Trends in LIMS

Ovo je članak o godini 1830.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	18. vijek – 19. vijek – 20. vijek
Decenija:	1800-e  1810-e  1820-e  – 1830-e –  1840-e  1850-e  1860-e
Godine:	1827 1828 1829 – 1830 – 1831 1832 1833

1830. po kalendarima

Gregorijanski	1830. (MDCCCXXX)
Ab urbe condita	2583.
Islamski	1245–1246.
Iranski	1208–1209.
Hebrejski	5590–5591.
Bizantski	7338–7339.
Koptski	1546–1547.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1885–1886.
• Shaka Samvat	1752–1753.
• Kali Yuga	4931–4932.
Kineski
• Kontinualno	4466–4467.
• 60 godina	Yang Metal Tigar (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11830.
p • r •
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1830. (MDCCCXXX) bila je redovna godina koja počinje u petak po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u srijedu po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).

Revolucije u Francuskoj, Nizozemskoj i Poljskoj.

• 1. 1. - Učitelj Đorđe Nikolajević otvario prvu srpsku osnovnu školu u Dubrovniku pod austrijskom vlašću, ali dalmatinski namesnik Franjo Tomašić je zatvara već posle mesec dana^[1].
• januar - Izlazi prvi tom Lyellovih "Principa geologije" koji dokazuju da je planeta mnogo starija od nekoliko hiljada godina.
• 3. 2. – Londonski protokol: Grčka formalno stječe nezavisnost od Otomanskog Carstva čime je završen Grčki rat za nezavisnost. Za kralja će biti predložen Leopold od Saxe-Coburga i Gothe ali on će odbiti.
• 5 - 9. 2. (24 - 28. 1. po j.k.) - Velika narodna skupština u Kragujevcu^[2].
• februar - Poslata sedma srpska deputacija u Carigrad^[3].
• 15. 2. - Na beogradskoj staroj Sabornoj crkvi postavljena prva zvona - zvonila su, mada je paša pretio da će gađati grad topovima.^[4]
• 25. 2. - "Bitka kod Ernanija" (Bataille d'Hernani): premijera Hugoove drame Hernani praćena demonstracijama i polemikom između romantičara i klasicista.
• 28. 2. - 12. 3. - Dve ledene brane izazvale poplave u Beču u kojima su stradale 74 osobe.
• 26. 3. – Knjiga Mormona štampana u gradu Palmyra, New York.
• 29. 3. - U Španiji donesena Pragmatička sankcija kojom se omogućuje žensko nasledstvo prestola.

• 6. 4. – Joseph Smith i 5 sljedbenika u sjeverozapadnom New Yorku osnivaju Crkvu Krista (kasnije nazvanu Crkva Isusa Krista Svetaca Posljednjih dana), prvu crkvu pokreta Svetaca Posljednjih dana.
• 8. 4. - Meksiko zabranjuje doseljavanje iz SAD u Teksas.
• 27. 4. – Predsednik Velike Kolumbije Simón Bolívar daje ostavku (ima nameru da ode u Evropu ali umire u decembru).
• proleće - Progoni Srba u pograničnim krajevima Turske koji trebaju pripasti Srbiji (Šest nahija)^[5].
• april/maj - Po naredbi Petra Lazarevića, upravnika beogradske policije, varoš dobila ulično osvetljenje - fenjere sa svećama^[6].
• 6. 5. - U Požarevcu postrojena prva četa Knjaževe garde - Gvardije (danas dan Gardijske brigade Vojske Srbije).
• 13. 5. – Ekvador se otcjepljuje od Velike Kolumbije.
• 28. 5. – Kongres SAD donosi Zakon o preseljenju Indijanaca (Indian Removal Act) - na meti je Pet civilizovanih plemena na jugu.
• 11. 6. (20. sivan 5590) - Sarajevski rabin Moše Danon umro kod Stoca na putu za Jerusalim - njegov grob će postati mesto hodočašća za Jevreje.
• 14. 6. – Započinje Francuska invazija Alžira - Francuzi će ostati u toj zemlji do 1962.
• 26. 6. – William IV nasljeđuje brata Georgea IV kao kralj Ujedinjenog Kraljevstva i Hanovera (do 1837).

• 5. 7. - Francuzi ušli u grad Alžir.
• 17. 7. – Barthélemy Thimonnier u Francuskoj dobiva patent (#7454) za šivaći stroj.
• 18. 7. – Urugvaj usvaja prvi ustav.
• 26. 7. - Objavljene tzv. Julske ordinanse kojima francuski kralj Šarl X ukida slobodu štampe, raspušta sadašnju skupštinu i sužava prava buduće.
• 27 - 29. 7. – Francuska: Julska revolucija ili "Tri slavna dana" - uspostavljena privremena vlada.

• 2. 8. - Abdikacija francuskog kralja Šarla X a posle 20 minuta i njegovog sina "Luja XIX" - sledećih sedam dana nominalni kralj je 9-godišnji "Anri V".
• 5. 8. - Hrvatski sabor se okupio u Zagrebu - zalaže se za obligatno učenje madžarskog, ali službeni jezik ostaje latinski^[7].
• 9. 8. - Luj-Filip iz orleanske loze postaje Kralj Francuza (do 1848).
• 15. 8. – Otomanski sultan Mehmed II izdao hatišerif o autonomiji Srbije.
• 18. 8. - Pismo pape Pija VIII biskupu Rena - Rimokatolička crkva se udaljava od zabrane kamate.
• 25. 8. – Neredima u Briselu počinje Belgijska revolucija.
• 28. 8. - Prva američka parna lokomotiva Tom Thumb se trka sa kolima sa konjskom vučom - gubi zbog kvara ali prednost je jasna.
• 30. 8. - Neredi u Aachenu, guši ih građanska milicija.
• 31. 8. - Edwin Beard Budding u Britaniji dobio patent za kosilicu za travu.

• 7. 9. - Gomila zapalila vojvodsku palatu u Braunschweigu.
• 15. 9. - Svečano otvorena Liverpool and Manchester Railway, prva međugradska železnica sa redovnim rasporedom i isključivom parnom snagom, sa duplim kolosekom. Poginuo političar William Huskisson.
• 16 - 20. 9. - Neredi u Berlinu, nazvani Krojačka revolucija (Schneiderrevolution).
• 22. 9. - Valensijski kongres usvaja ustav čime je dovršena separacija Države Venecuele od Velike Kolumbije. Ostatak V. K. čini Republiku Novu Granadu.
• 28. 9. - Nadvojvoda Ferdinand okrunjen za ugarsko-hrvatskog kralja u Požunu, kao Ferdinand V. Ugarski sabor zatim neuspešno želi uvesti mađarski jezik kao službeni u svim uredima i dati protestantima građansko pravo i u Hrvatskoj (protivno tamošnjem zakonu iz 1608) - Mađari smatraju Hrvatsku prostim dijelom Ugarske^[8].

• 4. 10. - Proglašena nezavisnost Belgije od Ujedinjene Kraljevine Nizozemske.
• oktobar - Restauracija i regeneracija u Švajcarskoj: nakon restauracije kreće regeneracija - početak usvajanja liberalnijih ustava u većini kantona.
• 30. 10. (18. 10. po j.k.) - Umro crnogorski vladika Petar I, nasleđuje ga sinovac Rade Tomov - Petar II Petrović Njegoš^[9][10] (do 1851).
• 8. 11. - Ferdinand II postaje kralj Dvije Sicilije.
• novembar - Crnogorski guvernadur Vukolaj Radonjić ulazio u kontakt sa Austrijancima, zbog čega su ga glavari 17. 11. lišili čina a Njegoš uspeo da mu poštede život^[10][11].
• novembar - Izdat Stendhalov roman "Crveno i crno".
• 29. 11. - Mladi poljski oficiri započinju Novembarski ustanak u Varšavi.
• 30. 11. - Umro papa Pio VIII., dogodine ga nasljeđuje Grgur XVI.

• 5. 12. - Praizvedba Berliozove "Fantastične simfonije" u Parizu.
• 6. 12. - Osnovana United States Naval Observatory (Mornarička opservatorija Sjedinjenih Država).
• 12. 12. (30. 11. po j.k., Sv. Andrija Prvozvani) - Velika narodna skupština u Beogradu^[2]: pročitan Sultanov hatišerif - autonomija za Srbiju. Knezu Milošu beratom potvrđeno nasledno kneževsko dostojanstvo (pročitao pisar Lazar Zuban^[12][13]).
• 20. 12. - Londonski protokol: velike sile priznaju nezavisnost Belgije.
• 24 - 29. 12. - Božićni neredi u Münchenu (Münchner Weihnachtstumulte).

• Izgrađen Konak kneginje Ljubice u Beogradu.
• 1829-30 - Skupština Vasojevića usvojila Vasojevićki zakon u 12 točaka.
• Osmansko carstvo gubi Grčku, Alžir i Srbiju.
• Knez Miloš sprečio nastajanje srpskih spahija namesto turskih, načelom da zemlja pripada onome ko je radi (Srbija će biti zemlja sitnog poseda).
• Umro leskovački Šašit-paša - njegovi rođaci, naročito sestrići Osman i Selim Vrenčević, počinju čitlučenje sela i progon Srba (do 1832)^[14].
• Skadarski Mustafa-paša Bušatlija raskinuo sa Portom, osvaja "severnu i zapadnu Makedoniju, kao i zapadnu Bugarsku do linije Sofija-Samokov-Dupnica-Ćustendil-Veles-Debar"^[15].
• Hrvatski narodni preporod: Ljudevit Gaj u Budimu objavio Kratku osnovu horvatsko-slavenskog pravopisanja.
• Protonotar Josip Kušević napisao De municipalibus iuribus et statutis regnorum Dalmatiae, Croatiae et Slavoniae čime dokazuje da je Hrvatska ravna Ugarskoj.
• Tri franjevačka samostana mole od sultana dozvolu za podizanje škola "kao Grci i Srbi"^[16].
• Pošto su Austrijanci regulisali svoju obalu Dunava i došlo do češćih poplava^[17], knez Miloš naredio da se naselje Poreč premesti i dobije naziv Milanovac (kasnije Donji -).

• Sterijini "Naod Simeon", "Laža i paralaža" i prva verzija "Pokondirene tikve" (konačni oblik 1838).
• Dalmatinski namjesnik grof Lilienberg odnio iz Risna jedan veliki ženski kameni kip^[18].
• c. - Kapetan Stevan Milašinović iz Novog odlikovan jer je prvi razvio austrijsku zastavu na Misisipiju^[19].
• Svećenik Sevastijan Ilić tiskao Dositejevu "Bukvicu", što se smatra prvom srpskom tiskanom knjigom u Hrvatskoj^[20].
• c. - Sagrađen Dvorac Januševec.
• Pokrenut Chemisches Zentralblatt (pod nazivom Pharmaceutisches Centralblatt) časopis o istraživanjima u farmaceutici i hemiji (izlazi do 1969).
• c. - Hokusaijev "Veliki val kod Kanagawe".
• Revolucije 1830. u Italiji: pobune u Modeni, Parmi i Papinskoj Državi.
• Holanđani okončali Javanski rat nakon što su na prevaru zarobili i deportovali kneza Diponegoroa.
• U Beču izbila prva epidemija kolere.

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1830.

• 9 - 18. 2. - Abdul Aziz, osmanski sultan († 1876)
• 27. 2. - Milojko Lešjanin, general († 1896)
• 13. 3. - Patrijarh srpski Georgije (Branković) († 1907)
• 9. 4. - Eadweard Muybridge, fotograf († 1904)
• 5. 5. - John Batterson Stetson, proizvođač šešira († 1906)
• 10. 5. - François-Marie Raoult, hemičar i fizičar († 1901)
• 5. 6. - Carmine Crocco, bandit, burbonski lojalista († 1905)
• 9. 6. - Erazmo Barčić, pravnik i političar († 1913)
• 10. 7. - Camille Pissarro, slikar († 1903)
• 18. 8. - Franjo Josip I - austrijski car, ugarsko-hrvatski kralj, veliki vojvoda Vojvodstva Srbije († 1916)
• 15. 9. - Porfirio Diaz, predsednik Meksika († 1915)
• 10. 10. - Izabela II, kraljica Španije († 1904)
• 10. 12. - Emily Dickinson, pesnikinja († 1886)
• ? - Bogoljub Petranović, sakupljač narodnih pesama († 1887)

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1830.

• 18. 1. - Georgije Magarašević, književnik i istoričar (* 1793)
• 17. 3. - Laurent de Gouvion Saint-Cyr, maršal Francuske (* 1764)
• 16. 5. - Joseph Fourier, matematičar i fizičar (* 1768)
• 4. 6. - Antonio José de Sucre, latinoamerički revolucionar (* 1795)
• 26. 6. - George IV, kralj Velike Britanije i Irske (* 1762)
• 30. 10. - Petar I Petrović Njegoš, crnogorski vladika (* 1748)
• 8. 11. - Francesco I, kralj Dvije Sicilije (* 1777)
• 18. 11. - Adam Weishaupt, filozof, osnivač Iluminata (* 1748)
• 30. 11. - Pio VIII., papa (* 1761)
• 8. 12. - Benjamin Constant, političar i pisac (* 1767)
• 17. 12. - Simón Bolívar, latinoamerički revolucionar (* 1783)
• ? - Pavel Đurković, slikar (* 1772)
• ? - Aleksa Karađorđević, najstariji Karađorđev sin (* 1801)

• Šišić, Ferdo. Povijest Hrvata - Pregled povijesti hrvatskoga naroda 1526.-1918., drugi dio. ISBN 953-214-198-7
• Istorija srpskog naroda, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
  • Peta knjiga prvi tom (V-1)
  • Peta knjiga drugi tom (V-2)