LIMSpec Wiki
| Romania | |
| România | |
Bandièra de Romania
Escut de Romania | |
| Imne: Deșteaptă-te, române! | |
 | |
Capitala e ciutat mai granda | |
Forma de govèrn | |
9 de mai de 1877 ( de l'Empèri Otoman) | |
• Totala 238 391 km² | |
• Aiga 3,0 % % | |
• Totala (2015) 19 861 408[1] ab. | |
• Densitat 83,4 ab./km² | |
leu romanés ( RON) | |
40 | |
RO | |
+2 | |
| Devisa nacionala: (cap) | |
| Superfícia | 238 391 km² |
| Populacion Densitat |
19 042 936 (2011) 79,9 ab./km² |
| Independéncia - Jorn |
(de l'Empèri Otoman) 10 de mai de 1877 |
| Zòna orària | UTC+2 |
| Imne nacional | Deşteaptă-te, române! |
| Còde telefonic | 40 |
Romania (România en romanés) es un país de l'Euròpa balcanica, situat en riba de la mar Negra, al nòrd de Bulgaria, al sud d'Ucraïna e a l'èst d'Ongria e Serbia. La "Romania" culturala, istorica e lingüistica inclutz Moldàvia mas l'estat de Moldàvia es separat de l'estat de Romania.
Sa capitala es Bucarèst.
Lo gentilici es romanés -esa.
Romania signèt son tractat d'adesion a l'Union Europèa qu'es en vigor dempuèi lo 1èr de genièr de 2007, al meteis moment que Bulgaria.
Geografia
Clima
En la màger part dau territòri, lo clima romanés es de tipe continentau. Dins lo centre e lo nòrd, leis efiechs dei montanhas modèran l'amplitud termic e leis estius son generalament temperats. En revènge, dins lo sud, leis estius son generalament cauds amb de temperaturas maximalas que pòdon agantar 40 °C dins la capitala. Lei precipitacions mejanas son de 750 mm mai demenisson dins lo sud onte son de l'òrdre de 570 mm cada an dins la region de Bucarèst. Lòng de la Mar Negra, la classificacion dau clima varia segon leis autors anant d'un clima continentau eissuch a un clima semidesertic freg en causa de precipitacions sovent feblas. Pasmens, es dins aquela region que Danubi se gita dins la Mar Negra. La vegetacion correspònd donc a aquela d'una zòna palunosa.
Istòria
De la Preïstòria a l'Edat Mejana
Leis originas
Situada au sud-èst d'Euròpa, Romania foguèt una dei premierei regions dau continent onte penetrèt l'agricultura. A partir dau millenari VIII abC, plusors culturas preïstoricas se desvolopèron donc sus lo territòri romanés (Salcuta, Hamangia, Gumelnita, Cucuteni-Tripolie, Delul Melcilor-Glina, Cucuteni II...). Mestregèron la produccion de terralhas, d'otís e de joièus e laissèron de vestigis artistics (esculturas) ò religiós (tombas). Pasmens, au sègle XII av. JC, una crisi climatica entraïnèt una importanta demenicion de la populacion e l'abandon de mai d'un site.
Aqueu vuege demografic favorizèt l'installacion de populacions indoeuropèas a l'origina dei civilizacions de Tei-Monteoru e dei tombas d'arcana. Donèron naissença ai pòbles illirians e tracians qu'ocupavan la region durant l'Antiquitat. En particular, au sègle I av. JC, lei Dacis, un pòble tracian septentrionau, s'installèt dins lei regions orientalas de la Romania actuala. A la fin dau sègle seguent, ataquèron l'Empèri Roman sota lo comandament dau rèi Diuppaneus. La repòsta romana foguèt violenta e l'emperaire Trajan (98-117) conquistèt lo territòri daci entre 101 e 106.
Dacia venguèt una província romana qu'atraiguèt un nombre important de colons gràcias a sei ressorsas minièras. De lenga latina, leis arribants se mesclèron ambé la populacion daci e la romanizèron rapidament. Dins aquò, la region èra malaisada de protegir e l'emperaire Aurelian (270-275) ordonèt son abandon en 271. La màger part deis abitants foguèron tornats installar au sud de Danubi e lo rèsta deguèt faciar una tiera d'invasion de pòbles nomadas (Huns, Avars, Ongrés...) entre lei sègles IV e IX.
La formacion de Valaquia e de Moldàvia
Valaquia comencèt d'aparéisser lentament a partir de l'evangelizacion de la region, sota dominacion bulgara, entre lei sègles VII e X. Ambé lo declin bulgar, passèt sota lo contraròtle de divèrsei pòbles nomadas : Pechenegs fins a 1122 e Cumans ai sègles XII e XIII. Après l'incursion mongòlas de 1240-1242 en Euròpa Centrala, leis Ongrés l'ocupèron per i establir una marcha militara. Pasmens, se turtèron a una resisténcia viva. En 1330, foguèt batuts per lo vovoida Basarab Ièr Intemeietorul (vèrs 1310 - 1352) a la batalha de Posada. Lo venceire organizèt una Valaquia independenta. Un metropolita ortodòx s'installèt en 1359 a Arges e la capitala foguèt transferida en 1385 a Tirgoviste.
Pus expausada que Valaquia ais atacas vengudas de l'estèpa, Moldàvia venguèt tributària de l'Òrda d'Aur avans d'èsser somesa a d'influéncias polonesas e ongresas. Pasmens, en 1359, lo vovoida Bogdan de Cuhea (1359-1365) capitèt de venir independent. Puei, durant lo rèine de Petru II Musat (1375-1391), s'organizèt un estat moldau ambé Suceava coma capitala. Un metropolita ortodòx s'i installèt en 1401. Dins aquò, lei Tatars demoravan perilhós. Ansin, Petru II se reconoguèt vassau de Polonha en 1387.
Entre Otomans, Austrians e Rus
La conquista otomana
Après aver passat leis Estrechs dins lo corrent dau sègle XIII, lei Turcs Otomans ataquèron lei principats crestians dei Balcans. Valaquia foguèt atacada a partir de 1394 e venguèt tributària en 1396 ambé la revirada de la Crosada de Nicopolis. Pasmens, sei voivodas assaièron de tornar trobar una independéncia complèta. En 1444, Valaquia participèt sensa succès a la campanha de Jan Hunyadi que foguèt batut a Varna. Puei, en 1459, Vlad III Tepes (1456-1462[2]) — qu'inspirèt lo Dracula de la literatura — refusèt de pagar lo tribut mai foguèt vencut après tres annadas de resisténcia acarnada. Après aquela desfacha, Valaquia gardèt una importanta autonòmia intèrna mai sei caps demorèron somés ais Otomans fins au sègle XVIII. En 1659, Bucarèst ne venguèt la capitala.
Moldàvia conoguèt un sòrt similar ben que pus tardiu. D'efèct, un an après lo pagament d'un tribut impausat en 1456 per leis Otomans e lei Tatars, lo voivoda Estève III lo Grand (1457-1504) decidèt de resistir. Gràcias ai sostèns d'Ongria e de Polonha-Lituània, infligiguèt una tiera de desfachas a seis adversaris, especialament a Vaslui en 1475. Pasmens, abandonats per seis aliats, deguèt finalament reconóisser la senhoriá turca en 1489. Aquò empachèt pas en 1538 una ataca de Soliman lo Magnific (1520-1566) qu'annexèt la region litorala de Moldàvia.
Entre Otomans e Habsborg
Durant lei sègles XVI e XVII, Valaquia e Moldàvia demorèron tributàrias de l'Empèri Otoman mai gardèron un estatut fòrça autonòm : cada principat gardèt seis institucions pròprias (compres diplomaticas e militaras) e lei tropas turcas i establiguèron ges de garnison permanenta. Au contrari d'autrei regions balcanicas, i aguèt donc pas de colonizacion musulmana en Romania. En revènge, lei Turcs susvelhèron l'eleccion dei voivodas. Aquò li permetèt donc de tenir aisament lo país franc dau periòde de revòuta de Miquèu lo Brave (1593-1601).
La revirada dau sètge de Viena en 1683 entraïnèt lei premiers cambiaments dempuei la conquista turca. D'efèct, en 1699, lo Tractat de Karlowitz laissèt la Ongria Turca e Transilvània ais Austrians. Aqueu reculament expausava lei voivodats romanés e leis Otomans decidèron d'i renfòrçar son contraròtle. Ansin, dins lo corrent deis annadas 1710, i impausèron de governadors grècs (dichs hospodar) eissits de l'aristocracia marchanda e administrativa de Constantinòble. Renovelats totei lei doas ò tres annadas, lei hospodar dirigiguèron lei dos principats fins a 1821.
L'irrupcion dei Rus
Dins lo corrent de la segonda mitat dau sègle XVIII, l'equilibri balcanic entre Àustria e l'Empèri Otoman foguèt trebolat per l'arribada dei Rus dins la region. En 1774, lo tsar obtenguèt un drech de « remostrança » sus la gestion turca dei dos principats. Puei, en 1792, lei Turcs deguèron cedir sei territòris en delà de Dniestr, çò qu'entraïnèt la formacion d'una frontiera entre Russia e Moldàvia.
Per limitar l'influéncia russa dins lei principats romanés, la tutèla otomana i venguèt alora pus pesanta. Pasmens, en 1806, la destitucion dau governador Constantin Ypsilanti, jutjat tròp favorable ai Rus, entraïnèt una guèrra novèla. Tornarmai perduda per lei Turcs, entraïnèt l'annexion de Bessaràbia e de Budjak (la zòna litorala annexada en 1538 per Soliman). Una partida de la populacion romanesa venguèt ansin russa e lo demorèt fins a la Premiera Guèrra Mondiala.
La tutèla russoturca e l'emergéncia dau nacionalisme romanés
Après la Revolucion Francesa, leis idèas novèlas agantèron la societat romanesa e favorizèron l'emergéncia de movements nacionalistas coma l'Eteria grèga que teniá de relèus au sen de la populacion grèga de Romania e coma lo movement de Tudor Vladimirescu. La revòuta aguèt luòc en 1821 e lei dos caps ocupèron Bucarèst. Pasmens, mau capitèron de s'unir e foguèt Vladimirescu per Alexandre Ypsilanti (cap locau de l'Eteria). Puei, ostil ai movements revolucionari, l'Empèri Rus laissèt leis Otomans restablir l'òrdre.
Pasmens, l'entenduda entre Rus e Turcs durèt gaire e una novèla guèrra se debanèt en 1828-1829. Ganhada per lei premiers, establiguèt una mena de « condominium » turcorus sus Valaquia e Moldàvia. Definit dins lei Reglaments Organics de 1830, entraïnèt la formacion d'institucions modèrnas (assemblada generala, conseu dei ministres...) dins cada principat. Lei hospodar foguèron remplaçats per dos princes reinants elegits per la vida ambé l'acòrd de Constantinòple e susvelhats per dos cònsols rus.
L'insurreccion de 1848
En 1848, Valaquia e Moldàvia foguèron tocadas per lei contracòps de la Revolucion Francesa de 1848. En junh, sota l'influéncia de nacionalistas coma Alexandre Ion Cuza ò Ion Bratianu, una insurreccion comencèt a Bucarèst exigissent de reformas politicas e la formacion d'una Romania unida e independenta. Pasmens, en setembre, de tropas otomanas e russas intrèron dins lei dos principats per i restablir l'òrdre. Lei Reglaments Organics foguèron suspenduts en 1849 e lo sistèma dei hospodar restablit.
De l'autonòmia a l'independéncia
La revirada de la revòuta de 1848 entraïnèt l'exili de mai d'un patriota romanés en Euròpa Occidentala, especialament en França. Aquò permetèt d'interessar París e Londres a la causa romanesa e la segonda mitat dau sègle XIX veguèt la mesa en plaça progressiva de l'independéncia. D'efècte, en 1856-1858, dins l'encastre de la Guèrra de Crimèa (1853-1856), lei Francobritanics impausèron la fin dau protectorat rus sus la region, la creacion d'un divan cargat de revisar lei Reglaments Organics e la creacion d'una cort de justícia comuna ai dos principats. En 1859, leis assembladas de Valaquia e de Moldàvia elegiguèron lo meteis prince (Alexandre Ion Cuza) entraïnant de facto l'unificacion dau país (reconeguda per lo sultan en 1861).
Alexandre mau contentèt lei conservadors amb una reforma agrària e lei liberaus ambé l'instauracion d'un regime autoritari. En 1866, foguèt donc obligat d'abdicar. Carles de Hojenzollern-Sigmaringer, prince alemand parent dau rèi de Prússia e de l'emperaire de França, foguèt alora proclamat prince de Valaquia e de Moldàvia en mai. Puei, la meteissa annada, una constitucion novèla creèt un principat unificada de Romania.
En 1878, aprofichant un ennau conflicte entre Rus e Otomans, Romania jonhèt lo camp rus e negocièt son independéncia a la Conferéncia de Berlin. Per aquò, deguèt abandonar lei territòris rus annexats lòng de la frontiera moldava a l'eissida de la Guèrra de Crimèa. En cambi, obtenguèt Dodrudja (e i reconóisser ai musulmans de drechs politics egaus ai Romanés). Ansin, l'independéncia foguèt internacionalament reconeguda en 1880.
La Romania independenta
De l'independéncia a la desfacha de 1916
Proclamat rèi, Carol Ièr (1866-1914) renoncièt a la conquista de Transilvània (tenguda per Àustria-Ongria) e se preocupèt de desvolopament economic. Fondèt ansin plusors universitats (Bucarèst, Iasi...). Diplomaticament, èra inicialament un aliat d'Alemanha mai se raprochèt pauc a pauc de França e de Russia en causa dei besonhs de finançament de sa politica d'industrializacion. En 1912, demorèt ansin neutre durant la Premiera Guèrra Balcanica còntra l'Empèri Otoman (octòbre de 1912 - mai de 1913) avans de participar a la segonda còntra Bulgaria (junh-aost de 1913). Aquò permetèt a Romania d'annexar la Dobrudja dau Sud. Enfin, demorèt tanben neutre au començament de la Premiera Guèrra Mondiala.
Son nebòt Ferrand Ièr (1914-1927) li succediguèt en octòbre de 1914. Pròche deis Aliats, declarèt la guèrra ais Empèris Centraus en aost de 1916 en cambi de Transilvània. Lei tropas romanesas ocupèron Brajsov mai deguèron rapidament se retirar en fàcia de còntra-ofensivas alemandas, ongresas[3] e bulgaras. En decembre de 1916, lei Romanés perdiguèron Bucarèst e lei rèstas de son armada deguèt s'enfugir en Moldàvia ont una ajuda russa li permetèt de se restablir.
La formacion de la Granda Romania
Après la desfacha de 1916, l'armada romanesa tenguèt un ròtle segondari sus lo frònt orientau. Après lo començament de la Revolucion Russa, foguèt enceuclada per seis adversaris e obligada de signar un armistici en decembre de 1917. Deguèt restituir la Dobrudja dau Sud a Bulgaria e laissar leis Empèris Centraus esplechar lei ressorsas de Valaquia per son esfòrç de guèrra. Pasmens, Bucarèst aprofechèt lo caòs en Ucraïna per estendre son territòri vèrs l'èst. En particular, en març de 1918, de Romans prenguèron lo contraròtle de Chisinau onte proclamèron la reünion dei regions romanesas de l'Empèri Rus a Romania.
Puei, en novembre de 1918, lei Romans se revoutèron còntra leis Empèris Centraus e participèron tornarmai a la guèrra. Ocupèron Transilvània e lo mes seguent, una assemblada de captaus ne votèt l'annexion. La Conferéncia de Versalhas definiguèt lei frontieras novèlas dau país qu'annexèt Transilvània, Bucovina e Bessaràbia. En mai d'aquò, Bulgaria deguèt tornarmai cedir la Dobrudja dau Sud. Aquelei modificacions territòrialas foguèron fòrça mau acceptadas per leis Ongrés qu'assaièron de s'i opausar. Pasmens, la mesa en plaça d'un regime comunista a Budapèst permetèt ai Romanés de menar una guèrra d'amplor còntra sei vesins, d'ocupar militarament sa capitala d'aost e de novembre de 1919 e de li impausar de concessions suplementàrias (mitat de Banat e divèrsei territòris frontaliers ambé lei vilas d'Arad, d'Oradea e de Satu Mare).
L'entre doas guèrras
En 1920, Romania aviá ansin doblat sa superficia de 1914. Pasmens, son territòri assostava d'ara endavant mai d'una minoritat etnica (8% d'Ongrés, 4% d'Alemands, 4% de judieus, 3% d'Ucraïnians). En mai d'aquò, la diversitat religiosa èra tanben fòrça importanta ambé d'ortodòxs (72% de la populacion), de catolics, d'uniates, de protestants (luterians, calvinistas...), de judieus e de musulmans. Per reglar aquelei questions, la constitucion de 1923 assegurava un respèct estricte dei drechs dei minoritats. Pasmens, dins lei fachs, ambé la desagregacion rapide de la democracia romanesa, lei tensions se multipliquèron.
D'efèct, a sa mòrt, Ferrand Ièr assaièt d'empachar son fiu Carol de prendre lo poder. Nommèt donc son segond fiu, Miquèu, coma eiretier. Pasmens, coma lo rèi novèu èra un enfant, aquò necessitèt la creacion d'una regéncia que foguèt reversat en 1930 per Carol e e sei partisans. En 1938, après uech de regime parlamentari ineficaç, Carol II prenguèt dirèctament lo poder, enebiguèt lei partits politics e executèt lei caps dau movement faissista de la Garda de Fèrre.
La Segonda Guèrra Mondiala
Au començament de la Segonda Guèrra Mondiala, Carol II assaièt de demorar neutre. Pasmens, en junh de 1940, deguèt cedir Bessaràbia e la Bucovina dau Nòrd a l'URSS après un ultimatum d'Estalin. Après aquela desfacha, lo rèi decidèt donc de se raprochar d'Alemanha e nomèt lo novèu cap de la Garda de Fèrre, Horia Sima, coma cap dau govèrn. Aquò empachèt pas lei pèrdas de la Transilvània dau Nòrd e de la Dobrudja dau Sud respectivament donada per Adolf Hitler a seis aliats ongrés e bulgar. Aqueleis abandons entraïnèron de manifestacions importantas dins lo país e Carol II foguèt obligat d'abdicar per lo manescau Ion Antonescu, novèu cap dau govèrn.
Antonescu obtenguèt rapidament lo sostèn deis Alemands, çò que li permetèt de resistir a una temptativa de còp d'estat organizada per la Garda de Fèrre. En junh de 1941, acceptèt de participar a l'invasion de l'Union Sovietica en cambi de la cession de divèrsei territòris en Moldàvia e en Ucraïna. Lei tropas romanesas i participèron a divèrseis atrocitats, especialament dins la region d'Odessa. Pasmens, foguèron decimadas a la batalha d'Estalingrad en 1942-1943. Aquela desfacha entraïnèt una reduccion importanta de la participacion romanesa a la guèrra.
En abriu de 1944, lei fòrças sovieticas arribèron lòng dei frontieras romanesas. Lo 23, un còp d'estat reversèt lo manescau Antonescu e fisèt lo poder a Miquèu Ièr. Romania jonhèt alora lo camp de la Granda Aliança e acabèt la guèrra còntra l'Axe. Pasmens, deguèt renonciar definitivament ai territòris annexats per lei Sovietics e per lei Bulgars en 1940. De mai, de tropas sovieticas foguèron estacionadas sus son territòri.
Lo periòde comunista
A partir de març de 1945, lei tropas sovieticas de Romania metèron en plaça un govèrn dirigit per Petru Groza que menèt una reforma agrària, desmobilizèt l'armada romanesa e organizèt d'eleccions liuras en novembre de 1946. Probablament trucats, lei resultats donèron la victòria ai comunistas e a seis aliats. Puei, en decembre de 1947, lo rèi Miquèu foguèt obligat d'abdicar entraïnant la proclamacion d'una republica populara. Lo modèl sovietic foguèt alora largament impausat a la societat romanesa e Gheorghe Gheorghiu-Dej venguèt la figura principala dau regime.
Pasmens, dins lo corrent deis annadas 1950, Romania obtenguèt una certana autonòmia au sen dau blòt sovietic ambé lo retirament dei tropas sovieticas, l'organizacion d'una politica industriala pròpria e un raprochament ambé lei país occidentaus. Après la mòrt de Gheorghiu-Dej en 1965, lo regime foguèt dominat per Nicolae Ceausescu que contunièt la politica de son predecessor (reconoissença de la RFA, refús de participar a l'invasion de Checoslovaquia...). Pasmens, au sen de son país, Ceausescu renforcèt lo ròtle de la polícia politica (Securitate) e dau Partit. Pauc a pauc, donèt tanben una orientacion nacionalista au regime.
Leis annadas 1970 foguèron marcadas per l'aparicion de dificultats economicas que se transformèron pauc a pauc en crisi grèva. Entraïnèron de restriccions mai e mai importantas e l'adopcion de la politica de « sistematizacion ». Destinada a racionalizar la produccion, entraïnèt la destruccion de mai d'un vilatge e lo desplaçament deis abitants dins de lotjaments collectius. Vengut fòrça impopular, Ceausescu foguèt reversat e executat après una brèva revolucion que se debant dau 22 au 25 de decembre de 1989.
Romania dempuei 1989
Dempuei 1989, Romania a adoptat d'institucions democraticas e jonhat lo blòt occidentau. Pasmens, lo país contunia de faciar de problèmas economics importants. D'efèct, leis eleccions de mai de 1990 foguèron ganhadas per lo Frònt de Salut Nacionau (FSN) dirigits per de captaus de la nomenklatura dau periòde comunista. Sa figura principala, Ion Iliescu, foguèt elegit a la presidéncia. Dins un contèxte economic malaisat en causa de l'afondrament generau dau blòt sovietic, Iliescu gardèt lo poder gràcias au sostèn dei fòrças eissidas dau regime comunista (nomenklatura, companhiás estatalas, sindicat dei minaires...). Tornat elegir president en 1992 (66% dei sufragis exprimits), limitèt la liberalizacion de l'economia mai poguèt pas empachar lo desvolopament de la corrupcion. Pasmens, l'economia comencèt de se redreiçar a partir de 1994.
L'oposicion ganhèt leis eleccions de 1996 e Emil Constantinescu remplacèt Ion Iliescu. Engatjèt una politica de reformas liberalas e raprochèt lo país de l'Union Europèa e de l'OTAN. Pasmens, sei mesuras entraïnèron una novèla crisi economica que durèt de 1997 a 1999. En 2000, Ion Iliescu foguèt tornarmai elegit e son Premier Ministre, Adrian Nastase, capitèt de redreiçar la situacion economica. Romania venguèt ansin membre de l'OTAN e de l'UE en 2007. Pasmens, leis escandals financiers minèron la populacion dau govèrn que perdiguèt leis eleccions de 2004 au profiech de Traian Basescu. Lo país foguèt durament tocat per la crisi economica de 2008 e Basescu apliquèt de mesuras d'austeritat drasticas (aumentacion deis impòsts indirèctes, licenciament de 200 000 foncionaris...). En 2014, lo liberau Klaus Iohannis foguèt elegit a la presidéncia.
Politica
Romania es una republica parlamentària. Lo president, elegit per la populacion per un periòde de cinc ans, es lo cap d'Estat. Actualament es Klaus Iohannis. Lo primièr ministre, actualament Marcel Ciolacu, es lo cap de govèrn.
La Constitucion actuala de Romania foguèt redigida en 1991, après la casuda de Nicolae Ceaucescu, e modificada en 2003. S'establís l'eleccion populara d'un President e un Parlament mejançant votacion dels ciutadans màgers de 18 ans, e l'existéncia d'una Cort Constitucionala e una autra cort mendre.
Geografia
Capitala: Bucarèst. Autras ciutats: Cluj-Napoca, Timişoara, Iaşi, Constanţa, Craiova, Galaţi, Braşov, Oradea, Sibiu.
Romania es devesida en 41 comtats apelats judeţe:
Lengas de Romania
La lenga oficiala de Romania es lo romanés. Es la lenga mairala d'aperaquí 90,6% de la populacion[4]. I a tanben de minoritats significativas installadas dempuèi de sègles.
Veire : lengas de Romania
Demografia
Segon lo recensament de 2011, i auriá 19 042 936 estatjants. (2002: 21 680 974). Aquela baissa es la consequéncia d'una emigracion importanta (mai de 250 000 per an sul periòde 2002-2011), atal coma d'una feconditat flaca (1,36). En 2011, lo taus de natalitat èra de 10,3 e la mortalitat de 13,2.
veire : Demografia de Romania
Liames intèrnes
Bibliografia
Nòtas e referéncias
- ↑ http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&language=fr&pcode=tps00001&tableSelection=1&footnotes=yes&labeling=labels&plugin=1
- ↑ Vlad III Tepes reinèt tanben brèvament en 1448 e en 1476.
- ↑ Ongria fasiá partida d'Àustria-Ongria mai teniá lei sieunas fòrças militaras.
- ↑ recensament de 2011
