LIMSpec Wiki

Por samtitola artikolo vidu la paĝon ZEN.

Zeno (japane 禅 (ぜん), zen IFA:[zeɴ]) estas branĉo de la mahajana tradicio de budhismo kaj estas metodo por eniri en perfekte trankvilan stabilecon de la menso pere de meditado.^[1]

Ĝi estas budhisma skolo, kiu naskiĝis en Ĉinio ĉirkaŭ la epoko de la dinastio Tang kiel branĉo Ĉan, aparte disvolviĝinta en Japanio, de mistika komunikiĝo kun la naturo, ekster ĉia intelekta aktiveco.^[2] Al Japanio ĝi venis el Ĉinio en la jaro 538, kaj plej multe ĝin disvastigis Eisai (1141-1215). El Ĉinio, zeno disvastiĝis suden al Vjetnamio, norden al Koreio kaj orienten al Japanio.

Zeno similas al jogo, por detrui la internan memon de la konsekrata persono servas koncentriĝo al nesolvebla demando (koano). Ĝi karakteras per la praktiko de meditado en la lotusa teniĝo (Japane, zazen; Ĉine, co-ĉ'an kaj la uzado de koan (Ĉine, kung-an), same kiel la lumiga (kleriga) sperto de satori (spirita vekiĝo).

Zeno estas esperanta vorto transprenita el la japana nomo de la tradicio. Ankaŭ la moderna angla vorto zen (kaj ankaŭ similaj en aliaj lingvoj) havas la saman originon. Tamen la radikoj de la tradicio, kaj de la vorto, estas en barata budhismo, en Sanskrito: dhyāna ⟨ध्यान⟩, kaj en Palio: jhāna ⟨झान⟩, termino signifanta meditadon. Tiu vorto estis pruntita en la ĉinan lingvon, kie ĝi nun havas la formon ch'an (Wade-Giles) aŭ chán (pinyin) (禪). Pli malfrue la ĉinan vorton transprenis la vjetnama kiel thien, la korea kiel seon (선), kaj la japana lingvo kiel zen (禅). En la orientaziaj lingvoj, la nomoj volas diri "meditado" ĝenerale; en la hindaj tamen, jhāna/dhyāna signifas tre altan nivelon de koncentrado, helpa sed ne sufiĉa por la fina liberiĝo.

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Djano.

La praktiko de djano aŭ meditado, speciale sidanta meditado (坐禪，ĉine: zuòĉán, japane: zazen / ざぜん) estas centra parto de Zen-Budhismo.^[3]

La praktiko de Budhisma meditado originiĝis en Hindio kaj por la unua fojo eniris en Ĉinion tra la tradukoj de An Ŝigao (fl. ĉ. 148–180 n.e.), kaj Kumaraĝivo (334–413 n.e.), kiuj ambaŭ tradukis Dhyāna sutrojn, kiuj estis influaj fruaj meditadtekstoj bazitaj ĉefe sur Jogacara, nome instruoj de joga praktiko en Kaŝmira Sarvāstivāda ĉirkaŭ 1a–4a jarcentoj n.e.^[4] Inter la plej influaj fruaj ĉinaje meditadtekstoj estas la Anban Ŝouji Jing (安般守意經, sutro pri ānāpānasmṛti), la Zuoĉan Sanmei Jing (坐禪三昧經，sutro de sidanta dhyāna samādhi) kaj la Damoduoluo Ĉan Jing (達摩多羅禪經,^[5] Dharmatrata dhyāna sutra).^[6] Tiuj fruaj ĉinaj meditadverkoj plue faris influon super la Zen-practikon eĉ ĝis la moderna epoko. Por ekzemplo, la Rinzai Zen-majstro Tōrei Enji de la 18-a jarcento verkis komentarion pri la Damoduoluo Ĉan Jing kaj uzis la Zuoĉan Sanmei Jing kiel fonto por la verkado de tiu komentario. Tōrei kredis, ke la Damoduoluo Ĉan Jing estis verkita de Bodidarmo.^[7]

Kvankam Djano striktsence referencas la kvar dhyānas, en Ĉina Budhismo, dhyāna povas ankaŭ referenci Kammaṭṭhāna, nome variajn tipojn de meditadteknikoj kaj ties preparpraktikojn, kiuj necesas por praktiki dhyāna.^[8] La kvin ĉefaj tipoj de meditado en la Dhyāna sutroj estas ānāpānasmṛti (spirkonscio); paṭikūlamanasikāra meditado (konscio pri malpureco de la korpo); maitrī meditado (am-afableco); la kontemplado de dek du ligiloj de pratītyasamutpāda; kaj Buddhānusmṛti (kontemplado de Budho).^[9] Laŭ moderna Ĉan-majstro Ŝeng Jen, tiuj praktikoj estas referencataj kiel "kvin metodoj por trankviligi aŭ pacigi la menson" kaj utilas por fokuzi kaj purigi la menson, kaj subtenas la disvolvigon de stadioj de dhyana.^[10] Ĉan ankaŭ kunhavas la praktikon de Satipatthana (kvar fundamentoj de konscio) kaj de la Tri Pordegoj de Liberigo (malpleneco aŭ śūnyatā, sensignifo aŭ animitta, kaj sendezireco aŭ apraṇihita) ĉe frua Budhismo kaj klasika Mahajano.^[11]

Laŭ Charles Luk, en la plej fruaj tradicioj de Ĉán, ne estis fiksa metodo aŭ formulo por instrui meditadon, kaj ĉiuj instruoj estis simple heŭristikaj metodoj, por indiki la Svasaṃvedana (naturon de la menso, konata kiel Buddha-naturo).^[12] Laŭ Luk, tiun metodon oni referencas kiel la "Mensa Darmo", kaj ĝi ekzempliĝas en la historio (en la Florprediko) de Śākyamuni Buddha tenante floron silente, kaj Mahakaŝjapo ridetante ĉar li komprenis.^[12] Tradicia formulo de tio estas, "Ĉán indikas rekte al la homa menso, por ebligi homojn vidi sian veran naturon kaj iĝi budhoj."^[13]

Laŭ John McRae, "unu el la plej gravaj temoj en la disvolviĝo de la frua Ĉ'an doktrino estas la malakcepto de tradiciaj meditadteknikoj," tio estas, laŭgrada mem-perfektigo, praktikoj de kontemplado de la korpaj malpuraĵoj kaj la kvar fundamentoj de la konscio.^[14] Laŭ John R. McRae la "unua eksplicita aserto pri la subita kaj rekta alproksimiĝo al tio kio estos la mejloŝtono de la Ĉ'an religia praktiko" estas asocia kun la Skolo de la Orienta Monto.^[15] Ĝi estas metodo nomita "Propra eltenado sendubemo" (ŝou-i pu i, 守一不移),^[15] estante propra aludo al la Svasaṃvedana (naturo de menso), kio estas egala al Budha-naturo.^[16] Laŭ Sharf, en tiu praktiko, oni turnas la atenton el la objektoj de la sperto al la Svasaṃvedana (naturo de menso), nome perceptado de la subjekto mem, kio estas egala al la Budha-naturo.^[17] Laŭ McRae, tiu tipo de meditado similas al la metodoj de "preskaŭ ĉiuj skoloj de Mahāyāna Budhismo," sed diferencas en tio ke "oni ne havigas preparajn postulojn, nek moralajn antaŭkondiĉojn aŭ antaŭezkercojn," kaj ĝi okazas "sen paŝojn aŭ gradaĵojn. Oni koncentriĝas, komprenas kaj estas lumigitaj, ĉio en unu nediferencata praktiko."^[15]Tio por la unua fojo aperas en ĉina tekxto nomita Ju-tao an-hsin yao-fang-pien fa-men (JTFM, Instruoj pri esencaj aferoj por trankviligi la menson kaj aliri al la vojo), ĝi mem parto de Leng Ĉ'ieh Ŝih TZu Ĉi (Registroj de la Majstroj de Lankavatara).^[15] La Registroj de la Majstroj de Lankavatara asociiĝas kun la frua Ĉan tradicio konata kiel "Skolo de la Orienta Monto" kaj estis datita de ĉirkaŭ 713.^[18] Sharf notas, ke la nocio de "Menso" estis kritikita de radikalaj sekvantoj, kaj estis anstataŭita per "Ne Menso," por eviti aĵigojn.^[19]

Fruaj tekstoj Ĉan instruas formojn de meditado kiuj estas unikaj en Mahajana Budhismo, por ekzemplo, la Traktaĵo pri la Esencoj Kultivadi la Menson, kiu priskribas la instruojn de la Skolo de la Orienta Monto de la 7-a jarcento, montras rigardon al sundisko, simila al tiu instruita en la Amitayurdhyana Sutra aŭ sutro de la Kontemplado de Budho Amitáyus.^[20]

Postaj ĉinaj budhistoj disvolvis siajn proprajn meditadgvidilojn kaj tekstojn, unu el kiuj plej influa estis la verko de Ĵiji, patriarko de la skolo Tiantai. Liaj verkoj ŝajne faris ioman influon super la plej fruaj meditadgvidiloj de la propra skolo Ĉán, el kiuj frua verko estis la tre amplekse imitita kaj influa Co-ĉan-i (Principoj de sidmeditado, ĉirkaŭ la 11a jarcento), kiu ne skizas "vipassana" praktikon kiu konduku al saĝeco (prajña), sed nur rekomendas praktiki "samadhi", kio kondukos al la malkovro de Hongaku aŭ esenca saĝeco jam ĉeestanta en la menso.^[21]

Laŭtradicie pr. 520 p.K. Bodidarmo, la 28-a majstro en Hindia sinsekvo, kunportis el Irano en Ĉinion skolon "Lankā", kiu estus fundamento de Chán. Tamen la vera fondinto estis Hongren (602-674).

En Japanio la plu ekzistantaj Zen-skoloj estas: Rinzai, Sōtō, kaj Ōbaku. Nomita laŭ ties ĉina majstro Linji (japane: Rinzaj), Rinzaj-skolo enkondukitis Japanion en 1191 fare de Eisai, kies disĉiplo Dōgen el tio evoluigis la skolon Sōtō-Zen. Ōbaku enigitis en 17-a jarcento de Ingen, ĉina monaĥo.

• Zeno (Zen)
• Darmo (Dharma)
• Doan (Dōan)
• Doĵo (Dōjō)
• Enso (ensō)
• Roŝi (rōshi) - Olda majstro
• Zendo (zendō)

• PL Kyodan
• Jogo
• Bodhi
• Zenmajstro
• Budhismo
• Ĝaino

• Abe, Masao; William R. LeFleur (tradukisto) (1989), Zen and Western Thought, University of Hawaii Press
• Abe, Masao; Heine, Seteven (1996), Zen and Comparative Studies, University of Hawaii Press
• Aitken, Robert (1994), Foreword to "A Buddhist Bible", Boston, Massachusetts: Beacon Press
• Anderson, Reb (2000), Being Upright: Zen Meditation and the Bodhisattva Precepts, Rodmell Press
• Arokiasamy, Arul M. (2005), Zen: Awakening to Your Original Face, Chennai, India: Thiruvanmiyur
• Batchelor, Martine (2004), The Path Of Compassion: The Bodhisattva Precepts, Rowman Altamira
• Bell, Sandra (2002), Scandals in emerging Western Buddhism. In: Westward Dharma: Buddhism beyond Asia. Pages 230-242 (PDF), Berkeley: University of California Press [1]
• Bodiford, William M. (1992), "Zen in the Art of Funerals: Ritual Salvation in Japanese Buddhism", History of Religions 32, no. 2 (1992): 150
• Bodiford, William M. (1993), Sōtō Zen in Medieval Japan, University of Hawaii Press, ISBN 0-8248-1482-7
• Borup, Jørn (2008), Japanese Rinzai Zen Buddhism: Myōshinji, a Living Religion, Brill Publishers
• Brown Holt, Linda (1995), "From India to China: Transformations in Buddhist Philosophy", Qi: The Journal of Traditional Eastern Health & Fitness [2]
• Buswell, Robert E. (1991), "The "Short-cut" Approach of K'an-hua Meditation: The Evolution of a Practical Subitism in Chinese Ch'an Buddhism". In: Peter N. Gregory (editor) (1991), Sudden and Gradual. Approaches to Enlightenment in Chinese Thought, Delhi: Motilal Banarsidass Publishers Private Limited
• Buswell, Robert E (1993), Ch'an Hermeneutics: A Korean View. In: Donald S. Lopez, Jr. (ed.)(1993), Buddhist Hermeneutics, Delhi: Motilal Banarsidass
• Blyth, R. H. (1966), Zen and Zen Classics, Volume 4, Tokyo: Hokuseido Press
• Chappell, David W. (1993), Hermeneutical Phases in Chinese Buddhism. In: Donald S. Lopez, Jr. (ed.)(1993), Buddhist Hermeneutics, Delhi: Motilal Banarsidass
• Cleary, Thomas (2010), Translator's introduction. The Undying Lamp of Zen. The Testament of Zen Master Torei, Boston & London: Shambhala Publications
• Collins, Randall (2000), The Sociology of Philosophies: A Global Theory of Intellectual Change, Harvard University Press
• Dumonlin, Heinrich (2000), A History of Zen Buddhism, New Delhi: Munshiram Manoharlal Publishers Pvt. Ltd.
• Dumoulin, Heinrich (2005-A), Zen Buddhism: A History. Volume 1: India and China, World Wisdom Books, ISBN 978-0-941532-89-1
• Dumoulin, Heinrich (2005-B), Zen Buddhism: A History. Volume 2: Japan, World Wisdom Books, ISBN 978-0-941532-90-7
• Faure, Bernard (2000), Visions of Power. Imaging Medieval Japanese Buddhism, Princeton, New Jersey: Princeton University Press
• Ferguson, Andy (2000), Zen's Chinese Heritage, Boston, MA: Wisdom Publications, ISBN 0-86171-163-7
• Fischer-Schreiber, Ingrid; Ehrhard, Franz-Karl; Diener, Michael S. (2008), Lexicon Boeddhisme. Wijsbegeerte, religie, psychologie, mystiek, cultuur en literatuur, Asoka.
• Ford, James Myoun, A Note On Dharma Transmission And The Institutions Of Zen [3]
• Foulk, T. Griffith (n.d.), History of the Soto Zen School [4]
• Fowler, Merv (2005), Zen Buddhism: Beliefs and Practices, Sussex Academic Press [5]
• Gimello, Robert M. (1994), Marga and Culture: Learning, Letters, and Liberation in Northern Sung Ch'an. In: Buswell & Gimello (editors) (1994), Paths to Liberation. Pages 475-505, Delhi: Motilal Banarsidass Publishers
• Goddard, Dwight (2007), History of Ch'an Buddhism previous to the times of Hui-neng (Wie-lang). In: A Buddhist Bible, Forgotten Books [6]
• Gregory, Peter N. (1991), Sudden Enlightenment Followed by Gradual Cultivation: Tsung-mi's Analysis of mind. In: Peter N. Gregory (editor)(1991), Sudden and Gradual. Approaches to Enlightenment in Chinese Thought, Delhi: Motilal Banarsidass Publishers Private Limited
• Gregory, Peter N. (1993), What Happened to the "Perfect Teaching"? Another lOok at Hua-yen Buddhist hermeneutics. In: Donald S. Lopez, Jr. (ed.)(1993), Buddhist Hermeneutics, Delhi: Motilal Banarsidass
• Harvey, Peter (1995), An introduction to Buddhism. Teachings, history and practices, Cambridge University Press
• Haskel, Peter (1984), Bankei Zen. Translations from The Record of Bankei, New York: Grove Weidenfeld
• Heine, Steven; Wright, Dale S. (2000). The Koan: Texts and Contexts in Zen Buddhism. Oxford University Press. ISBN 0-19-511748-4. [7]
• Heine, Steven (2007), "A Critical Survey of Works on Zen since Yampolsky.", Philosophy East & West Volume 57, Number 4 October 2007 577–592
• Heine, Steven (2008), Zen Skin, Zen Marrow
• Hisamatsu, Shin'ichi; Gishin Tokiwa; Christopher Ives (2002), Critical Sermons of the Zen Tradition: Hisamatsu's Talks on Linji, University of Hawaii Press
• Hori, Victor Sogen (1994), "Teaching and Learning in the Zen Rinzai Monastery" (PDF), Journal of Japanese Studies, Vol.20, No. 1, (Winter, 1994), 5-35 [8] Arkivigite je 2019-10-25 per la retarkivo Wayback Machine
• Hori, Victor Sogen (2000), Koan and Kensho in the Rinzai Zen Curriculum. In: Steven Heine and Dale S. Wright (eds)(2000): "The Koan. Texts and Contexts in Zen Buddhism, Oxford: Oxford University Press
• Hori, Victor Sogen (2005), Introduction. In: Dumoulin, Heinrich (2005), Zen Buddhism: A History. Volume 2: Japan. World Wisdom Books. ISBN 978-0-941532-90-7. Pagina xiii - xxi (PDF) [9]
• Hu Shih (1953), "Ch'an (Zen) Buddhism in China. Its History and Method", Philosophy East and West, Vol. 3, No. 1 (January, 1953), pp. 3-24 [10]
• Huaijin, Nan (1997), Basic Buddhism: Exploring Buddhism and Zen, York Beach: Samuel Weiser
• Isshū, Miura; Sasaki, Ruth F. (1993), The Zen Koan, New York: Harcourt Brace & Company, ISBN 0-15-699981-1
• Jaksch, Mary (2007), The Road to Nowhere. Koans and the Deconstruction of the Zen Saga (PDF) [11]
• Jorgensen, John (1991), "Heinrich Dumoulin's Zen Buddhism: A History", Japanese Journal of Religious Studies 1991 18/4
• Kalupahana, David J. (1992), The Principles of Buddhist Psychology, Delhi: ri Satguru Publications
• Kalupahana, David J. (1994), A history of Buddhist philosophy, Delhi: Motilal Banarsidass Publishers Private Limited
• Kapleau, Philip (1989), The three pillars of Zen
• Kasulis, Thomas P. (2003), Ch'an Spirituality. In: Buddhist Spirituality. Later China, Korea, Japan and the Modern World; edited by Takeuchi Yoshinori, Delhi: Motilal Banarsidass
• Katz, Jerry (2007), One: Essential Writings on Nonduality, Sentient Publications
• Koné, Alioune (2000), Zen In Europe: A Survey of the Territory [12] Arkivigite je 2012-05-07 per la retarkivo Wayback Machine
• Lachs, Stuart (2002), Richard Baker and the Myth of the Zen Roshi [13]
• Lachs, Stuart (2006), The Zen Master in America: Dressing the Donkey with Bells and Scarves [14]
• Lachs, Stuart (2011), When the Saints Go Marching In: Modern Day Zen Hagiography (PDF) [15]
• Lachs, Stuart (2012), Hua-t’ou : A Method of Zen Meditation (PDF) [16]^{[rompita ligilo]}
• Lai, Whalen (2003), Buddhism in China: A Historical Survey. In Antonio S. Cua (eld.): Encyclopedia of Chinese Philosophy (PDF), New York: Routledge [17]
• Lai, Whalen (Year unknown B), Ma-Tsu Tao-I And The Unfolding Of Southern Zen [18]
• Lathouwers, Ton (2000), Meer dan een mens kan doen. Zentoespraken, Rotterdam: Asoka
• Liang-Chieh (1986), The Record of Tung-shan, Kuroda Institute (tradukisto: William F. Powell)
• Lievens, Bavo (1981), Ma-tsu. De gesprekken, Bussum: Het Wereldvenster
• Loori, John Daido (2006), Sitting with Koans: Essential Writings on Zen Koan Introspection, Wisdom Publications, ISBN 0-86171-369-9
• Low, Albert (2000), Zen and the Sutras, Boston: Turtle Publishing
• Low, Albert (2006), Hakuin on Kensho. The Four Ways of Knowing, Boston & London: Shambhala
• Luk, Charles (tradukisto) (n.d.), The Surangama Sutra (PDF), Buddha Dharma Education Association Inc.
• Maezumi, Taizan; Glassman, Bernie (2007), The Hazy Moon of Enlightenment, Wisdom Publications
• Matthiessen, Peter (1987), Nine-headed dragon river: Zen journals, 1969-1985, Shambhala
• McCauley, Charles (2005), Zen and the Art of Wholeness, iUniverse
• McMahan, David L. (2008), The Making of Buddhist Modernism, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-518327-6
• McRae, John (1991), Shen-hui and the Teaching of Sudden Enlightenment in Early Ch'an Buddhism. En: Peter N. Gregory (eldonisto)(1991), Sudden and Gradual. Approaches to Enlightenment in Chinese Thought, Delhi: Motilal Banarsidass Publishers Private Limited
• McRae, John (1986), The Northern School and the Formation of Early Chʻan Buddhism, University of Hawaii Press
• McRae, John (2003), Seeing Through Zen, The University Press Group Ltd
• McRae, John (2004), Seeing through Zen. Encounter, Transformation, and Genealogy in Chinese Chan Buddhism, University of California Press, ISBN 978-0-520-23798-8
• McRae, John (2005), Critical introduction by John McRae to the reprint of Dumoulin's A history of Zen (PDF) [19]
• McRae, John (2008), The Platform Sutra of the Sixth Patriarch, translated from the Chinese of Zongbao (Taishō Volume 48, Number 2008) (PDF) [20]
• Meng-Tat Chia, Jack (2011), "A Review of Enlightenment in Dispute: The Reinvention of Chan Buddhism in Seventeenth-Century China" (PDF), Journal of Buddhist Ethics. Volume 18, 2011 [21]
• Mumon, Yamada (2004), The Ten Oxherding Pictures, University of Hawai'i press (translator: Victor Sōgen Hori)
• Nadeau, Randall L. (2012), The Wiley-Blackwell Companion to Chinese Religions, John Wiley & Sons
• Oh, Kang-nam (2000), "The Taoist Influence on Hua-yen Buddhism: A Case of the Scinicization of Buddhism in China", Chung-Hwa Buddhist Journal, No. 13, (2000) [22]
• Pajin, Dusan (1988), On Faith in Mind - Translation and Analysis of the Hsin Hsin Ming. In: Journal of Oriental Studies, Vol. XXVI, No. 2, Hong Kong 1988, pp. 270-288
• Poceski, Mario (n.d.), Attitudes Towards Canonicity and Religious Authority in Tang Chan [23]
• Sato, Kemmyō Taira, D.T. Suzuki and the Question of War (PDF) [24]
• Sasaki, Ruth Fuller (2009), The Record of Linji. Translation and commentary by Ruth Fuller Sasaki. Edited by Thomas Yūhō Kirchner (PDF), Honolulu: University of Hawai‘i Press [25] Arkivigite je 2012-06-22 per la retarkivo Wayback Machine
• Schlütter, Morten (2008), How Zen became Zen. The Dispute over Enlightenment and the Formation of Chan Buddhism in Song-Dynasty China, Honolulu: University of Hawai'i Press, ISBN 978-0-8248-3508-8
• Sekida, Katsuki (1989), Zen Training: Methods and Philosophy, Shambhala
• Sekida, Katuski (1996), Two Zen Classics. Mumonkan, the gateless gate. Hekiganroku, the blue cliff record, New York & Tokyo: Weatherhill
• Sharf, Robert H. (1993), "The Zen of Japanese Nationalism", History of Religions, Vol. 33, No. 1. (Aug., 1993), pp. 1-43. [26]
• Sharf, Robert H. (1995), Whose Zen? Zen Nationalism Revisited (PDF) [27]
• Sharf, Robert H. (1995-B), "Buddhist Modernism and the Rhetoric of Meditative Experience" (PDF), NUMEN, vol.42 (1995) [28] Arkivigite je 2019-04-12 per la retarkivo Wayback Machine
• Sharf, Robert H. (1995-C), "Sanbokyodan. Zen and the Way of the New Religions" (PDF), Japanese Journal of Religious Studies 1995 22/3-4 [29]
• Sharf, Robert (2014), "Mindfullness and Mindlessness in Early Chan", Philosophy East & West, 64 (4): 933–964, doi:10.1353/pew.2014.0074, S2CID 144208166, arkivita el la originalo la 21an de Junio 2022, alirita la 10an de Novembro 2023
• Shimano, Eido T. (1991), Points of Departure: Zen Buddhism With a Rinzai View, Livingston Manor, NY: The Zen Studies Society Press, ISBN 0-9629246-0-1
• Snelling, John (1987), The Buddhist handbook. A Complete Guide to Buddhist Teaching and Practice, London: Century Paperbacks
• Suzuki, Shunryu (1997), Branching streams flow in the darkness: Zen talks on the Sandokai, University of California Press [30]
• Swanson, Paul L. (1993), The Spirituality of Emptiness in Early chinese Buddhism. In: Buddhist Spirituality. Indian, Southeast Asian, Tibetan, Early Chinese; edited by Takeuchi Yoshinori, New York: Crossroad
• Tetsuo, Otani (2003), To Transmit Dogen Zenji's Dharma (PDF) [31]
• Tomoaki, Tsuchida (2003), The Monastic spirituality of Zen Master Dogen. In: Buddhist Spirituality. Later China, Korea, Japan and the Modern World; edited by Takeuchi Yoshinori, Delhi: Motilal Banarsidass
• Torei (2010), The Undying Lamp of Zen. The Testament of Zen Master Torei, Boston & London: Shambhala (tradukisto: Thomas Cleary)
• Tweed, Thomas A. (2005), "American Occultism and Japanese Buddhism. Albert J. Edmunds, D. T. Suzuki, and Translocative History" (PDF), Japanese Journal of Religious Studies 32/2: 249–281 [32]
• Verstappen, Stefan H. (2004), Blind Zen [33]
• Victoria, Brian Daizen (2006), Zen at war (Dua eldono), Lanham e.a.: Rowman & Littlefield Publishers, Inc.
• Victoria, Brian Daizen (2010), "The "Negative Side" of D. T. Suzuki’s Relationship to War" (PDF), The Eastern Buddhist 41/2: 97–138 [34]
• Waddell, Norman (2010), Prologo al "Wild Ivy: The Spiritual Autobiography of Zen Master Hakuin", Shambhala Publications
• Wai-tao (tradukisto) (1994), The Diamond Sutra. En: A Buddhist Bible, Boston, Massachusetts: Beacon Press
• Wang, Youru (2017). Historical Dictionary of Chan Buddhism. Rowman & Littlefield. ISBN 9781538105528. Arkivita el la originalo la 14an de Januaro 2023. Alirita la 14an de Januaro 2020.
• Wayman, Alex kaj Hideko (1990), The Lion's roar of Queen Srimala, Delhi: Motilal Banarsidass Publishers
• Welter, Albert (n.d.), The Textual History of the Linji lu (Record of Linji): The Earliest Recorded Fragments [35]
• Welter, Albert (sendata), The Formation of the Linji lu: An Examination of the Guangdeng lu/Sijia yulu and Linji Huizhao Chanshi yulu. Versions of the Linji lu in Historical Context (PDF) [36] Arkivigite je 2013-03-16 per la retarkivo Wayback Machine
• Welter, Albert (2000), Mahakasyapa's smile. Silent Transmission and the Kung-an (Koan) Tradition. In: Steven Heine and Dale S. Wright (eds)(2000): "The Koan. Texts and Contexts in Zen Buddhism, Oxford: Oxford University Press
• Wolfe, Robert (2009), Living Nonduality: Enlightenment Teachings of Self-Realization, Karina Library
• Wright, Dale S. (2010), Humanizing the Image of a Zen master: Taizan Maezumi Roshi. In: Zen Masters, edited bySteven Heine and Dale S. Wright, Oxford: Oxford University Press
• Yampolski, Philip (1967), The Platform Sutra of the Sixth Patriarch. Translated with notes by Philip B. Yampolsky, Columbia University Press, ISBN 0-231-08361-0
• Yampolski, Philip (2003-A), Chan. A Historical Sketch. In: Buddhist Spirituality. Later China, Korea, Japan and the Modern World; edited by Takeuchi Yoshinori, Delhi: Motilal Banarsidass
• Yampolski, Philip (2003-B), Zen. A Historical Sketch. In: Buddhist Spirituality. Later China, Korea, Japan and the Modern World; edited by Takeuchi Yoshinori, Delhi: Motilal Banarsidass
• Yanagida, Seizan (2009), Historical Introduction to The Record of Linji. En: The record of Linji, tradukita de Ruth Fuller Sasakia e.a. pp. 59-115 (PDF), University of Hawaii Press [37] Arkivigite je 2012-06-22 per la retarkivo Wayback Machine
• Yen, Chan Master Sheng (1996), Dharma Drum: The Life and Heart of Ch'an Practice, Boston & London: Shambhala
• Yoshizawa, Katsuhiro (2009), The Religious Art of Zen Master Hakuin, Counterpoint Press
• Young, Stuart (2009), Linji Lu and Chinese Orthodoxy. Review of "Albert Welter. The Linji lu and the Creation of Chan Orthodoxy: The Development of Chan's Records of Sayings Literature. [38]
• Zhang, Shengyen; Stevenson, Dan (2002), Hoofprint of the Ox: Principles of the Chan Buddhist Path as Taught by a Modern Chinese Master, Oxford University Press

• Esperantlingva prelegaro de usona Zen majstro Arkivigite je 2005-11-29 per la retarkivo Wayback Machine
• Stanislavo Belov (2018-08-31) Budhisma miraklo en Niuŝou montaro (esperante). Blogger. Arkivita el la originalo je 2018-09-02. Alirita 2018-09-02. (pri vizito al zena sanktejo apud Nankino, Ĉinio en 2017)

• En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Zen en la angla Vikipedio.