IHE Wiki

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Sjteekaol (of einfach: koal, kaol) is e metamorf gesjteente dat gevörmt weëd durch aafzettinge va fossiel plantereste. 't Gesjteente besjteet oet loage koalsjtof, dat durch hoeëge druk, hoeëge temperatoer en 'ne lange tiedsdoer ómgevurmd weëd. Koal vurmt zich noa broenkoal; broenkoal óntsjteet noa turf. Metamorfische processe haote neet óp bei de vurming va koal. Oetintelig óntsjteet diamant. Koale weëde mieëstal óngergrónks gewónne. 't Gesjteente weëd döks gebroek es branksjtof vuur elektriciteetscentrales. Vreuger woeëd koal óch gebroek vuur hoeshaotelige activitete, wie koake of 't brenne va 'ne kachel. De ópkoms va de centraal verwerming óp basis va eëdgaas i de 70'er joare, beteëkende d'r sjloes van 't koalegebroek in 't hoeshaowe.

't Ewegvalle va de vroag noa koale hat es gevolg dat de sjleting va de koele i g'n Miensjtrieëk neet te vermiede woar. De letste koel woar de Oranje Nassau I i Heële. Ze woar in productie bis 1974. In 1965 kóndigde 't kabinet Cals (KVP, ARP, PvdA) al de sjletinge va de Limburgse koele aa, weil ze economich ónrendabel begóste te woeëde.

Zuud- en Midde-Limburg make deel oet va e groeëter sjteenkoaleveld, dat zich oetsjtrek va Ibbenbüren in 't noarde va Noardrien-Wesfale, bis i g'n ouw Noard-Franzuësisje regio Nord-Pas-de-Calais. Dit sjteenkoaleveld woeëd gevörmt in 't geologisch tieëdperk van 't Wesfalien (313-309,9 Ma), 'n deelperiode van 't Carboon (359,2-299 Ma). I d'r twelfde ieëw woeëd vuur 't ieësj koale gedolve i ge daal van 't revierke de Worm bei Kirkroa. In 1723 kreeg 't kloeëster va Rolduc 't rech óm 't sjteekoaleveld i g'n umgeëving va Kirkroa te exploitere. Dit gebeed sjtang sjpieëder bekank es de Domaniaal. Vanaaf 1901 woeëd 't gebeed va Kirkroa bis aa Zittert-Geling (de Oeëstelige en Westelige Miensjtreek) durch d'r Sjtaat geëxploiteerd.

  Dit artikel is e sjtumpke. De kans Wikipedia helpe door 't