Clinfowiki

Aktywa (z łac. activus ‘czynny’ od actus ‘czyn’, actum ‘rzecz zrobiona’ od ago, agere ‘prowadzić; czynić; działać’)^[1] – kontrolowane przez jednostkę gospodarczą zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, uzyskane w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych^[2]. Jeśli zasób majątkowy nie spełnia któregoś z powyższych kryteriów, nie może być ujęty w bilansie.

Jednostka gospodarcza nie musi mieć prawa własności do składnika majątkowego, aby ująć go w bilansie. Jednym z przykładów jest obowiązek ujęcia bilansowego aktywów, które stanowią przedmiot leasingu finansowego, a do których prawo własności posiada podmiot finansujący, do momentu spłaty całości zobowiązań z tytułu umowy leasingowej^[3].

Środki gospodarcze klasyfikuje się według możliwości ich zamiany na gotówkę, upłynnienia (stopnia płynności). Kierując się zasadą wzrastającej płynności jako pierwsze należy zaprezentować w bilansie aktywa trwałe, które stosunkowo trudno zamienić na gotówkę w krótkim czasie, następnie bardziej płynne aktywa obrotowe. W ramach tych dwóch grup należy ująć aktywa według postaci, w jakiej występują i przedstawionej poniżej kolejności^[4]:

• majątek trwały, aktywa trwałe:
  • wartości niematerialne i prawne,
  • rzeczowy majątek trwały, należności długoterminowe,
  • inwestycje długoterminowe,
  • długoterminowe rozliczenia międzyokresowe,
• majątek obrotowy, aktywa obrotowe:
  • zapasy, rzeczowe aktywa obrotowe,
    • materiały,
    • produkcja niezakończona (półprodukty i produkcja w toku),
    • produkty gotowe (wyroby gotowe, usługi),
    • towary,
  • należności krótkoterminowe,
  • inwestycje krótkoterminowe, w tym m.in.:
    • papiery wartościowe,
    • środki pieniężne,
  • krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

Struktura aktywów jest zależna od specyfiki działalności jednostki, rodzaju branży, technologii wytwarzania i asortymentu produktów. Wysoki udział aktywów trwałych w ogólnej sumie aktywów świadczy o małej możliwości dostosowania się jednostki do zmieniającego się otoczenia^[5].

W warunkach gospodarki opartej na wiedzy pojęcie majątku coraz częściej nabiera szerszego znaczenia wykraczającego poza tradycyjne zbywalne zasoby przedsiębiorstwa. Pojęcie majątku używane w szerokim sensie obejmuje obok rzeczy i praw majątkowych, również zdobytą wiedzę i umiejętności przynależne osobie fizycznej, a więc wykwalifikowanemu pracownikowi. Tego rodzaju niematerialne zasoby stanowią kluczowy czynnik generujący wpływ korzyści ekonomicznych do organizacji opartej na wiedzy, np. przedsiębiorstwa doradczego lub informatycznego.

Uzyskanie prawdziwego i rzetelnego obrazu takiej organizacji w jej sprawozdaniu finansowym może wymagać fakultatywnego rozbudowania bilansu o kategorię aktywów kompetencyjnych, które dzieli się na następujące pozycje: wiedza, umiejętności, doświadczenie, projekty badawcze. Podstawą normatywną dla uzupełnienia sprawozdania finansowego o te kategorie nie są przepisy prawa bilansowego w aktualnie obowiązującej formule, ale zasada wyższości treści nad formą, która obliguje jednostkę do ujawniania zasobów i zdarzeń gospodarczych zgodnie z ich treścią ekonomiczną i rzeczywistością gospodarczą, a nie tylko normą prawną^[6] .

• pasywa

• André Helin: Ustawa o rachunkowości – komentarz. Warszawa: C.H. Beck, 2012.
• Gertruda Krystyna Świderska: Jak czytać sprawozdanie finansowe. Warszawa: Difin/MAC, 2013.
• Sprawozdanie finansowe według polskich i międzynarodowych standardów rachunkowości. G.K. Świderska, W. Więcław (red.). Warszawa: Difin/MAC, 2012.
• Lesław Niemczyk: Rachunkowość finansowa aktywów kompetencyjnych i kapitału intelektualnego, nowy dział rachunkowości. Rzeszów: Pacioli Institute, 2012.