The US FDA’s proposed rule on laboratory-developed tests: Impacts on clinical laboratory testing

Ang poso o bomba^[1] ay isang uri ng makinang nagpapagalaw ng isang likido, malalabnaw o maninipis na mga halo tubig at lupa (ang eskayola o putik, o may kahalo ring semento)^[1] o gas mula sa isang lugar papunta sa ibang pook, karaniwang nang paitaas. Inililipat ng isang bomba ang isang bolyum sa pamamagitan ng galaw na pisikal o mekanikal. Nakapagpapagalaw o nakapaglilipat ng likido ang poso sa pamamagitan ng presyon o ng paghitit, o kaya kapwa sa pamamagitan ng dalawang ito.^[2] Ngunit isang maling akala ukol sa mga poso ang pag-iisip na nakalilikha sila ng presyon. Bilang nag-iisang kasangkapan, hindi nakagagawa ng presyon ang mga poso; nakapaglilipat lamang sila ng pluwido, na nagdurulot ng daloy o tulo. Ang presyong atmosperiko ang tumutulong sa poso upang makapagpagalaw ng likido, dahil mayroong nalilikhang bakyum (ang kawalan, kahungkagan, awang, o espasyong walang taglay na bagay) sa loob ng poso.^[1] Ang pagdaragdag ng resistensiya o puwersang pumipigil sa pagdaloy ang nakapagsasanhi ng presyon. Nangangailangan ang mga poso ng ilang uri ng lakas upang umandar ang mga ito. Kung minsan, nanggagaling ang puwersa mula sa isang tao, ngunit minsan ding nagbubuhat sa isang motor.

Maraming mga uri ng mga poso. Bumabagsak sa limang pangunahing mga pangkat ang mga poso, na kasama ang katumbas na pangalan sa Ingles: poso na tuwirang pang-angat (direct lift pump, halimbawa nito ang payak na posong panghitit o suction pump^[2]), posong pambago ng kinalalagyan (displacement pump), poso ng tulin, bilis, o belosidad (velocity pump), posong pampalutang (buoyancy pump), at ang poso ng grabidad (gravity pump).^[3] Nilalarawan ng kanilang mga pangalan ang paraan ng pagpapagalaw o paglilipat ng pluwido.

Mayroon ding tinatawag na payak na mga uri ng poso: ang posong may piston (piston pump), ang posong sentripugal o pambombang sentripugal (centrifugal pump), at ang posong may enggranahe.^[2]

Gumagana ang posong may piston o pambombang may piston sa pamamagitan ng pabalik-balik na galaw ng isang mahigpit na nakalapat na pistong nasa loob ng isang silindro. Kapag pumupunta sa isang daan ang piston, humihitit ito ng likido patungo sa loob ng silindro sa pamamagitan ng isang bukas na bahaging kilala bilang pasukang puwerto o bibig na pasukan. Sa pagbirang pabalik, pinupuwersa nito ang likidong lumabas sa isa pang bukas na bahaging tinatawag na puwertong pangdiskarga o bibig na palabasan. Kinukontrol ng mga balbula ang daloy ng likido patungo at palabas ng silindro. Ginagamit ang mga posong de-piston kapag kailangan ang mataas na presyon, katulad ng sa pagpapaangat ng tubig mula sa malalalim na mga balon, o kaya sa pagpapadala ng tubig sa matataas na mga gusaling may mga apartamento.^[2]

Mayroon namang gulong na may talim ang posong sentripugal, na tinatawag na impeller o mga impeller vane sa Ingles, o girimpula, beleta, pulad, banoglawin, sipat, palikpik, patubiling, o katabyento. Nakakabit ng mahigpit ang may talim na gulong sa loob ng kaha ng poso. Umiikot ito ng napakatulin na lumilikha ng lakas na sentripugal na nagbabalibag ng tubig palabas sa tubong pangdiskarga. May kakayahan ang puwersang sentripugal na tumulak ng mga bagay palabas mula sa gitna, sa bahagi kung saan sila umiikot.^[1][2]

Binubuo naman ang posong may enggranahe ng dalawang mga gir o enggranaheng sala-sala o magkalapat habang nasa loob ng isang kahang sarado at siksik. Mabagal ang pag-ikot ng mga enggranaheng ito. Ginagamit ang mga posong de enggranahe para sa magpagalaw at makapaglipat ng mabibigat na mga likido, katulad ng langis, grasa, pandikit, at iba pang mga likidong hindi katulad na tubig na madaliang tumutulo o dumadaloy.^[2]