HL7 Wiki
| Književnost |
|---|
 |
| Glavni oblici |
| Žanrovi |
| Mediji |
| Tehnike |
| Historija i spiskovi |
| Rasprava |
Poezija je žanr u književnosti, koja koristi estetske i često ritmičke[1][2][3] kvalitete jezika - kao što su fonestetika, zvuk simbolizam i metar − da dočara značenja pored ili umjesto prozaičnog tobožnjeg značenja. Poezija je pjesnikova poruka izrečena kroz stihove. Pjesma obično sadrži niz stilskih figura, uključujući rimu, metaforu, poređenje, gradaciju, hiperbolu, itd.
Smatra se da je poezija najstarija vrsta književnost. Poezija ima dugu i raznoliku istoriju, koja se različito razvija širom svijeta. Datira barem iz prahistorije s lovačkom poezijom u Africi i panegiričkom i elegičnom dvorskom poezijom carstava dolina rijeka Nila, Nigera i Volte.[4] Neke od najranije pisane poezije u Africi nalaze se među tekstovima piramida napisanim tokom 25. veka pre nove ere. Najranija sačuvana zapadnoazijska epska poezija su Sumerski "Ep o Gilgamešu" (1700. p. n. e.), dijelovi Biblije i radovi Homera.
Kod predstavnika različitih nacija nalazimo različite vrste poezije. U grčkoj poeziji stihovi se rijetko rimuju, dok je u italijanskoj i francuskoj poeziji suprotan slučaj. Generalno gledajući, u britanskoj i njemačkoj poeziji rima je podjednako i prisutna i odsutna. Neke jezike karakteriše prirodni afinitet za duže stihove, dok je kod drugih izražena tendencija ka kraćim stihovima. Neke od ovih karakteristika su uvjetovane razlikama u leksici i gramatici samih jezika. Neki jezici primjerice imaju veći fond riječ koje se rimuju, ili više sinonima od drugih.
Rane pjesme na evroazijskom kontinentu nastale su od narodnih pjesama kao što je kineski Shijing, kao i religioznih himni (sanskritska Rgveda, zoroastrijski Gati, huritske pesme i hebrejski psalmi); ili iz potrebe da se prepričavaju usmeni epovi, kao što je slučaj sa egipatskom pričom o Sinuheu, indijskom epskom poezijom i homerskim epovima, Ilijadom i Odisejom. Starogrčki pokušaji da se definiše poezija, kao što je Aristotelova Poetika, fokusirali su se na upotrebu govora u retorici, drami, pjesmi i komediji. Kasniji pokušaji koncentrisali su se na karakteristike kao što su ponavljanje, oblik stiha i rima, te su naglašavali estetiku koja razlikuje poeziju od objektivno-informativnijeg prozaičnog pisanja.
Poezija koristi forme i konvencije da bi predložila različita tumačenja riječi ili da bi izazvala emotivne odgovore. Uređaji kao što su asonansa, aliteracija, onomatopeja i ritam mogu prenijeti muzičke ili inkantne efekte. Upotreba dvosmislenosti, simbolizma, ironije i drugih stilskih elemenata poetske dikcije često ostavlja pjesmu otvorenom za višestruka tumačenja. Slično, figure govora kao što su metafora, poređenja i metonimija[5] uspostavljaju rezonanciju između inače različitih slika – slojevitost značenja, formirajući veze koje se ranije nisu opažale. Srodni oblici rezonancije mogu postojati, između pojedinačnih stihova, u njihovim obrascima rime ili ritma.
Neki tipovi poezije su jedinstveni za određene kulture i žanrove i odgovaraju karakteristikama jezika na kojem pjesnik piše. Čitaoci koji su navikli da poistovećuju poeziju sa Danteom, Geteom, Mickiewicz,ili Rumijem mogu da misle o njoj kao napisanoj u redovima zasnovanim na rimi i pravilnom metru. Međutim, postoje tradicije, poput biblijske poezije, koje koriste druga sredstva za stvaranje ritma i eufonije. Većina moderne poezije odražava kritiku poetske tradicije,[6] testirajući sam princip eufonije ili potpuno odustajanje od rime ili postavljenog ritma.[7][8] U sve globaliziranijem svijetu, pjesnici često prilagođavaju forme, stilove i tehnike iz različitih kultura i jezika. Pjesnici su doprinijeli evoluciji lingvističkih, izražajnih i utilitarnih kvaliteta svojih jezika.
Zapadna kulturna tradicija (koja se proteže barem od Homera do Rilkea) povezuje stvaranje poezije s inspiracijom – često od strane muze (bilo klasične ili suvremene).
U mnogim pjesmama stihove izgovara lik, koji se zove govornik. Ovaj koncept razlikuje govornika (lika) od pjesnika (autora), što je obično važna razlika: na primjer, ako pjesma ide ubio sam čovjeka u Renu, govornik je taj koji je ubica, a ne sam pjesnik.
Poezija je također ukomponovana u neke vrste drame, poput opere.
Podžanrovi poezije
Pored specifičnih oblika pjesama, poezija se često posmatra u terminima različitih žanrova i podžanrova. Poetski žanr je općenito tradicija ili klasifikacija poezije zasnovana na temi, stilu ili drugim širim književnim karakteristikama.[9] Neki komentatori gledaju na žanrove kao na prirodne oblike književnosti. Drugi gledaju na proučavanje žanrova kao na proučavanje načina na koji se različita djela odnose i odnose na druga djela.[10]
- Narativna
- Lirska
- Satirična
- Elegija
- Dramska
- Bajke u stihovima
- Spekulativna
- Prozna poezija
Reference
- ^ "Poetry". Oxford Dictionaries. Oxford University Press. 2013. Arhivirano s originala, 18. 6. 2013.
poetry [...] Literary work in which the expression of feelings and ideas is given intensity by the use of distinctive style and rhythm; poems collectively or as a genre of literature.
- ^ "Poetry". Merriam-Webster. Merriam-Webster, Inc. 2013.
poetry [...] 2 : writing that formulates a concentrated imaginative awareness of experience in language chosen and arranged to create a specific emotional response through meaning, sound, and rhythm
- ^ "Poetry". Dictionary.com. Dictionary.com, LLC. 2013.
poetry [...] 1 the art of rhythmical composition, written or spoken, for exciting pleasure by beautiful, imaginative, or elevated thoughts.
- ^ Ruth Finnegan, Oral Literature in Africa, Open Book Publishers, 2012.
- ^ Strachan, John R.; Terry, Richard G. (2000). Poetry: an introduction. Edinburgh University Press. str. 119. ISBN 978-0-8147-9797-6.
- ^ Eliot, T. S. (1999) [1923]. "The Function of Criticism". Selected Essays. Faber & Faber. str. 13–34. ISBN 978-0-15-180387-3.
- ^ Longenbach, James (1997). Modern Poetry After Modernism. Oxford University Press. str. 9, 103. ISBN 978-0-19-510178-2.
- ^ Schmidt, Michael, ured. (1999). The Harvill Book of Twentieth-Century Poetry in English. Harvill Press. str. xxvii–xxxiii. ISBN 978-1-86046-735-6.
- ^ Chandler, Daniel. "Introduction to Genre Theory". Aberystwyth University. Arhivirano s originala, 9. 5. 2015. Pristupljeno 10. 12. 2011.
- ^ Schafer, Jorgen; Gendolla, Peter, ured. (2010). Beyond the screen: transformations of literary structures, interfaces and genres. Verlag. str. 16, 391–402. ISBN 978-3-8376-1258-5.
