LIMSpec Wiki
Inhaud
Dit artikel is gesjreve (of begĆ³s) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs Ć³mgaon.
't Wilhelmus is 't volksleed vaan Nederland. 't Dreug die functie sinds 10 mei 1932, meh heet 'n vƤƶl langer historie es nationalistisch leed achter de rƶgk.
D'n oersprunk vaan 't Wilhelmus ligk in de zĆØstienden iew. D'n teks weurt vaanajds touwgesjreve aon Marnix van Sint-Aldegonde, meh dit weurt algemein betwis. Algoritmische stijlanalyse wijs op Pieter Datheen es oteur, dee veural bekind is es vertaoler-berijmer vaan 't Geneefs Psalter.[1] 't Is 'n acrostichon op de naom Willem van Nassou (sic). Vaan die vieftien couplĆØtte zien allewijl allein 't ierste en zĆØsde officieel. Heer bezingk de waopefeite vaan de prins in d'n daan weujenden Tachtegjaoregen Oorlog, zoewie diverse calvinistische dƤƶgde. De melodie is awwer en aofkumsteg oet Fraankriek. 't Leed kaom in diverse geuzeleedbeukskes terech, dĆØks in versjĆØllende versies.
Nao de Vrei vaan Munster bleef 't Wilhelmus populair, meh ummer mie raakde de teks vergete en veranderde ouch de melodie. In de loup vaan d'n achtienden iew waor 't veranderd in 'nen instrumentale marsj, bekind es de Prinsemarsj. Deze vƶrm vaan 't Wilhelmus waor tot roond 1900 vrij populair en laangen tied d'n insegste vƶrm dee me kĆ³s. Alternatief vƶrm mĆØt teks bleve es volksleedsje bestoon; nog in de jaore 1960 kĆ³s zoe'n versie op Terschelling weure opgeteikend.
Pas in de jaore 1830 begĆ³ste de aw versies weer bove te drieve. Me waor neet gans ketint mĆØt 't nui volksleed Wien NeĆŖrlands bloed en voont de teks vaan 't Wilhelmus zoewel geĆÆnspireerder es beter passend (um de calvinistischen inhaajd). In 1871 verzƶrgde theoloog A.D. Loman sr. de heroetgaaf vaan de Gedenck-clanck vaan Valerius, 'n op ziech vrij wĆØllekƤƶrege geuzeleedbundel (in dee zin tot 't diverse aander, dĆØks oetgebreider beuk vaan dat soort gief). De bundel kaom oonder de aondach vaan d'n Oosterieker Eduard Kremser, dee zĆØs leedsjes droet, boe-oonder 't Wilhelmus, tot 'ne cyclus maakde. Zoe woort de melodische variant in de laankzaam, koraolechtege zĆØtting vaan Kremser de standaard.
In deze vƶrm maakde 't Wilhelmus in raozeteg tempo 'nen opmarsj. 't Wien NeĆŖrlands bloed bleef gespƤƶld weure, zjus wie de Prinsemarsj, meh allebei mĆ³ste ummer mie terrein priesgeve. Bij de inhƶldeging vaan Wilhelmina in 1898 spƤƶlde Willem Mengelberg mĆØt 't Concertgebouworkes de Valerius-Kremserversie. De jaore dao-op oontstoont nog consternatie wie me oontdĆØkde tot ouch de melodie vaan Valerius neet de oersprunkeleke waor; Wilhelmina bleef de veurkƤƶr geve aon de versie die ze in 1898 had gehuurd. In de jaore die volgde greujde 't Wilhelmus oet tot officieus volksleed; de wĆØtsverandering vaan 1932 waor neet mie es 'n formaliteit.
De teks
Meistens weurt allein 't ierste couplĆØt vaan 't leed gezonge. Es me alle ierste lĆØtters vaan de couplĆØtte achterein sjrijf steit d'r Willem van Nassov. Dao in is de v 'n Latiense u. Evels zien de wƤƶrd die vaan originele mĆØt 'n s begĆ³ste in 't allewijl Nederlands veranderd in 'n z, boedoor d'r noe Willem van Nazzov steit.
Allewijl teks: |
Origineel teks: |
Limbƶrgse vertaoling vaan allewijl teks veur e beter bezej: |
---|---|---|
Eerste couplet |
Eerste couplet |
Ierste couplet
|
*Diets en Duits (in vƤƶl Limbƶrgse dialekte Duutsj) woorte bis veurkort dĆØks doordereint gebruuk. Pas nao de Ierste en veural de Twiede Wereldoorlog is Duits en Duutsj oet de volksmoond vedreve um es definitie te gebruke veur Nederlands, Vlaoms, Limbƶrgs of hiel erg in 't algemein Continentaol-Germaons. In deezelfden tied is ouch de benaoming veur de nationaal taol veranderd vaan Nederduits nao Nederlands. Meiste historici geve es groetse reie de opzĆØtteleke culturele isolatie vaan de nationale cultuur contra Pruusje, nao de traumaotische gebƤƶrtenisse in de oorlog, aon. Duitsen bloed sleit dus neet op Pruusj blood mer op Diets/Germaons/Nederlands blood.
Bron
Louis Peter Grijp, "De dynamiek van Nederlands nationale hymnen" in: Een muziekgeschiedenis der Nederlanden. Amsterdam, Amsterdam University Press-SalomƩ, 2001: pp. 532-7