LIMSpec Wiki

Historio 19ma yarcento20ma21ma yarcento

Yardeki: 1900a • 1910a • 1920a • 1930a • 1940a 1950a • 1960a • 1970a • 1980a • 1990a 2000a

Yari: 1901 • 1902 • 1903 • 1904 • 1905 1906 • 1907 • 1908 • 1909 • 1910 1911 • 1912 • 1913 • 1914 • 1915 1916 • 1917 • 1918 • 1919 • 1920 1921 • 1922 • 1923 • 1924 • 1925 1926 • 1927 • 1928 • 1929 • 1930 1931 • 1932 • 1933 • 1934 • 1935 1936 • 1937 • 1938 • 1939 • 1940 1941 • 1942 • 1943 • 1944 • 1945 1946 • 1947 • 1948 • 1949 • 1950 1951 • 1952 • 1953 • 1954 • 1955 1956 • 1957 • 1958 • 1959 • 1960 1961 • 1962 • 1963 • 1964 • 1965 1966 • 1967 • 1968 • 1969 • 1970 1971 • 1972 • 1973 • 1974 • 1975 1976 • 1977 • 1978 • 1979 • 1980 1981 • 1982 • 1983 • 1984 • 1985 1986 • 1987 • 1988 • 1989 • 1990 1991 • 1992 • 1993 • 1994 • 1995 1996 • 1997 • 1998 • 1999 • 2000

La yaro 1998 (MCMXCVIII per Romala algarismi) esis ordinara yaro komencinta ye jovdio segun Gregoriala kalendario. Ol esis la 998ma yaro di la duesma yarmilo, la 98ma yaro di la 20ma yarcento, e la 9ma yaro di la yari 1990a.

• 7ma di januaro - Usa sendas Lunar Prospector ad orbito cirkum Luno.
• 8ma di januaro - Kosmologisti anuncas ke l'expanso dil universo rapideskas.
• 2ma di marto - Galileo-probilo trovas maro sub glaciala surfaco di Europa, satelito di Jupitero.
• 5ma di marto - NASA anuncas ke Clementine-probilo trovis en Luno sate aquo por fuzeala fuelifo e suporto di homala koloniigo.
• 5ma di junio - Japonia divenas membro di "kosmala" stati, kande ol sendas probilo a Marso.
• 20ma di novembro - Staciono Kosmala Internaciona komencas konstruktesar.

• 23ma di februaro - Osama bin Laden deklaras jihad (milito) kontra Judi e "kruco-militeri".
• 2ma di septembro - La tribunalo di UN punisas Jean-Paul Akayesu, ex-urbestro di urbeto en Ruanda, pro gentocido. L'antea judicio pri gentocido deklamesis en 1948.
• 4ma di septembro - Lawrence "Larry" Page e Sergey Mikhaylovich Brin, studenti en l'universitato Stanford, fondas Google.^[1]
• 5ma di septembro - Japoniana boxisto Takanori Hatakeyama divenas mondala championo dil WBA
• 1ma di novembro - Europana Tribunalo pri Homala yuri fondesas.

• 2ma di januaro - En Rusia uzeskas nova rublo pro ke l'inflaciono diminutas.
• 12ma di januaro - 19 Europala stati abnegas la klonado di homo.
• 3ma di februaro - Pilotisto di Usan aer-armeo acidentale kolizionas sua aviono kontre metal-filego di acensilo por skiageri en Cavalese, Italia, ruptante ol. L'acidento rezultas 20 morti.
• 28ma di februaro - Polico di Serbia komencas agi por exterminor "teroristi" en Kosovo. To esas komenco di la milito di Kosovo.
• 10ma di aprilo - Unionita Rejio, Republiko Irlando e la maxim importanta partisi di Nord-Irlando paktas en Belfast pri paco.
• 25ma di aprilo - En Hispania, Andaluzia, l'eskombreyo dil mineyo di Los Frailes krakas. L'eskombro (5 milion m3 de tre venenoza metali) minacas la ekologiala sistemo di nacionala parko di Doñana. La eskombral aquo duktesas aden fluvio Guadalquivir.
• 3ma di junio - En Germania, Eschede, roto di treno di granda rapideso krakas kande ol voyajis a 200 km/h. En l'acidento 101 homi mortas.
• 14ma di junio - La ponto di Granda Belt en Dania inauguresas por trafiko.
• 12ma di julio - Francia vinkas Brazilia per 3X0 e ganas Mondala Kupo di Futbalo.
• 12ma di julio - En Ballymoney, Nord-Irlando, tri pueri mortas kom rezulto de incendio premeditita en lia domo, pro atako da "unionisti" (grupo favorebla a l'uniono di Nord-Irlando kun Britania) kontre katolika familio.^[2]
• 17ma di julio - En Sankt Petersburg sepultesas la restaji dil caro Nikolai la 2ma en bastiono di Petrus-Paulus 80 yari pos lua mortigo.
• 31ma di julio til 3ma di agosto - Eventas Ido-konfero en Białobrzegi, Polonia.
• 15ma di agosto - En Nord-Irlando, Omagh, IRA explozigas bombo. L'ago esas maxim sangoza dum terorista milito en Irlando: 29 homi mortigesas e 200 vundesas.^[3]
• 1ma di septembro - Prezidanti Bill Clinton e Boris Yelcin negocias en Moskva pri ekonomiala krizo di Rusia.

• 28ma di januaro - Armizita partizani kidnapas 400 pueri e docisti en Manila, Filipini.
• februaro - La parlamento di Usa imperas prezidanto Bill Clinton igor "necesa akti" por represor armala programo di Irak.
• 4ma di februaro - Ter-tremo en nordest Afganistan produktas 5 000 morti.
• 7ma til la 22ma di februaro - Vintrala Olimpiala Ludi eventas en Nagano, Japonia.
• 20ma di februaro - Prezidanto di Irak, Saddam Hussein, negocias kun Kofi Annan de UN e permisas ke armal inspektisti rivenez ad Irak.
• 10ma di marto - Usana korpi vacinizesos kontra spleno-pesto che Persiana gulfo.
• 5ma di aprilo - En Japonia inauguresas la ponto Akashi-Kaikyo, qua konektas insuli di Shikoku e Honshu.
• 6ma di aprilo - Pakistan probas fuzeo, qua povas atingar omna importanta loki di India.
• 11ma di mayo - India probas nuklear armi en la dezerto Rajasthan.
• 13ma di mayo - Usa e Japonia imperas komercala punisi por India pro nukleara probi igita.
• 21ma di mayo - En Indonezia generalo Suharto renuncas pos 32-yara regno e sucedigesas da Jusuf Habibie.
• 28ma di mayo - Pakistan probas nuklear armi respondante ad India. Anke a Pakistan esas imperita komercala punisi.
• 30ma di mayo - Ter-tremo en nord Afganistan produktas 5 000 morti.
• 9ma di julio - En Afganistan, Talibani imperas, ke l'Afgani devas neuzar televiziono e video-kaseti, nam li esas kontre Mohamedana moralo.
• 20ma di julio - Lyonpo Jigme Thinley divenas chefministro di Bhutan.
• 5ma di agosto - Irak finas omna laboro kun armal inspektisti di UN.
• 20ma di agosto - En Afganistan Usa sendas fuzei a militala kampi di Al-Kaida fondita da Osama bin Laden.
• 5ma di septembro - Kim Jong-il divenas supra chefo di Nord-Korea.
• 13ma di novembro - Bill Clinton imperas atakor Irak per aeroplani. Lasta-instante, Irak promisas kunlaborar kun l'armal inspektisti di UN.
• 20ma di novembro - Tribunalo di Talibani deklaras ke Osama bin Laden ne esas kulpinto pri bombo-explozi en Kenia e Tanzania en agosto.
• 16ma di decembro - Prezidanto Bill Clinton imperas ke Usa ed Unionita Rejio atakos Irak aerale. L'armal inspektisti di UN ekvenas Irak.
• 19ma di decembro - Vice-prezidanto di Irak Taha Yassin Ramadan deklaras ke kunlaboro kun UN finas ed anke l'armal inspekti finas.
• 26ma di decembro - Irak anuncas, ke ol pafos ad Usana e Britanian aeroplani, se li invadus super Irak.
• 29ma di decembro - Reda Kmer exkuzesas pri gentocido da li en Kambodja dum la yari 1970a, kande plu kam 1 milion Kambodjani perisis.

• 7ma di agosto - Bombi explozas en l'ambasadeyi di Usa en Dar-es-Salaam, Tanzania, e Nairobi, Kenia, e produktas entote 230 morti - di qui 207 Keniana civitani - e 4.500 vunditi. Quar membri de Al-Kaida akuzesis pri l'atako.^[4]
• 20ma di agosto - En Sudan, Khartoum, Usa atakas posibla armifeyo kemiala di al-Kaida. La medikamentifeyo di al-Shifa destruktesas.
• 29ma di oktobro - En Sudafrika la Vereso-Komitato publikigas lua raporto pri eventi dum apartheid. Omna partopreninti di rasala konflikti judikesas kom kulpinta pro krimini.

• januaro - Nivala buraskego atakas esta rivo di Usa. On opinionas, ke El-Ninyo efektigis olu.
• 4ma til la 10ma di januaro - En Kanada eventas granda glacio-pluvo. Multega arbori domajesas, 28 personi mortas, elektrala linei basigesas e plu kam mil elektrala piloni destruktesas.
• 22ma di januaro - "Unabomber" Theodore Kaczynski judiciesas en karcero dumvive.
• 26ma di januaro - Prezidanto Bill Clinton negas ke il mantenis sexuala relato kun praktikantino Monica Lewinsky en la Blanka Domo.
• 28ma di januaro - Ford Motor Company anuncas ke ol kompros Volvo po 6,45 miliardi dolari.
• 29ma di januaro - En Birmingham, Alabama, bombo explozas che abortigo-kliniko. Un mortas e multa lezis su.
• 27ma di marto - En Usa, Viagra aceptesas kom medikamento kontra impotenteso virala.
• 7ma di mayo - Mercedes-Benz kompras Chrysler. La maxim granda fuziono en historio kreas DaimlerChrysler.
• 17ma di agosto - Prezidanto Bill Clinton konfesas, ke il havis "ne-apta interago korpala" kun praktikanto Monica Lewinsky.
• 20ma di agosto - Supra Korto di Kanada imperas ke Kebekia ne darfas separeskor de Kanada sen permiso da rejimo unionala.
• 29ma di septembro - La parlamento di Usa dekretas lego "Liberigala lego Irakana", qua deklaras, ke Usa volas desaparigor Saddam Hussein de povo.

• 2ma di februaro - Miguel Ángel Rodríguez vinkas prezidantal elekto en Kosta Rika.
• 30ma di oktobro - En Honduras, ciklono Mitch produktas 5 500 morti.

• 6ma di decembro - Hugo Chávez Frías vinkas prezidantal elekto en Venezuela.

• 5ma di mayo - Francia signatas pakto en Noumea por transferar povo a lokala habitanti de Nova-Kaledonia.
• 17ma di julio - Ter-tremi en marala lito efektigas ondego, qua destruktas 10 vilaji en Papua-Nova-Guinea e produktas 1.500 morti.

• 17ma di januaro - Anthony Zambrano, Kolumbian atleto pri 400-metra kurado
• 19ma di februaro - Katharina Gerlach, Germana tenisistino
• 23ma di februaro - Mönhcedeviyn Ichinhorloo, Mongoliana e Azerbaijanana judoistino
• 25ma di februaro - Hanna Chang, Usana tenisistino
• 26ma di februaro - Makenna Jones, Usana tenisistino
• 5ma di marto - Vladislav Artemyev, Rusa shakoludistulo
• 6ma di aprilo - Peyton Roi List, Usan aktorino
• 19ma di aprilo - Jessie Aney, Usana tenisistino
• 19ma di aprilo - Katarina Jokić, Serbiana tenisistino
• 1ma di mayo - Katarina Kozarov, Serbiana tenisistino
• 3ma di mayo - Sydney Brodt, Usana hokeistino
• 4ma di mayo - Tomáš Havránek, Cheka hokeisto
• 5ma di mayo - Arina Sabalienka, Bielorusa tenisistino
• 11ma di mayo - Viktória Kužmová, Slovakiana tenisistino
• 20ma di mayo - Anna Gabric, Germana tenisistino
• 26ma di mayo - Alexandra Semyonova, Rusa gimnastikistino
• 2ma di junio - Tereza Mihalíková, Slovakiana tenisistino
• 2ma di junio - Viktória Morvayová, Slovakiana tenisistino

• 5ma di junio - Yulia Lipnickaya, Rusa artala sketistino
• 9ma di junio - Linda Ševčíková, Cheka tenisistino
• 19ma di junio - Suzu Hirose, Japonian aktorino e manekinino
• 23ma di junio - Josip Brekalo, Kroatiana futbalisto
• 7ma di julio - Alexa Graham, Usana tenisistino
• 8ma di julio - Darya Spiridonova, Rusa gimnastikistino
• 21ma di julio - Marie Bouzková, Cheka tenisistino
• 23ma di julio - Raveena Kingsley, Usana tenisistino
• 23ma di agosto - Lena Papadakis, Germana tenisistino
• 5ma di septembro - Caroline Dolehide, Usana tenisistino
• 10ma di septembro - Anna Blinkova, Rusa tenisistino
• 28ma di septembro - Alexandra Goryachkina, Rusa shakoludistino
• 29ma di septembro - Viera Lapko, Bielorusa tenisistino
• 11ma di oktobro - Tessah Andrianjafitrimo, Franca tenisistino
• 24ma di oktobro - Viktoria Kuzmina, Rusa gimnastikistino
• 11ma di novembro - Lyudmila Samsonova, Rusa tenisistino
• 14ma di novembro - Sofia Kenin, Usana tenisistino
• 26ma di novembro - Olga Nikitina, Rusa skermistino
• 1ma di decembro - Marta Martyanova, Rusa skermistino
• 2ma di decembro - Anna Kalinskaya, Rusa tenisistino
• 14ma di decembro - Michaela Bayerlová, Cheka tenisistino
• 20ma di decembro - Kylian Mbappé, Franca futbalisto

• 1ma di januaro - Haxhi Lleshi, prezidanto di Albania (n. 1913)
• 1ma di januaro - Josep Rovira Soler, Kataluniana piktisto (n. 1900)
• 5ma di januaro - Sonny Bono, Usana kantisto, aktoro e parlamentano (n. 1935)

• 7ma di januaro - Vladimir Prelog, Kroata kemiisto, Nobel-laureato (n. 1906)
• 9ma di januaro - Kenichi Fukui, Japoniana kemiisto, Nobel-laureato (n. 1918)
• 15ma di januaro - Junior Wells, Usana muzikisto, kantisto e kompozisto (n. 1934)
• 15ma di januaro - Gulzarilal Nanda, chefministro di India (n. 1898)
• 19ma di januaro - Carl Perkins, Usana muzikisto (n. 1932)^[5]
• 23ma di januaro - Hilla Limann, prezidanto di Ghana (n. 1934)
• 6ma di februaro - Nazim al-Kudsi, prezidanto di Siria (n. 1906)

• 8ma di februaro - Halldór Laxness, Islandana skriptisto, Nobel-laureato (n. 1902)
• 17ma di februaro - Ernst Jünger, Germana skriptisto (n. 1895)
• 26ma di februaro - Theodore Schultz, Usan ekonomikisto, Nobel-laureato (n. 1902)
• 27ma di februaro - George Herbert Hitchings, Usana ciencisto, Nobel-laureato pri Fiziologio o Medicino (n. 1905)
• marto - Théodore Sindikubwabo, prezidanto di Ruanda (n. 1928)
• 3ma di marto - Edward Victor Luckhoo, prezidanto di Guyana (n. 1912)
• 8ma di marto - Peter Nilson, Sueda skriptisto ed astronomo (n. 1937)
• 15ma di marto - Benjamin Spock, mediko, skriptisto, olimpiala vinkanto (n. 1903)
• 15ma di marto - Tim Maia, Braziliana kantisto e kompozisto (n. 1942)^[6]
• 16ma di marto - Derek Harold Richard Barton, Britaniana kemiisto, Nobel-laureato (n. 1918)
• 10ma di aprilo - Francis Durbridge, Britaniana skriptisto pri detektivi (n. 1912)

• 15ma di aprilo - Pol Pot, ex-diktatoro di Kambodja (n. 1925)^[7]
• 17ma di aprilo - Linda McCartney, Usana muzikisto, spozino di Paul McCartney (n. 1941)
• 19ma di aprilo - Octavio Paz, Mexikiana skriptisto e diplomacisto, Nobel-laureato pri Literaturo (n. 1914)
• 21ma di aprilo - Jean-François Lyotard, Franca filozofo (n. 1924)
• 21ma di aprilo - Egill Jacobsen, Dana piktisto (n. 1910)
• 23ma di aprilo - Konstantinos Karamanlis, Greka politikisto, chefministro e prezidanto di Grekia (n. 1907)
• 2ma di mayo - Hide (Hideto Matsumoto), Japoniana muzikisto, membro di rock-grupo X Japan (n. 1964)
• 6ma di mayo - Chatichai Choonhavan, chefministro di Tailando (n. 1920)
• 7ma di mayo - Allan McLeod Cormack, Sudafrikana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1924)^[8]

• 14ma di mayo - Frank Sinatra, Usana kantisto (n. 1915)^[9]
• 15ma di mayo - Naim Talu, chefministro di Turkia (n. 1919)
• 19ma di mayo - Sosuke Uno, chefministro di Japonia (n. 1922)^[10]
• 8ma di junio - Sani Abacha, prezidanto di Nigeria (n. 1943)
• 13ma di junio - Lucio Costa, Brazilian arkitekto (n. 1902)
• 16ma di junio - Mahbub ul Haq, Pakistanana ekonomikisto (n. 1934)
• 23ma di junio - Maureen O'Sullivan, Irlandan aktorino, Jane de Tarzan (n. 1911)
• 13ma di julio - Konstantinos Kollias, militisto e chefministro di Grekia (n. 1901)
• 14ma di julio - Dick McDonald, Usana komercisto, fondinto di McDonald's (n. 1909)
• 16ma di julio - Mahbub ul Haq, Pakistanan ekonomikisto (n. 1934)

• 21ma di julio - Alan Shepard, Usan astronauto, unesma Usano en kosmo en 1961 (n. 1923)
• 22ma di julio - Antonio Saura Atarés, Hispana piktisto (n. 1930)
• 27ma di julio - Kazimierz Mikulski, Polona piktisto (n. 1918)
• 29ma di julio - Jorge Pacheco Areco, prezidanto di Uruguay (n. 1920)
• 1ma di agosto - France Mihelič, Sloveniana piktisto (n. 1907)
• 3ma di agosto - Alfred Schnittke, Rusa kompozisto (n. 1934)
• 5ma di agosto - Todor Zhivkov, chefo di stato e chefministro di Bulgaria (n. 1911)
• 26ma di agosto - Frederick Reines, Usana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1918)
• 26ma di agosto - Robert Castelló, Andoran Idisto (n. 1914)

• 6ma di septembro - Akira Kurosawa, Japoniana filmifisto (n. 1910)
• 14ma di septembro - Yang Shangkun, prezidanto di Popul-Republiko Chinia (n. 1907)
• 21ma di septembro - Florence Griffith Joyner, Usan atletino (n. 1959)
• 26ma di septembro - Betty Carter, Usana jazo-kantistino (n. 1930)^[11]
• 24ma di oktobro - Rafael Alonso, Hispan aktoro (n. 1920)
• 30ma di oktobro - Jože Tisnikar, Sloveniana piktisto (n. 1928)
• 5ma di novembro - Momoko Kōchi, Japonian aktorino (n. 1932)
• 6ma di novembro - Mohamed Taki Abdoulkarim, prezidanto di Komori (n. 1936)

• 8ma di novembro - Jean Marais, Franca cinem-aktoro (n. 1913)
• 17ma di novembro - Yefim Geller, Rusa shakoludisto (n. 1925)
• 7ma di decembro - Martin Rodbell, Usana biokemiisto, Nobel-laureato (n. 1925)
• 20ma di decembro - Alan Lloyd Hodgkin, Britaniana biologiisto, Nobel-laureato (n. 1914)
• Andreas Juste, Belga advokato ed Idisto (n. 1918)

• Fiziko: Robert B. Laughlin, Horst L. Störmer, Daniel Chee Tsui
• Kemio: Walter Kohn, John Pople
• Fiziologio o Medicino: Robert F. Furchgott, Louis J. Ignarro, Ferid Murad
• Literaturo: José Saramago
• Paco: John Hume, David Trimble
• Ekonomiko: Amartya Sen

1. ↑ A história do Google - Publikigita da Oficina da Net. URL vidita ye 30ma di agosto 2019. Idiomo: Portugalana.
2. ↑ 1998: Children die in Drumcree protests - Publikigita da BBC. URL vidita ye 24ma di septembro 2016. 
3. ↑ 1998: Dozens die in Omagh bombing - Publikigita da BBC. URL vidita ye 1ma di agosto 2016. Idiomo: Angla.
4. ↑ 1998: US embassies in Africa bombed - Publikigita da BBC. URL vidita ye 7ma di agosto 2016. Idiomo: Angla.
5. ↑ Carl Perkins - American musician and songwriter - Publikigita da britannica.com. URL vidita ye 9ma di novembro 2019. 
6. ↑ Biografia de Tim Maia - Publikigita da eBiografia. URL vidita ye 8ma di febrauro 2023. Idiomo: Portugalana.
7. ↑ Pol Pot|Biography - Publikigita da Encyclopaedia Britannica. Idiomo: Angla.
8. ↑ Allan M. Cormack - Publikigita da Nobelprize.org. Idiomo: Angla.
9. ↑ Frank Sinatra|Biography, Songs, Films & Facts - Publikigita da Encyclopaedia Britannica. URL vidita ye 8ma di februaro 2023. Idiomo: Angla.
10. ↑ Uno Sōsuke|Prime Minister of Japan - Publikigita da Encyclopaedia Britannica. Idiomo: Angla.
11. ↑ Betty Carter| Biography - Publikigita da Allmusic. URL vidita ye 10ma di novembro 2018.