The US FDA’s proposed rule on laboratory-developed tests: Impacts on clinical laboratory testing
Contidos
- Ver tamén homónimos na páxina No.
Óxido nítrico | |
---|---|
Óxido nítrico | |
Oxidonitróxeno(•)[1] (aditivo) | |
Outros nomes Monóxido de nitróxeno | |
Identificadores | |
Número CAS | 10102-43-9 |
PubChem | 145068 |
ChemSpider | 127983 |
UNII | 31C4KY9ESH |
Número CE | 233-271-0 |
Número UN | 1660 |
DrugBank | DB00435 |
KEGG | D00074 |
ChEBI | CHEBI:16480 |
ChEMBL | CHEMBL1200689 |
Número RTECS | QX0525000 |
Código ATC | R07 |
Referencia Gmelin | 451 |
3DMet | B00122 |
Imaxes 3D Jmol | Image 1 |
| |
| |
Propiedades | |
Fórmula molecular | NO |
Masa molar | 30,01 g mol−1 |
Aspecto | Gas incoloro |
Densidade | 1,3402 g dm−3 |
Punto de fusión | −164 °C; −263 °F; 109 K |
Punto de ebulición | −152 °C; −242 °F; 121 K |
Solubilidade en auga | 0,0098 g/100ml (0 °C) 0,0056 g/100ml (20 °C) |
Índice de refracción (nD) | 1,0002697 |
Estrutura | |
Forma da molécula | linear (grupo puntual C∞v) |
Termoquímica | |
Entalpía estándar de formación ΔfH |
90,29 kJ mol−1 |
Entropía molar estándar S |
210,76 J K−1 mol−1 |
Perigosidade | |
MSDS | MSDS externo |
Clasificación da UE | O T |
Frases R | R8, R23, R34, R44 |
Frases S | S1, S17, S23, S36/37/39, S45 |
NFPA 704 | |
Compostos relacionados | |
óxidos de nitróxeno relacionados | Pentóxido de dinitróxeno Tetróxido de dinitróxeno |
Se non se indica outra cousa, os datos están tomados en condicións estándar de 25 °C e 100 kPa. |
O óxido nítrico, tamén chamado monóxido de nitróxeno ou óxido de nitróxeno(II), é unha molécula coa fórmula química NO. É un radical libre[2] e un importante composto intermediario na industria química. O óxido nítrico é un subproduto da combustión de substancias no aire, como as combustións dos motores de automóbiles, centrais enerxéticas de combustibles fósiles, e prodúcese de forma natural durante as descargas eléctricas dos lóstregos durante as tormentas. Inflúe na produción de chuvia ácida (ao transformarse en ácido nítrico), e afecta negativamente á capa de ozono.
Nos mamíferos, incluídos os humanos, o NO é unha importante molécula de sinalización celular que intervén en moitos procesos fisiolóxicos e patolóxicos.[3] É un poderoso vasodilatador cunha curta vida media de só uns poucos segundos no sangue. Produtos de uso farmacéutico como a nitroglicerina e o nitrito de amilo foron os precursores, hai máis dun século, do uso actual do NO en medicina.
Para protexer de danos como os producidos pola isquemia a órganos como o fígado é importante que haxa un baixo nivel de produción de óxido nítrico.
O óxido nítrico non debe confundirse co óxido nitroso (N2O), que é un anestésico e un gas de efecto invernadoiro, nin co dióxido de nitróxeno (NO2), que é un gas tóxico marrón e un dos principais contaminantes do aire. De todos modos, o óxido nítrico oxídase rapidamente no aire a dióxido de nitróxeno, polo que é unha fonte de dito gas. Humphry Davy descubriu esta propiedade, para a súa desgraza, cando inhalou este gas ao comezo da súa carreira.
Malia ser unha molécula moi simple, o NO é un importante regulador biolóxico e é, por tanto, un compoñente fundamenteal usado nos campos da neurociencia, fisioloxía e inmunoloxía. Foi proclamado “molécula do ano” en 1992.[4] As investigacións sobre a súa función como molécula de sinalización cardiovascular mereceron o premio Nobel de Medicina de 1998, outorgado a Robert F. Furchgott, Louis J. Ignarro e Ferid Murad.
Reaccións
- Cando se expón ao oxíxeno, o NO convértese en dióxido de nitróxeno.
- 2 NO + O2 → 2 NO2
- Esta conversión especúlase que ocorre a través do intermediario ONOONO. En auga, o NO reacciona co oxíxeno e a auga para formar HNO2 ou ácido nitroso. A reacción crese que procede así:
- 4 NO + O2 + 2 H2O → 4 HNO2
- O NO reacciona co flúor, cloro, e bromo para formar as especies XNO (X é o halóxeno), chamadas haluros de nitrosilo, como o cloruro de nitrosilo. O ioduro de nitrosilo pode tamén formarse, mais é unha especie cunha vida extremadamente curta e tende a volver a formar I2.
- 2 NO + Cl2 → 2 NOCl
- O nitroxilo (HNO) é a forma reducida do óxido nítrico.
- O dímero de óxido nítrico N2O2 fórmase ao arrefriar o óxido nítrico.
- O óxido nítrico reacciona coa acetona e un alcóxido dando un diazeniodiolato ou nitrosohidroxilamina e acetato de metilo:[5]
- Esta é unha reacción vella (de 1898) pero que aínda ten interese hoxe na investigación do profármaco NO. O óxido nítrico pode tamén reaccionar directamente co metóxido de sodio, formando formato de sodio e óxido nitroso.[6]
Preparación
Comercialmente, o NO prodúcese por oxidación de amoníaco a 750-900 °C (normalmente a 850 °C) con platino como catalizador:
- 4 NH3 + 5 O2 → 4 NO + 6 H2O
A reacción endotérmica non catalizada do O2 e o N2, que se realiza a alta temperatura (>2000 °C) por causa dos lóstregos nas tormentas eléctricas non se desenvolveu para unha síntese comercial práctica (ver proceso de Birkeland–Eyde):
- N2 + O2 → 2 NO
No laboratorio, o óxido nítrico xérase por redución do ácido nítrico diluído con cobre:
- 8 HNO3 + 3 Cu → 3 Cu(NO3)2 + 4 H2O + 2 NO
ou por redución de ácido nitroso en forma de nitrito de sodio ou de nitrito de potasio:
- 2 NaNO2 + 2 NaI + 2 H2SO4 → I2 + 4 NaHSO4 + 2 NO
- 2 NaNO2 + 2 FeSO4 + 3 H2SO4 → Fe2(SO4)3 + 2 NaHSO4 + 2 H2O + 2 NO
- 3 KNO2(l) + KNO3(l) + Cr2O3(s) → 2 K2CrO4(s) + 4 NO(g)
A ruta do sulfato de ferro(II) é simple e utilizouse en experimentos de laboratorio simples. Os denominados compostos NONOato tamén se usan para xerar NO.
Química de coordinación
O NO reacciona con todos os metais de transición para dar lugar a complexos chamados nitrosilos de metal. O modo máis común de enlace do NO é o tipo linear terminal (M-NO). O ángulo do grupo M-N-O varía de 160° a 180°, pero a pesar de todo segue chamándose "linear". Neste caso, o grupo NO é considerado un doante de 3 elecróns no método de contaxe de electróns covalente (neutro), ou un doante de 2 electróns no método iónico.[7]
No caso dunha conformación M-N-O curvada, o grupo NO pode considerarse un doante de 1 electrón usando a contaxe neutra, ou un doante de 2 electróns usando a cotaxe iónica.[8] Poden considerarse eses complexos como derivados do NO+, o cal é isoelectrónico co CO.
O óxido nítrico pode servir como un pseudohaluro de 1 electrón. Neses complexos, o grupo M-N-O caracterízase por ter un ángulo entre 120° e 140°.
O grupo NO pode tamén servir de ponte entre centros metálicos por medio do átomo de nitróxeno con diversas xeometrías.
Medición da concentración
A concentración de óxido nítrico pode determinarse usando unha reacción quimioluninescente simple que implique ao ozono:[9] Unha mostra que conteña óxido nítrico mestúrase cunha gran cantidade de ozono. O óxido nítrico reacciona co ozono para producir oxíxeno e dióxido de nitróxeno. Esta reacción tamén produce luz (quimioluminescencia), a cal pode medirse cun fotodetector. A cantidade de luz producida é proporcional á cantidade de óxido nítrico que hai na mostra, o que permite a medición.
- NO + O3 → NO2 + O2 + hv
Outros métodos de proba son a electroanálise (aproximación amperométrica), onde o NO reacciona cun eléctrodo para inducir unha corrente ou cambio de voltaxe. A detección de radicais NO en tecidos biolóxicos é especialmente difícil debido ao curto tempo de vida e á concentración destes radicais nos tecidos. Un dos poucos métodos prácticos é o spin trapping do óxido nítrico con complexos de ferro-ditiocarbamato e a subseguinte detección dos complexos mono-nitrosil-ferro con resonancia paramagnética electrónica (EPR).[10][11]
Hai tamén un grupo de indicadores de tinguidura fluorescente dos que se dispón en forma acetilada para medidas intracelulares. O composto máis común é a 4,5-diaminofluoresceína (DAF-2).[12]
Produción
Desde unha perspectiva termodinámica, o NO é inestable con respecto ao O2 e ao N2, aínda que esta conversión é moi lenta a temperatura ambiente en ausencia dun catalizador. Como a calor de formación do NO é endotérmica, a súa síntese a partir de nitróxeno molecular e oxíxeno require temperaturas elevadas por riba de 1000 °C.
Unha importante fonte natural deste composto son as tormentas eléctricas. O uso de motores de combustión interna incrementou drasticamente a presenza de óxido nítrico no medio ambiente. Un dos propósitos do uso de convertedores catalíticos nos coches é minimizar as emisións de NO ao catalizaren a súa reversión a O2 e N2.
Efectos ambientais
O óxido nítrico é un gas pequeno difusible e unha molécula bioactiva ubicua. O óxido nítrico no aire pode converter o ácido nítrico, que está implicado na chuvia ácida. Porén, é unha importante fonte de nutrientes nitroxenados para as plantas en forma de nitratos, nos cales se pode transformar. Ademais, tanto o NO coma o NO2 participan na depleción da capa de ozono.
Aplicacións técnicas
Aínda que o NO ten relativamente poucos usos directos, prodúcese a escala masiva como un intermediario no proceso de Ostwald para a síntese de ácido nítrico a partir de amoníaco. En 2005, só nos Estados Unidos producíanse 6 millóns de toneladas métricas de ácido nítrico.[13] Úsase tamén na industria dos semicondutores para varios procesos. Nunha das súas aplicacións, utilízase xunto co óxido nitroso para formar portas de oxinitruro en dispositivos CMOS (Complementary metal–oxide–semiconductor).
O óxido nítrico pode usarse para detectar radicais de superficie en polímeros. O tratamento de radicais de superficie con óxido nítrico orixina a incorporación de nitróxeno, o cal pode ser cuantificado por medio de espectroscopia fotoelectrónica de raios X.
Funcións biolóxicas
- Artigo principal: Funcións biolóxicas do óxido nítrico.
O NO é unha das poucas moléculas sinalizadoras gasosas coñecidas, e ademais é excepcional por ser un radical en estado gasoso. É un mensaxeiro biolóxico clave en vertebrados, que intervén en varios procesos biolóxicos.[14] É un bioproduto atopado en case todos os tipos de organismos, que van desde as bacterias ás células de plantas, fungos e animais.[15] O óxido nítrico coñécese como "factor relaxante derivado do endotelio" ou EDRF, e biosintetízase endoxenamente a partir da L-arxinina, oxíxeno, e NADPH coa intervención de varios encimas óxido nítrico sintases (NOS). A redución de nitrato inorgánico pode tamén servir para producir óxido nítrico. O revestimento interno dos vasos sanguíneos (endotelio) utiliza o óxido nítrico para causar a relaxación do músculo liso que o rodea, o que dá lugar a unha vasodilatación e a un incremento do fluxo sanguíneo. O óxido nítrico é moi reactivo (e ten unha vida media de poucos segundos), aínda que difunde libremente a través das membranas. Estes atributos fan que o óxido nítrico sexa unha molécula ideal para a sinalización parácrina (entre células veciñas) e autócrina (na propia célula).[16] Hai unha vía alternativa, independente da óxido nítrico sintase, denominada vía nitrato-nitrito-óxido nítrico, que eleva o óxido nítrico por medio da redución secuencial do nitrato da dieta derivado de alimentos de orixe vexetal.[17] Os vexetais ricos en nitratos, en particular os de follas verdes, como as espinacas, rúcula, e remolacha, incrementan os niveis cardioprotectores de óxido nítrico cunha redución correspondente da presión sanguínea en persoas pre-hipertensivas.[18][19] Para que o corpo xere óxido nítrico por medio da vía do nitrato-nitrito-óxido nítrico, un paso obrigado é a redución do nitrato a nitrito na boca, feita polas bacterias comensais.[20] A monitorización do status do óxido nítrico pola proba da saliva detecta a bioconversión de nitrato derivado de plantas en óxido nítrico. Unha elevación nos niveis salivarios é indicativo de dietas ricas en vexetais de follas verdes que son a miúdo abundantes en dietas anti-hipertensión.[21]
A produción de óxido nítrico é alta en poboacións que viven en altitudes elevadas, o que axuda a estas poboacións a evitar a hipoxia ao facilitar a vasodilatación dos vasos pulmonares. Entre os efectos están a vasodilatación, neurotransmisión (ver gasotransmisores), modulación do ciclo de crecemento dos cabelos,[22] a produción de intermediarios reactivos do nitróxeno e a erección do pene (grazas á súa capacidade de vasodilatar). A nitroglicerina e o nitrito de amilo funcionan como vasodilatadores porque se converten en óxido nítrico no corpo. O fármaco anti-hipertensivo vasodilatador minoxidil contén un residuo de NO e pode actuar como agonista do NO. Igualmente, o citrato de sildenafilo, coñecido popularmente como Viagra, estimula as ereccións principalmente ao potenciar a sinalización da vía do óxido nítrico no pene.
O óxido nítrico (NO) contribúe á homeostase dos vasos sanguíneos ao inhibir a contracción do músculo liso vascular e o seu crecemento, a agregación das plaquetas, e a adhesión de leucocitos ao endotelio. As persoas con aterosclerose, diabete, ou hipertensión teñen alteradas con frecuencia as vías do NO.[23] Unha inxestión alta de sal atenúa a produción de NO en pacientes con hipertensión esencial, aínda que a súa biodispoñibilidade permanece sen regular.[24]
Os fagocitos (monocitos, macrófagos, e neutrófilos) tamén xeran NO como parte da resposta inmunitaria humana.[25] Os fagocitos están armados con óxido nítrico sintase inducible (iNOS), a cal é activada polo interferón-gamma (IFN-γ) como sinal único, ou polo factor de necrose tumoral (TNF) xunto cun segundo sinal.[26][27][28] Por outra parte, o factor de crecemento transformante beta (TGF-β) proporciona un forte sinal inhibitorio para a iNOS, mentres que a interleucina-4 (IL-4) e a IL-10 proporcionan sinais inhibitorios febles. Deste modo, o sistema inmunitario pode regular o armamento que teñen os fagocitos para intervir nas inflamacións e respostas inmunitarias.[29] O óxido nítrico é segregado en forma de radicais libres nas respostas inmunitarias e é tóxico para as bacterias e parasitos intracelulares, como, por exemplo, Leishmania[30] e malaria;[31][32][33] os mecanismos utilizados inclúen danos no ADN[34][35][36] e a degradación de centros de ferro-xofre a ións de ferro e compostos de nitrosilos de ferro.[37]
Como resposta a estas accións inmunitarias, en moitos patóxenos bacterianos evolucionaron mecanismos para a resistencia ao óxido nítrico.[38] Como o óxido nítrico podería funcionar como molécula inflamatoria en condicións como a asma, hai un crecente interese no uso do óxido nítrico exhalado como proba respiratoria en enfermidades nas que hai inflamación das vías aéreas.
O óxido nítrico pode contribuír a danos por reperfususión cando se producen cantidades excesivas durante a reperfusión (volta da circulación sanguínea despois dun período de isquemia) que reaccionan co superóxido para producir o nocivo oxidante peroxinitrito. En contraste, o óxido nítrico inhalado axuda a sobrevivir e recuperarse do envelenamento polo herbicida paraquat, o cal produce superóxidos que danan os tecidos pulmonares e dificulta o metabolismo de NOS.
En plantas, o óxido nítrico pode producirse por calquera destas catro rutas: (i) óxido nítrico sintase dependente de L-arxinina,[39][40][41] (aínda que e debate a existencia nas plantas de homólogos das NOS animais),[42] (ii) nitrato redutase unida a membranas, (iii) cadea de transporte electrónico mitocondrial, ou (iv) reaccións non encimáticas. Nas plantas, é unha molécula de sinalización, actúa principalmente contra o estrés oxidativo e tamén xoga un papel nas interaccións planta-patóxeno. Tratando as flores cortadas e outras plantas con óxido nítrico aumenta o tempo que estas tardan en murchar.[43]
Dous importantes mecanismos de reacción do óxido nítrico son a S-nitrosación de grupos tiol, e a nitrosilación de ións de metais de transición. A S-nitrosación implica a conversión (reversible) de grupos tiol, como os dos residuos de cisteína das proteínas, para formar S-nitrosotiois (RSNOs). A S-nitrosación é un mecanismo para a regulación postraducional dinámica da maioría ou de todas as principais clases de proteínas.[44] O segundo mecanismo, a nitrosilación, implica a unión de NO a ións de metais de transición como o ferro e o cobre. Nesta función, o NO denomínase ligando nitrosilo. Os casos típicos implican a nitrosilación de hemoproteínas, como os citocromos, que altera así a actividade encimática normal. Os ións ferro nitrosilados son especialmente estables, xa que a unión do ligando nitrosilo ao ión ferroso (Fe(II)) é moi forte. A hemoglobina é un exemplo notable dunha proteína hemo que pode ser modificado polo NO por ambas as vías: o NO pode unirse directamente ao hemo na reacción de nitrosilación, e independentemente formar S-nitrosotiois por S-nitrosación de restos tiol.[45]
Mecanismo de acción
Hai varios mecanismos polos cales o NO pode afectar á bioloxía das células vivas. Entre eles están a oxidación de proteínas que conteñen ferro como a ribonucleótido redutase e a aconitase, a activación da guanilato ciclase soluble, a ADP-ribosilación de proteínas, a nitrosilación de grupos sulfhidrilo de proteínas, e a activación do factor regulador do ferro.[46] O inmunosupresor FK506 inhibe o NF-κB, a expresión xénica de iNOS (NO sintase inducible) e a produción de NO en resposta á inflamación.[47]
O NO actúa por medio da estimulación da guanilato ciclase soluble, que é un encima heterodimérico coa subseguinte formación de GMP cíclico. O GMP cíclico activa a proteína quinase G, a cal causa a recaptación de Ca2+ e a apertura de canles de potasio activadas por calcio. A caída na concentración de Ca2+ asegura que a quinase da cadea lixeira da miosina (MLCK) xa non poderá fosforilar a molécula de miosina, o que detén o ciclo de pontes cruzadas necesario para a contracción e orixina a relaxación das células do músculo liso.[48]
Usos médicos
Uso neonatal
Mesturas de óxido nítrico/oxíxeno utilízanse en coidados intensivos para promover a dilatación capilar e pulmonar para tratar a hipertensión pulmonar primaria na aspiración post-meconio en pacientes neonatais[49][50] e relacionada con defectos conxénitos. Estas mesturas de gases son a miúdo usadas como último recurso antes do uso da oxixenación por membrana extracorpórea. A terapia de óxido nítrico ten o potencial de incrementar significativamente a calidade de vida e, nalgúns casos, salvar as vidas de nenos neonatos en risco de sufrir unha enfermidade vascular pulmonar.[51]
O óxido nítrico inhalado está contraindicado no tratamento de neonatos que dependen dunha derivación dereita-esquerda da circulación sanguínea.
Hai algúns problemas asociados á utilización de óxido nítrico en neonatos, como erros na dose asociados co sistema de administración, hipotensión e hipoxemia asociadas coa retirada súbita do fármaco, edema pulmonar en pacientes con síndrome CREST (esclerose sistémica cutánea), e mesmo dores de cabeza no persoal do hospital causados polo óxido nítrico.
Usos pediátricos e en adultos
Nalgúns países, como EUA, o uso do óxido nítrico só está permitido en neonatos. Aos adultos non se lles fai inhalar NO nas unidades de coidados intensivos a non ser en casos individualizados, acompañando outras terapias definitivas para tratar as causas de hipoxias respiratorias.[52]
Embolismo pulmonar
O óxido nítrico adminístrase como terapia de emerxencia en pacientes con insuficiencia ventricular dereita aguda secundaria dun embolismo pulmonar.[53]
Farmacoloxía
O óxido nítrico considérase un fármaco anti-anxina de peito: Causa vasodilatación, o que axuda a aliviar a dor isquémica (anxina) ao diminuír o traballo que ten que facer o corazón. Ao dilatar os vasos sanguíneos, os fármacos de óxido nítrico diminúen a presión arterial e a presión no ventrículo esquerdo.[54]
Esta vasodilatación non fai diminuír o volume de sangue que bombea o corazón, senón que fai decrecer a forza coa que o músculo cardíaco ten que bombear un mesmo volume de sangue. As pílulas de nitroglicerina, tomadas baixo a lingua, utilízanse para previr ou tratar a dor de peito aguda. A nitroglicerina reacciona cun grupo sulfhidrilo (–SH) producindo óxido nítrico, o cal vasodilata, aliviando a dor. Outro uso potencial do óxido nítrico é para aliviar as disfuncións contráctiles da vexiga urinaria,[55] e probas recentes indican que os nitratos poden ser beneficiosos para o tratamento da anxina debido ao consumo reducido de oxíxeno no miocardio tanto porque decrece a precarga e poscarga como por certa vasodilatación directa dos vasos coronarios.[54]
Mecanismo de acción
O óxido nírtrico é un composto producido por moitas células do corpo. Relaxa o músculo liso vascular ao unirse ao residuo hemo do encima guanilato ciclase citosólica, activando a guanilato ciclase, o que incrementa os niveis intracelulares de GMPc (guanosina 3’,5’-monofosfato cíclica), o que produce vasodilatación. Cando é inhalado, o óxido nítrico dilata os vasos pulmonares, pero debido ao eficaz que é a súa captación pola hemoglobina, ten un efecto mínimo sobre os vasos sanguíneos do conxunto do corpo.[56]
O óxido nítrico inhalado parece incrementar a presión parcial do oxíxeno arterial (PaO2) ao dilatar os vasos pulmonares en áreas mellor ventiladas dos pulmóns, movendo o fluxo sanguíneo pulmonar fóra dos segmentos do pulmón que teñen unha baixa proporción ventilación/perfusión (V/Q) cara a segmentos con proporcións normais ou mellores.[57]
Farmacocinética
En canto á súa farmacocinética, o óxido nítrico absórbese sistemicamente despois da súa inhalación. A maioría do óxido nítrico pasa ao sangue da rede de capilares pulmonar, onde se combina coa hemoglobina que está saturada de oxíxeno nun 60 a 100%.
O nitrato foi identificado como o metabolito predominante do óxido nítrico que se excreta na urina, e supón >70% da dose de óxido nítrico inhalada. O nitrato é retirado do plasma nos riles a unha velocidade que se aproxima á velocidade de filtración glomerular.
Notas
- ↑ "Nitric Oxide (CHEBI:16480)". Chemical Entities of Biological Interest (ChEBI). UK: European Bioinformatics Institute.
- ↑ Lund, Anders; Shimada, Shigetaka; Shiotani, Masaru (2011). Principles and Applications of ESR Spectroscopy. Springer. ISBN 978-1-4020-5344-3.
- ↑ Hou, YC; Janczuk, A; Wang, PG (1999). "Current trends in the development of nitric oxide donors". Current pharmaceutical design 5 (6): 417–41. PMID 10390607.
- ↑ Culotta, Elizabeth and Koshland, Daniel E. Jr (1992). "NO news is good news". Science 258 (5090): 1862–1864. PMID 1361684. doi:10.1126/science.1361684.
- ↑ Traube, Wilhelm (1898). "Ueber Synthesen stickstoffhaltiger Verbindungen mit Hülfe des Stickoxyds". Justus Liebig's Annalen der Chemie 300: 81. doi:10.1002/jlac.18983000108.
- ↑ Derosa, Frank; Keefer, Larry K.; Hrabie, Joseph A. (2008). "Nitric Oxide Reacts with Methoxide". The Journal of Organic Chemistry 73 (3): 1139–42. PMID 18184006. doi:10.1021/jo7020423.
- ↑ Crabtree, Robert H. (2005). The Organometallic Chemistry of the Transition Metals. John Wiley and Sons. p. 32. ISBN 9780471718758.
- ↑ Crabtree, Robert H. (2005). The Organometallic Chemistry of the Transition Metals. John Wiley and Sons. pp. 96–98. ISBN 9780471718758.
- ↑ Fontijn, Arthur.; Sabadell, Alberto J.; Ronco, Richard J. (1970). "Homogeneous chemiluminescent measurement of nitric oxide with ozone. Implications for continuous selective monitoring of gaseous air pollutants". Analytical Chemistry 42 (6): 575. doi:10.1021/ac60288a034.
- ↑ Vanin, A; Huisman, A; Van Faassen, E (2002). "Iron dithiocarbamate as spin trap for nitric oxide detection: Pitfalls and successes". Methods in enzymology. Methods in Enzymology 359: 27–42. ISBN 9780121822620. PMID 12481557. doi:10.1016/S0076-6879(02)59169-2.
- ↑ Nagano, T; Yoshimura, T (2002). "Bioimaging of nitric oxide". Chemical reviews 102 (4): 1235–70. PMID 11942795. doi:10.1021/cr010152s.
- ↑ Kojima H, Nakatsubo N, Kikuchi K, Kawahara S, Kirino Y, Nagoshi H, Hirata Y, Nagano T; Nakatsubo; Kikuchi; Kawahara; Kirino; Nagoshi; Hirata; Nagano (1998). "Detection and imaging of nitric oxide with novel fluorescent indicators: diaminofluoresceins". Anal. Chem. 70 (13): 2446–2453. PMID 9666719. doi:10.1021/ac9801723.
- ↑ "Production: Growth is the Norm". Chemical and Engineering News 84 (28): 59. July 10, 2006. doi:10.1021/cen-v084n028.p059.
- ↑ Weller, Richard, Could the sun be good for your heart? Arquivado 16 de febreiro de 2014 en Wayback Machine. TedxGlasgow. Filmed March 2012, posted January 2013
- ↑ Roszer, T (2012) The Biology of Subcellular Nitric Oxide. ISBN 978-94-007-2818-9
- ↑ Stryer, Lubert (1995). Biochemistry, 4th Edition. W.H. Freeman and Company. p. 732. ISBN 0-7167-2009-4.
- ↑ "Plant-based Diets | Plant-based Foods | Beetroot Juice | Nitric Oxide Vegetables". Berkeley Test. Arquivado dende o orixinal o 04 de outubro de 2013. Consultado o 2013-10-04.
- ↑ Ghosh, S. M.; Kapil, V.; Fuentes-Calvo, I.; Bubb, K. J.; Pearl, V.; Milsom, A. B.; Khambata, R.; Maleki-Toyserkani, S.; Yousuf, M.; Benjamin, N.; Webb, A. J.; Caulfield, M. J.; Hobbs, A. J.; Ahluwalia, A. (2013). "Enhanced Vasodilator Activity of Nitrite in Hypertension: Critical Role for Erythrocytic Xanthine Oxidoreductase and Translational Potential". Hypertension 61 (5): 1091–102. PMID 23589565. doi:10.1161/HYPERTENSIONAHA.111.00933.
- ↑ Webb, A. J.; Patel, N.; Loukogeorgakis, S.; Okorie, M.; Aboud, Z.; Misra, S.; Rashid, R.; Miall, P.; Deanfield, J.; Benjamin, N.; MacAllister, R.; Hobbs, A. J.; Ahluwalia, A. (2008). "Acute Blood Pressure Lowering, Vasoprotective, and Antiplatelet Properties of Dietary Nitrate via Bioconversion to Nitrite". Hypertension 51 (3): 784–90. PMC 2839282. PMID 18250365. doi:10.1161/HYPERTENSIONAHA.107.103523.
- ↑ Hezel, MP; Weitzberg, E (2013). "The oral microbiome and nitric oxide homoeostasis". Oral Diseases: n/a. doi:10.1111/odi.12157.
- ↑ Green, Shawn J. (2013-07-25). "Turning DASH Strategy into Reality for Improved Cardio Wellness Outcomes: Part II". Real World Health Care. Consultado o 2013-10-04.
- ↑ Proctor, PH (August 1989). "Endothelium-Derived Relaxing Factor and Minoxidil: Active Mechanisms in Hair Growth". Archives in Dermatology 125 (8): 1146. PMID 2757417. doi:10.1001/archderm.1989.01670200122026.
- ↑ Dessy, C.; Ferron, O. (2004). "Pathophysiological Roles of Nitric Oxide: In the Heart and the Coronary Vasculature". Current Medical Chemistry – Anti-Inflammatory & Anti-Allergy Agents in Medicinal Chemistry 3 (3): 207–216. doi:10.2174/1568014043355348.
- ↑ Osanai, T; Fujiwara, N; Saitoh, M; Sasaki, S; Tomita, H; Nakamura, M; Osawa, H; Yamabe, H; Okumura, K (2002). "Relationship between salt intake, nitric oxide, and asymmetric dimethylarginine and its relevance to patients with end-stage renal disease". Blood purification 20 (5): 466–8. PMID 12207094. doi:10.1159/000063555.
- ↑ Green, SJ; Mellouk, S; Hoffman, SL; Meltzer, MS; Nacy, CA (1990). "Cellular mechanisms of nonspecific immunity to intracellular infection: Cytokine-induced synthesis of toxic nitrogen oxides from L-arginine by macrophages and hepatocytes". Immunology letters 25 (1–3): 15–9. PMID 2126524. doi:10.1016/0165-2478(90)90083-3.
- ↑ Gorczyniski and Stanely, Clinical Immunology. Landes Bioscience; Austin, TX. ISBN 1-57059-625-5
- ↑ Green, SJ; Nacy, CA; Schreiber, RD; Granger, DL; Crawford, RM; Meltzer, MS; Fortier, AH (1993). "Neutralization of gamma interferon and tumor necrosis factor alpha blocks in vivo synthesis of nitrogen oxides from L-arginine and protection against Francisella tularensis infection in Mycobacterium bovis BCG-treated mice". Infection and immunity 61 (2): 689–98. PMC 302781. PMID 8423095.
- ↑ Kamijo, R; Gerecitano, J; Shapiro, D; Green, SJ; Aguet, M; Le, J; Vilcek, J (1995). "Generation of nitric oxide and clearance of interferon-gamma after BCG infection are impaired in mice that lack the interferon-gamma receptor". Journal of inflammation 46 (1): 23–31. PMID 8832969.
- ↑ Green, SJ; Scheller, LF; Marletta, MA; Seguin, MC; Klotz, FW; Slayter, M; Nelson, BJ; Nacy, CA (1994). "Nitric oxide: Cytokine-regulation of nitric oxide in host resistance to intracellular pathogens". Immunology letters 43 (1–2): 87–94. PMID 7537721. doi:10.1016/0165-2478(94)00158-8.
- ↑ Green, SJ; Crawford, RM; Hockmeyer, JT; Meltzer, MS; Nacy, CA (1990). "Leishmania major amastigotes initiate the L-arginine-dependent killing mechanism in IFN-gamma-stimulated macrophages by induction of tumor necrosis factor-alpha". Journal of immunology 145 (12): 4290–7. PMID 2124240.
- ↑ Seguin, M. C.; Klotz, FW; Schneider, I; Weir, JP; Goodbary, M; Slayter, M; Raney, JJ; Aniagolu, JU; Green, SJ (1994). "Induction of nitric oxide synthase protects against malaria in mice exposed to irradiated Plasmodium berghei infected mosquitoes: Involvement of interferon gamma and CD8+ T cells". Journal of Experimental Medicine 180 (1): 353–8. PMC 2191552. PMID 7516412. doi:10.1084/jem.180.1.353.
- ↑ Mellouk, S; Green, SJ; Nacy, CA; Hoffman, SL (1991). "IFN-gamma inhibits development of Plasmodium berghei exoerythrocytic stages in hepatocytes by an L-arginine-dependent effector mechanism". Journal of immunology 146 (11): 3971–6. PMID 1903415.
- ↑ Klotz, FW; Scheller, LF; Seguin, MC; Kumar, N; Marletta, MA; Green, SJ; Azad, AF (1995). "Co-localization of inducible-nitric oxide synthase and Plasmodium berghei in hepatocytes from rats immunized with irradiated sporozoites". Journal of immunology 154 (7): 3391–5. PMID 7534796.
- ↑ Wink, D.; Kasprzak, K.; Maragos, C.; Elespuru, R.; Misra, M; Dunams, T.; Cebula, T.; Koch, W.; Andrews, A.; Allen, J.; Et, al. (1991). "DNA deaminating ability and genotoxicity of nitric oxide and its progenitors". Science 254 (5034): 1001–3. PMID 1948068. doi:10.1126/science.1948068.
- ↑ Nguyen, T.; Brunson, D.; Crespi, C. L.; Penman, B. W.; Wishnok, J. S.; Tannenbaum, S. R. (1992). "DNA Damage and Mutation in Human Cells Exposed to Nitric Oxide in vitro". Proceedings of the National Academy of Sciences 89 (7): 3030. doi:10.1073/pnas.89.7.3030. Free text.
- ↑ Li, Chun-Qi; Pang, Bo; Kiziltepe, Tanyel; Trudel, Laura J.; Engelward, Bevin P.; Dedon, Peter C.; Wogan, Gerald N. (2006). "Threshold Effects of Nitric Oxide-Induced Toxicity and Cellular Responses in Wild-Type and p53-Null Human Lymphoblastoid Cells". Chemical Research in Toxicology 19 (3): 399–406. PMC 2570754. PMID 16544944. doi:10.1021/tx050283e. free text
- ↑ Hibbs, John B.; Taintor, Read R.; Vavrin, Zdenek; Rachlin, Elliot M. (1988). "Nitric oxide: A cytotoxic activated macrophage effector molecule". Biochemical and Biophysical Research Communications 157 (1): 87–94. PMID 3196352. doi:10.1016/S0006-291X(88)80015-9.
- ↑ Janeway, C. A.; et al. (2005). Immunobiology: the immune system in health and disease (6th ed.). New York: Garland Science. ISBN 0-8153-4101-6.
- ↑ Corpas, F. J.; Barroso, JB; Carreras, A; Quirós, M; León, AM; Romero-Puertas, MC; Esteban, FJ; Valderrama, R; Palma, JM; Sandalio, LM; Gómez, M; Del Río, LA (2004). "Cellular and subcellular localization of endogenous nitric oxide in young and senescent pea plants". Plant Physiology 136 (1): 2722–33. PMC 523336. PMID 15347796. doi:10.1104/pp.104.042812.
- ↑ Corpas, F. J.; Barroso, Juan B.; Carreras, Alfonso; Valderrama, Raquel; Palma, José M.; León, Ana M.; Sandalio, Luisa M.; Del Río, Luis A (2006). "Constitutive arginine-dependent nitric oxide synthase activity in different organs of pea seedlings during plant development". Planta 224 (2): 246–54. PMID 16397797. doi:10.1007/s00425-005-0205-9.
- ↑ Valderrama, R.; Corpas, Francisco J.; Carreras, Alfonso; Fernández-Ocaña, Ana; Chaki, Mounira; Luque, Francisco; Gómez-Rodríguez, María V.; Colmenero-Varea, Pilar; Del Río, Luis A.; Barroso, Juan B. (2007). "Nitrosative stress in plants". FEBS Lett 581 (3): 453–61. PMID 17240373. doi:10.1016/j.febslet.2007.01.006.
- ↑ Corpas, F. J.; Barroso, Juan B.; Del Rio, Luis A. (2004). "Enzymatic sources of nitric oxide in plant cells – beyond one protein–one function". New Phytologist 162 (2): 246–7. doi:10.1111/j.1469-8137.2004.01058.x.
- ↑ Judy Siegel-Itzkovich (1999). "Viagra makes flowers stand up straight". BMJ 319. doi:10.1136/bmj.319.7205.274a.
- ↑ van Faassen, E. and Vanin, A. (eds.) (2007) Radicals for life: The various forms of nitric oxide. Elsevier, Amsterdam, ISBN 978-0-444-52236-8
- ↑ van Faassen, E. and Vanin, A. (2004) "Nitric Oxide", in Encyclopedia of Analytical Science, 2nd ed., Elsevier, ISBN 0-12-764100-9.
- ↑ Shami, PJ; Moore, JO; Gockerman, JP; Hathorn, JW; Misukonis, MA; Weinberg, JB (1995). "Nitric oxide modulation of the growth and differentiation of freshly isolated acute non-lymphocytic leukemia cells". Leukemia research 19 (8): 527–33. PMID 7658698. doi:10.1016/0145-2126(95)00013-E.
- ↑ Kaibori M., Sakitani K., Oda M., Kamiyama Y., Masu Y. and Okumura T. (1999). "Immunosuppressant FK506 inhibits inducible nitric oxide synthase gene expression at a step of NF-κB activation in rat hepatocytes". J. Hepatol. 30 (6): 1138–1145. PMID 10406194. doi:10.1016/S0168-8278(99)80270-0.
- ↑ Rhoades, RA; Tanner, GA (2003). Medical physiology 2nd edition. PMID 174.
- ↑ Finer NN, Barrington KJ; Barrington (2006). Finer, Neil, ed. "Nitric oxide for respiratory failure in infants born at or near term". Cochrane Database Syst Rev (4): CD000399. PMID 17054129. doi:10.1002/14651858.CD000399.pub2.
- ↑ Chotigeat U, Khorana M, Kanjanapattanakul W; Khorana; Kanjanapattanakul (2007). "Inhaled nitric oxide in newborns with severe hypoxic respiratory failure". J Med Assoc Thai 90 (2): 266–71. PMID 17375630.
- ↑ Hayward, CS; Kelly, RP; MacDonald, PS (1999). "Inhaled nitric oxide in cardiology practice". Cardiovascular research 43 (3): 628–38. PMID 10690334. doi:10.1016/S0008-6363(99)00114-5.
- ↑ Mark J.D. Griffiths, M.R.C.P., Ph.D., and Timothy W. Evans, M.D., Ph.D. (December 22, 2005). "Inhaled Nitric Oxide Therapy in Adults". N Engl J Med 353 (25): 2683–2695. PMID 16371634. doi:10.1056/NEJMra051884.
- ↑ Summerfield DT, Desai H, Levitov A, Grooms D, Marik PE; Desai; Levitov; Grooms; Marik (2011). "Inhaled Nitric Oxide as Salvage Therapy in Massive Pulmonaryembolism: A Case Series". Respir Care 57 (3): 444–8. PMID 22005573. doi:10.4187/respcare.01373.
- ↑ 54,0 54,1 Abrams, J (1996). "Beneficial actions of nitrates in cardiovascular disease". The American Journal of Cardiology 77 (13): 31C–7C. PMID 8638524. doi:10.1016/S0002-9149(96)00186-5.
- ↑ Moro, C; Leeds, C; Chess-Williams, R (January 2012). "Contractile activity of the bladder urothelium/lamina propria and its regulation by nitric oxide". Eur J Pharmacol. 674 (2–3): 445–449. PMID 22119378. doi:10.1016/j.ejphar.2011.11.020.
- ↑ Kinsella JP, Cutter GR, Walsh WF, Gerstmann DR, Bose CL, Hart C; et al. (2006). "Early inhaled nitric oxide therapy in premature newborns with respiratory failure". N Engl J Med 355 (4): 354–64. PMID 16870914. doi:10.1056/NEJMoa060442.
- ↑ Ballard RA, Truog WE, Cnaan A, Martin RJ, Ballard PL, Merrill JD; et al. (2006). "Inhaled nitric oxide in preterm infants undergoing mechanical ventilation". N Engl J Med 355 (4): 343–53. PMID 16870913. doi:10.1056/NEJMoa061088.
Véxase tamén
Bibliografía
- Butler A. e Nicholson R.; "Life, death and NO." Cambridge 2003. ISBN 978-0-85404-686-7.
- van Faassen, E. E.; Vanin, A. F. (eds); "Radicals for life: The various forms of Nitric Oxide." Elsevier, Amsterdam 2007. ISBN 978-0-444-52236-8.
- Ignarro, L. J. (ed.); "Nitric oxide:biology and pathobiology." Academic Press, San Diego 2000. ISBN 0-12-370420-0.
Ligazóns externas
- International Chemical Safety Card 1311
- CDC – NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards
- Premio Nobel de Medicina de 1998 polo descubrimento do papel do óxido nítrico na regulación cardiovascular
- Papel do óxido nítrico na saúde e diabete. Arquivado 18 de xullo de 2015 en Wayback Machine.
- Microscale Gas Chemistry: Experiments with Nitrogen Oxides
- Your Brain Boots Up Like a Computer – novas visións sobre o papel biolóxico do óxido nítrico.
- Assessing Potencial do óxido nítrico no pé diabético
- New Discoveries About Nitric Oxide Can Provide Drugs For Schizophrenia
- Óxido nítrico na Chemical Database