Clinfowiki
Azaroaren 15a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehun eta hemeretzigarren eguna da, 320.a bisurteetan. 46 egun falta dira urtea amaitzeko.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
Euskal Herria
- 1978 – Komando Autonomo Antikapitalistetako hiru kidek metrailetaz eraso zioten Guardia Zibilaren Aretxabaletako kuartelari.
- 1978 – Guardia zibilek, itsumustuan tiroka, Emilia Larrea Saez de Adacia etxeko andrea hil eta beste zenbait herritar zauritu zituzten, Arrasaten.
- 2006 – Fiskaltzak Segi erakundea 18/98 auzian sartzea eskatu zuen, ustez ETArekin zerikusia izateagatik.
Mundua
- 1920 – Nazioen Ligako lehen batzarra egin zen Genevan.
- 1940 – Naziek Varsoviako ghettoa itxi zuten, hasieran txarrantxarekin eta gero 3 m garai eta 18 km luze zen harresi batekin. 350.000 judu inguru sartu zituzten.
- 1983 – Ipar Zipreko Turkiar Errepublikak Zipretik independentzia aldarrikatu zuen.
- 1985 – Britainia Handiko lehen ministro Margaret Thatcherek eta Irlandako lehen ministro Garret FitzGeraldek Akordio Anglo-irlandarra sinatu zuten Hillsborough gazteluan (Ipar Irlanda).
- 1988 – Palestinako Aginte Nazionalak Palestinako Estatu independentea aldarrikatu zuen.
- 1995 – Espainian gerra garaietako heriotza zigorraren abolizioa adostu zen Senatuan.
- 2002 – Hu Jintao Txinako Alderdi Komunistako buruzagi bilakatu zen.
- 2004 – Andorrak Europar Batasunarekin kooperazio hitzarmena sinatu zuen.
- 2006 – Al Jazeera telebista kateak, bere ingelesezko kate berria aurkeztu zuen, Al Jazeera English.
- 2012 – Txinako Alderdi Komunistako idazkari nagusi Xi Jinping aukeratu zuten.
Arte eta kultura
Euskal Herria
- 2007 – Imanol Urbieta musikari eta irakasleak irabazi zuen Anton Abbadia saria.
- 2008 – Amets Arzallusek Iparraldeko Bertsolari Txapelketaren lehen edizioa irabazi zuen.
Mundua
- 1935 – A Night at the Opera ("Gau Bat Operan") filma estreinatu zen, Sam Woodek zuzendu eta Groucho Marx, Chico Marx, Harpo Marx, Kitty Carlisle, Allan Jones eta Margaret Dumont aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1950 – Rio Grande filma estreinatu zen, John Fordek zuzendu eta John Wayne, Maureen O'Hara, Ben Johnson, Harry Carey Jr., Victor McLaglen, J. Carrol Naish eta Chill Wills aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1969 – Goodbye, Mr. Chips (Agur, Chips jauna) filma estreinatu zen, Herbert Rossek zuzendu eta Peter O'Toole, Petula Clark, Michael Redgrave, Siân Phillips eta Alison Leggatt aktoreek antzeztu zuten.
- 1995 – Oviedon (Asturias) 15.000 lagunek asturieraren ofizialtasuna eskatu zuten.
Zientzia eta teknologia
Euskal Herria
Mundua
- 2001 – Microsoftek Xbox bideo-kontsola kaleratu zuen.
Kirolak
Euskal Herria
Mundua
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1316 – Joanes I.a Nafarroakoa, Nafarroa eta Frantziako erregea (h. 1316).
- 1571 – Cristobal de la Cámara y Murga, bizkaitar apezpikua (h. 1641).
- 1844 – Manez Saint-Jean, Katxo, lapurtar bertsolaria (h. 1909).
- 1879 – Juan Usabiaga, gipuzkoar politikari eta ingeniaria (h. 1953).
- 1886 – Pedro Sanjuan, gipuzkoar musikagile, musika irakasle eta orkestra zuzendaria (h. 1976).
- 1887 – Indalecio Ojanguren, euskal argazkilari eta mendigoizalea (h. 1972).
- 1901 – Miguel Amilibia, euskal abokatu eta politikaria (h. 1982).
- 1920 – Eugenio Agirretxe, gipuzkoar idazle eta hizlaria eta Euskaltzain urgazlea (h. 2005).
- 1922 – Miren Uzkudun, Asteasu, gipuzkoar erraketista.
- 1930 – Jose Maria Satrustegi, nafar etnografoa, idazlea, itzultzailea, euskalaria eta apaiza (h. 2003).
- 1933 – Jesús Rodríguez Lafuente, bizkaitar haltera ohia.
- 1940 – Guy Poulou, lapurtar dentista, Ziburuko auzapeza (h. 2021).
- 1950 –
- Joseba Azkarraga, EAko arabar politikaria, Eusko Jaurlaritzako Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza sailburu ohia.
- Juan Martin Elexpuru, gipuzkoar idazlea eta itzultzailea.
- 1953 –
- Jean-Michel Galant, baxenafar politikaria, Azkarateko alkatea.
- Christine Etchevers, lapurtar margolaria.
- 1955 – Joan Villadelprat, 1 Formulako teknikaria, Epsilon Euskadi taldeko zuzendari izandakoa.
- 1960 –
- Ricardo Arrien, bizkaitar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- Inma Errea, euskal idazle eta itzultzailea.
- 1975 – Marta Díez Napal, nafar politikaria.
- 1976 –
- Christian Andreu, lapurtar musikaria, Gojira death metal taldekoa.
- Iker Begoña, bizkaitar futbolari ohia.
- 1983 – Imanol Erbiti, nafar txirrindularia.
- 1994 – Teresa Errandonea, gipuzkoar atleta, oztopo lasterketan aditua.
- 1996 – Antoine Dupont, lapurtar errugbilaria.
- 2000 – Unai Vencedor, bizkaitar futbolaria.
- 2002 – Iker Mintegi, nafar txirrindularia.
- 2006 – Izar Zubiaga, bizkaitar futbolaria.
Mundua
- 1397 – Nikolas V.a, Aita santua (h. 1455).
- 1498 – Leonor Austriakoa, Portugal eta Frantziako erregina ezkontidea (h. 1558).
- 1607 – Madeleine de Scudéry, frantziar idazlea (h. 1701).
- 1708 – Pitt "Zaharra", Britainia Handiko Erresumako lehen ministroa (h. 1778).
- 1738 – William Herschel, alemaniar-britainiar astronomoa (h. 1822).
- 1757 – Jacques-Rene Hebert, frantziar politikari, iraultzaile eta kazetaria (h. 1794).
- 1766 – Rodolphe Kreutzer, frantziar musikagilea eta biolinista (h. 1831).
- 1776 –
- Jose Joaquín Fernández de Lizardi, mexikar eleberrigilea (h. 1827).
- Pehr Henrik Ling, suedierazko poeta eta suediar gimnastikaren sortzailea (h. 1839).
- 1784 – Jerôme Bonaparte, Napoleon I.aren anaia, Westfaliako erregea (h. 1860).
- 1822 – Fernando Savoiakoa, Savoia leinuko italiar noblea (h. 1855).
- 1827 – Jean François Bladé, frantziar historialaria (h. 1900).
- 1862 – Gerhart Hauptmann, alemanezko idazlea, 1912ko Literaturako Nobel Saria (h. 1946).
- 1867 – Emil Krebs, alemaniar eleaniztuna, sinologoa eta diplomazialaria, 68 hizkuntzatan jariotasunez hitz egiteko eta idazteko gai zena (h. 1930).
- 1868 – Emil Racovita, errumaniar biologoa (h. 1947).
- 1874 – August Krogh, daniar fisiologoa, 1920ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1949).
- 1876 – Anna de Noailles, frantziar idazlea (h. 1933).
- 1881 – William Pearse, irlandar errepublikarra, 1916ko Pazko Matxinadako buruzagietako bat (h. 1916).
- 1887 –
- Marianne Moore, estatubatuar olerkaria (h. 1972).
- Georgia O'Keeffe, estatubatuar margolaria (h. 1986).
- 1889 – Manuel II.a Portugalgoa, Portugalgo erresumako azken erregea (h. 1932).
- 1890 – Richmal Crompton, ingeles eleberrigilea (h. 1969).
- 1891 –
- William Averell Harriman, estatubatuar politikari, negozio-gizon eta diplomazialaria (h. 1986).
- Erwin Rommel, Bigarren Mundu Gerran Alemaniako zelai-jenerala (h. 1944).
- 1895 – Olga Nikolaevna Errusiakoa, Errusiako Dukesa Handia (h. 1918).
- 1897 – Aneurin Bevan, galestar politikaria (h. 1960).
- 1899 – Urania Mella, galiziar politikaria, emakumeen elkartegintzaren aitzindaria (h. 1945).
- 1907 – Claus von Stauffenberg, alemaniar militarra, Hitler hiltzeko konplot bateko buruzagietako bat (h. 1944).
- 1908 – Dolors Vives Rodón, hegazkin pilotu katalana, aitzindaria Espainiako abiazioan (h. 2007).
- 1912 – André Chastel, frantziar idazle eta historialaria (h. 1990).
- 1914 – Jorge Bolét, kubatar-estatubatuar musikagilea (h. 1990).
- 1920 – Gesualdo Bufalino, italiar idazlea (h. 1996).
- 1922 –
- Giorgio Manganelli, italiar idazlea (h. 1990).
- Francesco Rosi, italiar zinemagilea (h. 2015).
- 1924 – Faustino Menéndez Pidal de Navascués, espainiar heraldista (h. 2019).
- 1927 – Bill Rowling, Zeelanda Berriko 30. lehen ministroa (h. 1995).
- 1929 – Ed Asner, estatubatuar aktorea (h. 2021).
- 1930 –
- J. G. Ballard, britainiar idazlea (h. 2009).
- Maria Antonia Canals, kataluniar matematikaria.
- 1931 –
- Mwai Kibaki, Kenyako presidentea (h. 2022).
- Pascal Lissouba, Kongoko Errepublikako presidentea (h. 2020).
- 1932 – Ahmad Bahgat, egiptoar idazle eta kazetaria (h. 2011).
- 1933 – Françoise Héritier, frantziar antropologo, etnologo eta feminista (h. 2017).
- 1936 – Haydée Padilla, argentinar aktorea (h. 2022).
- 1937 – Fernando Schwartz, espainiar idazle eta kazetaria.
- 1938 – Ronnie Kasrils, hegoafrikar politikari, gidoigile, zinema-zuzendari eta gatazka-bitartekaria.
- 1939 – Yaphet Kotto, estatubatuar aktorea (h. 2021).
- 1940 – Roberto Cavalli, italiar moda-diseinatzaile eta asmatzailea (h. 2024).
- 1942 –
- Daniel Barenboim, argentinar-israeldar-palestinar-espainiar orkestra-zuzendari eta piano-jotzailea.
- David Crighton, galestar matematikaria (h. 2000).
- 1943 – Virginia Trimble, estatubatuar astronomoa, izar eta galaxien egitura eta eboluzioan eta astronomiaren historian espezializatua.
- 1945 –
- Anni-Frid Lyngstad, suediar pop eta jazz abeslaria, ABBAko taldekidea.
- Neofito Bulgariakoa, Bulgariako Eliza Ortodoxoko patriarka (h. 2024).
- 1946 – Natela Sturua, georgiar hizkuntzalaria da, euskaltzalea, eta euskaltzain urgazlea.
- 1948 – Eva Furnari, italo-brasildar idazle eta ilustratzailea.
- 1950 - Marina Picasso, frantziar idazlea.
- 1953 –
- Christine Etchevers, lapurtar margolaria.
- Toshio Takabayashi, japoniar futbolari ohia.
- 1954 – Aleksander Kwaśniewski, Poloniako presidente ohia.
- 1957 – Paco Mir, kataluniar aktore, umoregile, gidoilari eta zinema-zuzendaria.
- 1959 – Susana Fortes, galiziar idazlea, artikulugilea eta irakaslea.
- 1963 – Toru Sano, japoniar futbolari ohia.
- 1964 – Philippe Montanier, frantziar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1965 – Montse Roca, bizkaitar udal-politikaria eta ekintzailea.
- 1967 – François Ozon, frantziar zinema zuzendaria.
- 1970 – Patrick M'Boma, kamerundar futbolari ohia.
- 1974 –
- Chad Kroeger, kanadar abeslaria eta gitarra jotzailea, Nickelback taldeko kidea.
- Ingrida Šimonytė, Lituaniako lehen ministroa.
- 1976 – Virginie Ledoyen, frantziar modelo eta aktorea.
- 1978 – Alberto Casero Ávila, PPko espainiar politikaria.
- 1979 – Albert Rivera, kataluniar abokatu eta politikaria, Herritarrak – Herritarron Alderdia alderdi politikoaren sortzailea.
- 1981 – Lorena Ochoa, mexikar golflaria.
- 1982 – Jenifer, frantziar abeslaria.
- 1983 – Laura Smet, frantziar aktore eta abeslaria.
- 1984 – Sonia Bermúdez Tribano, espainiar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1985 – Maisa Abd Elhadi, arabiar palestinar aktorea.
- 1986 – Sania Mirza, indiar tenislaria, WTA titulua irabazi zuen Indiako lehen emakumezkoa.
- 1987 – Clevin Hannah, estatubatuar saskibaloi jokalaria.
- 1989 – Cristinini, kataluniar Interneteko-izar eta youtuberra.
- 1990 – Lukáš Krpálek, txekiar judoka.
- 1991 – Shailene Woodley, estatubatuar aktorea.
- 1996 –
- Vanessa Nakate, ugandar aktibista klimatikoa.
- Marta Soto, espainiar abeslari eta konpositorea.
- Demi Vollering, herbeheretar txirrindularia.
- 1997 –
- Leelah Alcorn, estatubatuar emakume transgeneroa, bere buruaz beste egitean nazioarteko arreta erakarri zuena (h. 2014).
- Paula Badosa, estatubatuar-kataluniar tenislaria.
- Teresa Paneque, txiletar-espainiar astronomoa, idazlea eta dibulgatzaile zientifikoa.
- 2001 – Luna Schaller, alemaniar aktorea.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1236 – Lope II.a Diaz Harokoa, ezagutzen den Bizkaiko seigarren jauna.
- 1801 – Pierre-Léon Basterretxe, lapurtar bankari eta armadorea, Parisen (j. 1763).
- 1854 – Antonio Etxanobe Zaldibar, bizkaitar apaiz, artzapezpiku eta inkisidorea (j. 1768).
- 1922 – Christoph Dufau, euskal idazlea (j. 1888).
- 1930 – Cipriano Olaso, iruindar teologoa eta apaiza (j. 1868).
- 1957 – Fernando Sasiain, gipuzkoar politikaria, Donostiako alkatea Bigarren Errepublikan, Palentzian (j. 1894).
- 1962 - Isaak Díez Ibáñez, arabar margolari, eskultore eta dekoratzailea, Caracasen (j. 1891).
- 1969 – Inazio Aldekoa, gasteiztar idazlea, Madrilen (j. 1925).
- 1983 – Maria Garaiar Rekalde, Comète sareko gipuzkoar kolaboratzailea (j. 1893).
- 1998 – Federiko Krutwig, getxoztar idazlea eta politikaria (j. 1921).
- 2001 – Fernando Ybarra López-Dóriga, euskal noble, enpresaburu eta politikaria, Madrilen (j. 1930).
- 2009 – Luisa Irigoien Larrañaga, gipuzkoar maistra eta Oiartzungo Euzko Emakume Abertzale Batzako partaidea, Bartzelonan (j. 1909).
- 2011 – Antxon Ezeiza, euskal zinema zuzendari, ekoizle eta gidoigilea (j. 1935).
- 2016 – Fernando Redón, iruindar arkitektoa (j. 1929).
Mundua
- 668 – Konstante II.a, Bizantziar Inperioko agintaria (j. 630).
- 1280 – Alberto Handia, alemaniar teologo, filosofo, apaiz eta apezpiku katolikoa.
- 1592 – Comenius, Moraviako irakasle, zientzialari, hezitzaile eta idazlea (j. 1592).
- 1594 – Martin Frobisher, ingeles itsasgizona (j. 1539 ingurua).
- 1630 – Johannes Kepler, alemaniar matematikari eta astronomoa (j. 1571).
- 1691 – Aelbert Cuyp, herbeheretar Urrezko Aroko margolaria (j. 1620).
- 1706 – Tsangyang Gyatso, seigarren Dalai Lama (j. 1683).
- 1781 – Tupac Katari, Espainiar Inperioaren aurka Bolivian aritu zen buruzagi indigena.
- 1787 – Christoph Willibald Gluck, alemaniar musikaria (j. 1714).
- 1802 – George Romney, ingeles margolaria (j. 1734).
- 1819 – José Antonio Anzoátegui, Venezuelako Independentzia Gerrako militar famatua (j. 1789).
- 1832 – Jean-Baptiste Say, frantziar ekonomialaria (j. 1767).
- 1853 – Maria II.a Portugalgoa, Portugalgo erregina (j. 1819).
- 1863 – Frederiko VII.a Danimarkakoa, Danimarkako erregea (j. 1808).
- 1908 – Cixi, Txinako enperatriz erregeordea edo enperatriz alarguna (j. 1835).
- 1910 – Wilhelm Raabe, alemaniar eleberrigilea (j. 1831).
- 1915 – Félix de Blochausen, Luxenburgoko lehen ministroa (j. 1834).
- 1916 – Henryk Sienkiewicz, poloniar idazlea, 1905eko Literaturako Nobel Saria (j. 1846).
- 1917 – Émile Durkheim, frantziar soziologoa (j. 1858).
- 1919 – Alfred Werner, suitzar kimikaria, 1913ko Kimikako Nobel Saria (j. 1866).
- 1934 – Alice Liddell, Lewis Carrollek Alice pertsonaia sortzeko oinarria (j. 1852).
- 1936 – Jeanne Landre, frantziar kazetari, literatura kritikari eta eleberrigilea (j. 1874).
- 1944 –
- Edith Durham, britainiar margolaria, ilustratzaile zientifikoa, antropologo , bidaia-idazlea eta Balkanetako esploratzailea (j. 1863).
- Petiso Orejudo, argentinar serieko hiltzailea (j. 1896).
- 1947 – Edith Alleyne Sinnotte, anglo-australiar esperantozko idazlea (j. 1871).
- 1949 – Nathuram Godse, Mohandas Karamchand Gandhi hil zuen abertzale hindua (j. 1910).
- 1953 – Jorge de Lima, brasildar idazle, itzultzaile, margolari, politikari eta medikua (j. 1893).
- 1954 – Lionel Barrymore, estatubatuar antzerki, zinema eta irrati aktorea (j. 1878).
- 1958 – Tyrone Power, estatubatuar aktorea (j. 1914).
- 1959 – Charles Thomson Rees Wilson, eskoziar fisikaria, 1927ko Fisikako Nobel Saria (j. 1869).
- 1961 – Maja Fjæstad, suediar artista (j. 1873).
- 1963 – Fritz Reiner, hungariar-estatubatuar orkesta zuzendaria (j. 1888).
- 1967 – Michael James Adams, estatubatuar pilotu eta astronauta, X-15 hegazkin-kohetearekin istripuan (j. 1930).
- 1970 – Konstantinos Tsaldaris, Greziako lehen ministroa (j. 1884).
- 1971 – Rudolf Abel, Sobietar Batasuneko espioia (j. 1903).
- 1976 –
- Maurice Champreux, frantziar zinema zuzendaria (j. 1893).
- Jean Gabin, frantziar antzezlea (j. 1904).
- 1977 – Georges Philippe Friedmann, frantziar soziologoa (j. 1902).
- 1978 –
- Margaret Mead, estatubatuar antropologoa eta feminista nabarmena (j. 1901).
- Domingo Fernández Medrano, arabar arkeologoa (j. 1901).
- 1985 – Meret Oppenheim, alemaniar artista (j. 1913).
- 1986 – Alexander Tansman, poloniar-frantziar musikagilea, orkestra-zuzendaria eta piano-jotzailea (j. 1897).
- 1996 – Alger Hiss, estatubatuar legelari eta diplomatikoa, Sobietar Batasuneko espioia (j. 1904).
- 1998 – Stokely Carmichael, estatubatuar politikaria eta beltzen aldeko aktibista (j. 1941).
- 2001 – Alberto Ullastres, espainiar politikaria, ekonomista eta legelaria (j. 1914).
- 2003 – Mohamed Xukri, Rif aldeko idazle eta eleberrigilea (j. 1935).
- 2006 – Adelaida Las Santas, espainiar kazetari eta poeta (j. 1918).
- 2007 - Waltraut Seitter, Alemanian astronomia katedra bat eduki zuen lehen emakumea (j. 1930).
- 2008 - Grace Hartigan, espresionismo abstraktuko estatubatuar margolaria (j. 1922).
- 2009 –
- Pierre Harmel, Belgikako 40. lehen ministroa (h. 2009).
- Antonio de Nigris, mexikar futbolaria (j. 1978).
- 2013 – Glafkos Kliridis, Zipreko presidentea (j. 1919).
- 2014 – Leslie Feinberg, estatubatuar mari-mutil, lesbiana eta transgenero aktibista, komunista eta idazlea (j. 1949).
- 2015 – Moira Orfei, italiar artista, aktorea, telebistako aurkezlea eta zirkuko artista (j. 1931).
- 2016 –
- Sixto Durán Ballén, Ekuadorko presidentea (j. 1921).
- Julia Sánchez Carrilero, espainiar arkeologoa (j. 1925).
- 2017 –
- Françoise Héritier, frantziar antropologo, etnologo eta feminista (j. 1933).
- Lil Peep, estatubatuar-suediar rap-kantaria, abeslaria, musikagilea, modeloa eta musika-ekoizlea (j. 1996).
- 2018 –
- Takayuki Fujikawa, japoniar futbolaria (j. 1962).
- Zhores Medvedev, errusiar biologoa (j. 1925).
- 2019 – Harrison Dillard, estatubatuar atleta (j. 1923).
- 2020 – Ray Clemence, ingeles futbol atezaina (j. 1948).
Jaiak eta urteurrenak
- Sehaska egutegiko izendegia: Alar, Alarne eta Pette.
- Errepublikaren jaia ospatzen da Brasilen.
Kanpo estekak
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q2982
Multimedia: 15 November / Q2982
| Urteko hilak | ||
|---|---|---|
|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua | ||
