LabLynx Wiki

1908 сыл.

• Тохсунньу 18 — В. К. Арсеньев 1907 сыллааҕы эспэдииссийэтэ — Сихотэ-Алинь иккис эспэдииссийэтэ түмүктэммит.
• Тохсунньу 30 — Кэлин Ииндийэ тулуга суох буолуутун иһин эйэлээхтик турууласпыт Мохандас Карамчанд Ганди Соҕуруу Африкаҕа юриһынан үлэлии сылдьыбыт кэмигэр хаайыыттан эрдэ босхоломмут, ый саҥатыгар суутунан икки ый хаайыыга уурбуттар эбит.

• Олунньу 8 — Саха уобалаһын күбүрүнээтэрэ Иван Крафт Дьокуускайтан Верхоянскай уонна Халыма уокуруктарын көрө-истэ айаннаабыт. Кини бу айан түмүгүнэн Арассыыйа миниистиригэр Петр Столыпиҥҥа хоту олохтоохторун туһунан улахан оччуот суруйбута.
• Олунньу 12 — Англияҕа оҕо табахтыырын көҥүллүүр киһи ыстырааптанар буолбут.

• Муус устар 27 күнүттэн алтынньы 31 күнүгэр дылы Лондон куоракка IV Олимпиада ыытыллыбыт.

• Ыам ыйын 26 — Чугас Илиҥҥэ (Ближний Восток) бастакы бөдөҥ коммерческэй ньиэптээх сир Персияҕа (билигин Ираан) көстүбүт.

• Бэс ыйын 20 — Дьокуускай куорат Дуумата хамыыһыйа тэрийэн уопсастыбаннай баан оннугар судаарыстыбаннай бааны тэрийэр туһунан быһаарыы ылыммыта.

• Бэс ыйын 30 — Тоҥус метеоритын түһүүтэ диэн ааттаммыт билигин да ымпыга-чымпыга биллибэт дьикти түбэлтэ буолбут. Сүдү дэлби тэбии түмүгэр Алын Тунгуска үрэххэ 2150 км² сиргэ 80 мөлүйүөн мас сууллубут.

• От ыйын 1 — SOS алдьархай буолуутун туһунан аан дойду билиммит биллэриитэ буолбут.
• От ыйын 12 — Прагаҕа бастакы Славян сийиэһэ саҕаламмыт.
• От ыйын 13 — Лондоҥҥа IV Олимпиада аһыллыбыт. Аан бастаан дьахталлар кыттыбыттар.
• От ыйын 25 — Дьоппуон хиимигэ Икэда Кикунаэ арыйбыт ас амтанын күүһүрдэр натрий глутаматын атыылыыр сыаллаах Адзиномото хампаанньа тэриллибит.

• Атырдьах ыйын 15 — Пруссияҕа дьахталлар үрдүк үөрэххэ киирэллэрэ көҥүллэммит.

• Сэтинньи 28 — Арассыыйаҕа Амур өрүһүнээҕи флотилия тэриллибит.

• Ахсынньы 2 — Кытай бүтэһик императора Пу И икки сааһыгар бүрүстүөлгэ олорбут.

• Шишлянников Михаил Осипович — Социалистическай Үлэ Геройа, драгер.
• Тохсунньу 9 — Симона де Бовуар — Франция суруйааччыта, бөлүһүөгэ, феминизм идеологиятын төрүттээччитэ.
• Тохсунньу 10 — Роман Поскачин — 1943-1958 сылларга Дьокуускай №2-дээх национальнай орто оскуолатын дириэктэрэ, саха тылын учебниктарын ааптара, РСФСР уонна Саха АССР үтүөлээх учуутала.
• Тохсунньу 14 — Местников Василий Васильевич (1908 - 1958), ССРС норуот артыыһа.
• Тохсунньу 19 — Романов Никон Семенович, саха маҥнайгы учуонайдартан биирдэстэрэ.
• Тохсунньу 22 — Лев Ландау — сэбиэскэй физик, академик, Нобель бириэмийэтин лауреата (1962).
• Тохсунньу 30 — Тарскай Григорий Семенович, тылбаасчыт уонна библиограф.

• Кулун тутар 2 — Охлопков Федор Матвеевич, Сэбиэскэй Союз Геройа.
• Кулун тутар 3 — Эргис Георгий Иустинович — Саха фольклориһа, лингвист, этнограф, философ; филология наукатын хандьыдаата, Саха АССР наукатын үтүөлээх диэйэтэлэ.
• Кулун тутар 10 — Кривошапкин Герасим Афанасьевич (10.03.1908—1953) — Социалистическай Үлэ Геройа, сылгыһыт.
• Кулун тутар 14 — Виктор Афанасьевич Саввин (14.03.1908—1978) — Саха АССР үтүөлээх артыыһа, Саха АССР народнай артыыһа, РСФСР үтүөлээх артыыһа
• Муус устар 3 — Эргис — Гермогенов Георгий Устинович (03.04.1908—09.06. 1968) — филология билимнэрин кандидата
• Муус устар 28 — Оскар Шиндлер (1974 өлб.), ньиэмэс урбаанньыта, сэрии кэмигэр 1200 кэриҥэ дьэбириэйи өлүүттэн быыһаабыт киһи.

• Ыам ыйын 28 — Ян Флеминг (1964 өлб.), Британия суруйааччыта, Джеймс Бонд туһунан айымньылары суруйбут киһи.

• Бэс ыйын 19 — Мельников Павел Иванович — Социалистическай Үлэ Дьоруойа, РСФСР уонна Саха АССР ноуукатын уонна техникатын үтүөлээх диэйэтэлэ, ССРС ноуукатын академиятын чилиэнэ, геолого-минералогическай ноуука дуоктара (өлбүт сыла — 1994).
• Бэс ыйын 21 — Үөһээ Бүлүү Мэйигэр Түүкээн үрэх үрдүгэр аатырбыт тустуук Буучугурас - Василий Степанов төрөөбүтэ. 1937 сыллааха Саха сиригэр хапсаҕайга абсолютнай чөмпүйүөн аатын ылан биллибитэ. Сэриигэ икки атаҕын илдьириттэрэн, дойдутугар кэлэн иһэн аара өлбүтэ.
• Бэс ыйын 22 — норуот үөрэҕириитин туйгуна, Саха АССР оскуолатын үтүөлээх учуутала, педагогика ноуукатын хандьыдаата, доцент Шадрин Панкратий Иванович. (1986 өлб.)
• От ыйын 26 — Сальвадор Альенде — Чиили бэрэсидьиэнэ. 1973 сыллаахха Пиночет салалталаах байыаннай өрө туруу кэмигэр өлбүт.

• Балаҕан ыйын 2 — Рожков Иван Сергеевич (1908 - 1971), учуонай, геолог, 1957 - 1964 сыллардааха ССРС НА Сибиирдээҕи филиалын Саха сиринээҕи филиалын Президиумун бэрэссэдээтэлэ.
• Балаҕан ыйын 7 — Саха сирин Үөрэҕин наркома (1937-41 сылларга) уонна миниистирэ (1946-50 сс.) Сэмэн Сюльскай төрөөбүт.
• Балаҕан ыйын 8 — Мацкепладзе Кондрат Барнабович (08.09.1908—1981) — Социалистыы Үлэ Дьоруойа, Өймөкөөн көмүһү хостуур промышленноһын төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ.
• Алтынньы 3 — Окладников Алексей Павлович, археолог.
• Сэтинньи 22 — Николай Якутскай, суруйааччы
• Ахсынньы 21 — Тихонов Виктор Илларионович (21.12.1908—01.07.1977) — Социалистическай Үлэ Геройа.
• Ахсынньы 27 — Васильев Георгий Митрофанович (27.12.1908—23.09.1981) -- литературовед, кириитик, тылбаасчыт, тыл үөрэҕин хандьыдаата.

• Бэс ыйын 21 — Николай Римскай-Корсаков — Арассыыйа композитора.

• Сэтинньи 10 — Яков Фёдорович Санников (06.08.1844—10.11.1908) — өбүгэлэрин үгэстэрин тутуһан нуучча уонна омук полярниктарыгар сүҥкэн улахан үтүөнү-өҥөнү оҥорбут саха атыыһыта.