Clinfowiki

Calsiwm carbonad

Enghraifft o'r canlynol	math o endid cemegol
Math	halwyn calsiwm, halwyn carbonad
Màs	99.947335 uned Dalton
Fformiwla gemegol	Caco₃
Clefydau i'w trin	Dolur ar y dwodenwm, hematochezia, clefyd adlif gastro-oesoffagaidd, wlser gastrig, llosg cylla, clefyd cronig yr arennau, diffyg traul, osteoporosis, peptic esophagitis, clefyd wlser peptig
Yn cynnwys	calsiwm, ocsigen, carbon
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Cyfansoddyn cemegol a deunydd crisialog gwyn, CaC03, sy'n hydawdd mewn dŵr asidig ydy Calsiwm carbonad.

Mae creigiau, megis calchfaen, sy'n cynnwys y mwyn hwn, yn araf hydoddi mewn dŵr glaw asidig (asid carbonig gwan). Dyma brif ddeunydd perlau, cregyn malwod a wyau.

Calsiwm carbonad yw'r prif cynhwysyn calch yn y byd amaethyddol. Mae sodiwm carbonad, copr carbonad, magnesiwm carbonad a sinc carbonad yn adweithio gydag asid – gan wneud sŵn hisian pan ddônt i gysylltiad ag asid. Fe ddefnyddir calsiwm carbonad mewn dull meddygol, yn enwedig pan geir diffyg calsiwm yn y corff, ond gall gormod ohon fod yn beryglys.

Mae calsiwm carbonad yn rhannu nifer o nodweddion gyda charbonadau eraill, gan gynnwys:

• mae'n adweithio gyda asidau gan ryddhau carbon deuocsid:

CaCO₃(s) + 2H⁺(aq) → Ca²⁺(aq) + CO₂(g) + H₂O

• mae'n rhyddhau carbon deuocsid pan gaiff ei wresogi (sef adwaith dadelfennu thermal) neu galchu, (i fwy na 840 °C yn achos CaCO₃), i ffurfio calsiwm ocsid, a elwir yn aml yn 'galch brwd' neu'n 'galch poeth', gyda'r adweithiad yn 178 kJ / mole:

CaCO₃ (s) → CaO (s) + CO₂ (g)

Mae calsiwm carbonad yn adweithio gyda dŵr sy'n ddirlawn o garbon deucsid i ffurfio sodiwm bicarbonad soled.

CaCO₃ + CO₂ + H₂O → Ca(HCO₃)₂

Mae'r adwaith hwn yn hynod o bwysig yn y broses o erydu creigiau calchfaen, ac mae'n ffurfio ogofâu a cheudyllau, ac yn ffurfio dŵr caled mewn rhai mannau.

Calsiwm hydrocsid: pan mae calchfaen yn cael ei wresogi'n gryf, mae'r calsiwm carbonad sydd ynddo’n dadelfennu gan ffurfio calsiwm ocsid.