]

Köçelerde şu güne çenli rifma aýdymlaryny ýerine ýetirmek gara otaglarda däp bolup galýar. Mundan başga-da, "söweşler" diýilýän zat - rifma we ritmi saklap, iki rapçi "dawa edip" dilden söweşler guraldy. Uruşlar diňe bir ant içmek bilen çäklenmän, belli bir mowzukda rifma tekstiniň iberilmegi bolup biler.

Reanry suratlandyrmak üçin "hip-hop" termini 1980-nji ýyllarda ýüze çykypdyr. Tanyşdyrylyşy ýa Afrika Bambat ýa-da Grandmaster Flash-e degişlidir. Hip-hop reanry we medeniýeti 1990-njy ýyllarda meşhurlyga eýe bolupdy. Şeýle hem, "hip-hop" R'n'B aýdym-sazyna çynlakaý täsir etdi.

Turkmenistanda rap 2000-nji ýyllarda Asgabatda diskotekalaryň we disk jokeýleriniň ösmegi bilen peýda boldy. Ilkinji rap aydymy 1999-nji ýylda Asgabatda disk jokeri DZ-ED we "MainStream Town" topary tarapyndan ýazga alyndy^[10]. Şol 1999-nji ýylda DJ we aýdymçy DZ-ED "Smuff" aýdymyny diskotekalarda rap elementleri bilen düzdi we ýerine ýetirdi.

Häzirki zaman rapiniň peýda bolmagyndan has öň, meşhur italýan aýdymçysy we aktýory Adriano Celentanonyň repertuarynda şuňa meňzeş aýdym peýda boldy^[11]. 1970-nji ýyllaryň başynda Adriano "Prisencolinensinainciusol" atly saz belgisini oýlap tapdy we döretdi, şol ýerde iňlis we italýan garyndysy ýaly çeper dilde ýazylan sözlemleri okaýardy. Diňe on ýyldan soň bu täze aýdym-saz stili ABŞ-a göçdi^[12]. Celentanonyň özi, 1987-nji ýylda SSSR-de geçirilen konsertde bu san bilen käbir adamlaryň aragatnaşyk saklamazlygy barada aýtmak isleýändigini aýtdy.^[13]

1. ↑ Definition of rap | Dictionary.com
2. ↑ «Raper» , Грамота.ру
3. ↑ From Def Jam to Super Rich, Golus, Carrie 2012 - ISBN 978-0761381570
4. ↑ "Оксфордский словарь Английского языка". Archived from the original on 2004-10-25. Retrieved 2021-10-10. 
5. ↑ Hip Hop Africa: New African Music in a Globalizing World, 2012 - ISBN 978-0-253-00575-5
6. ↑ Davey D's Hip-Hop Corner
7. ↑ Rhythm and Blues, Rap, and Hip-Hop (American Popular Music), 2007 - ISBN 978-0816073412
8. ↑ "Arhiwlenen göçürme". Archived from the original on 2009-05-25. Retrieved 2021-10-10. 
9. ↑ Jack The Rapper: The Father of Black Radio // daveyd.com
10. ↑ "Rap". Archived from the original on 2018-11-24. Retrieved 2021-10-10. 
11. ↑ ""Indi Adriano gürleýär"". Archived from the original on 2012-06-18. Retrieved 2021-10-10. 
12. ↑ Stop Making Sense - Saşa Frere-Jones.
13. ↑ Фрагмент выступления в Москве

Syke Dali,SBeatr,DZ-ED,Abdy daýy 93.171.221.211 16:06, 25 oktýabr 2024 (UTC)[jogap ber]