Knowledge Base Wiki

2005 (ике мең бишенче) ел — кәбисә булмаган ел, милади тәкъвим буенча шимбә көнне башлана. Бу безнең эраның 2005 елы, III меңьеллыкның 5 елы, XXI гасырның 5 елы, XXI гасырның 1 унъеллыгының 5 елы, 2000 елларның 6 елы. 2005 елдан бирле 19 ел үтте.

• Халыкара физика елы (БМО).
• Казан меңьеллыгы елы.

• 20 гыйнвар — Джордж Буш икенче тапкыр АКШ президенты вазифаларына керешә.
• 23 гыйнвар — Виктор Ющенко, ант биреп, Украина президенты эшен башлый.
• 16 февраль — Киот килешүе үз көченә керә.
• 24 март — «Тюльпан инкыйлабы» нәтиҗәсендә Кыргызстан президенты Әсгар Акаев вазифасыннан куыла.
• 17 апрель — Красноярск крае һәм Эвенк автоном округын берләштерү буенча референдум уза.
• 19 апрель — Ватиканда 265-нчы Рим папасы Бенедикт XVI сайлана.
• 19 апрель — Сарански шәһәрендә Мордовия татарларының «Юлдаш» гәзитенең беренче саны чыга.
• 25 апрель — Болгария һәм Румыния Европа Берлегенә керү турындагы килешүне имзалый.
• 5 май — Бөекбритания парламентына узган сайлауларда лейбористлар җиңү яулый.
• 1 июнь — Референдумда Нидерландлар халкы Европа Конституциясе проектын кире кага.
• 7 июль — Лондонда террористик актлар сериясе. 50-дән артык кеше вафат.
• 11 июль — Татарстан хөкүмәте карары белән Татар дәүләт гуманитар институты һәм Татар-Америка төбәк институты юк ителә.
• 26 июль — «Колумбия» һәлакәтеннән соң беренче шаттлны җибәрү: STS-114 очуына «Дискавери» китә.
• 27 август — Казан метросы ачыла.
• 30 август — Казан үз меңьеллыгын билгели.
• 26 сентябрь — Пентагон күпләп биологик коралны сатып ала башлый.
• 23 октябрь — Польшада президен сайлауларның икенче тур нәтиҗәсендә Лех Качиньский җиңү яулый.

Шулай ук карагыз: Төркем:2005 елда вафатлар

• 3 гыйнвар — Сөләйман Еникиев, физиолог, авыл хуҗалыгы фәннәре докторы.
• 17 гыйнвар — Абдулла Кротов, сукыр җырчы һәм музыкант, борынгы татар-мишәр халык җырларын саклаучы һәм башкаручы.
• 22 гыйнвар — Консуэло Веласкес, композитор.
• 10 февраль — Артур Миллер, АКШ драматургы.
• 4 март — Люция Фарсина, татар актрисасы.
• 7 март — Равил Үтәбай-Кәрими, шәркыять һәм исламият белгече.
• 22 март — Кэндзо Тангэ, япон архитекторы.
• 26 март — Джеймс Каллаган, британ сәясәтчесе, Бөекбритания премьер-министры.
• 26 март — Клара Лучко, ССРБ халык артисты.
• 2 апрель — Камил Фасиев, дәүләт эшлеклесе, галим.
• 2 апрель — Иоанн Павел II, Рим папасы.
• 4 май — Наис Гамбәр, шагыйрь.
• 6 май — Радик Сибәгатов (70), күренекле тел галиме, филология фәннәре докторы, Башкортстан татарларының милли–мәдәни хәрәкәтенә нигез салучыларның берсе.
• 15 май — Наталья Гундарева, РСФСР халык артисты.
• 18 май — Шамил Яһүдин, балет артисты, педагог, РСФСР халык артисты.
• 20 июнь — Джек Килби, АКШ физигы.
• 9 июль — Ибраһим Абдуллин (84), татар язучысы, драматург.
• 17 июль — Эдвард Хит, британ сәясәтчесе, Бөекбритания премьер-министры.
• 20 июль — Роза Хафизова, татар язучысы.
• 15 август — Фәтислам Абилов, Советлар Берлеге Каһарманы, полковник.
• 3 сентябрь — Кыям Миңлебаев, татар журналисты, тәрҗемәче.
• 9 сентябрь — Ибраһим Канапацкий, Беларусь татарларының иҗтимагый һәм дини җитәкчесе.
• 21 сентябрь — Вагыйз Фәтхуллин, татар галиме.
• 25 сентябрь — Мостай Кәрим, татар-башкорт язучысы, шагыйрь, драматург.
• 5 октябрь — Сәләй Вәгыйзов (96), педагог, татар балалары өчен «Әлифба» китабы авторы.
• 14 октябрь — Олег Лундстрем (89), композитор, эстрада дирижеры.
• 24 октябрь — Шамил Анак, татар, башкорт һәм рус телләрендә иҗат иткән шагыйрь, тәрҗемәче.
• 25 октябрь — Маргарита Назарова, циркта юлбарыслар буйсындыручы, РСФСР халык артисты.
• 12 декабрь — Рәүвәл Ишкәев, нефтьче.

• Рөстәм Мингалим, татар шагыйре («Дәрт күлмәге» китабы өчен).

• Физика өлкәсендә Нобель премиясе — Рой Глаубер, Джонн Холл һәм Теодор Хенш.
• Химия өлкәсендә Нобель премиясе — Роберт Граббс, Ричард Шрок һәм Ив Шовен.
• Физиология һәм медицина өлкәсендә Нобель премиясе — Ричард Аксель һәм Линда Бак.
• Әдәбият өлкәсендә Нобель премиясе — Эльфрида Елинек.
• Икътисад өлкәсендә Нобель премиясе — Финн Кюдланд һәм Эдвард Прескотт.
• Тынычлык өчен Нобель премиясе — МАГАТЭ.

№	Исем	Яшь	Байлык, млрд.$	Ватандашлык	Рейтинг үзгәрүе
1	Билл Гейтс	49	46,9	АКШ	0
2	Уоррен Баффет	74	44	АКШ	0
3	Лакшми Миттал	65	24	Һиндстан	+59
4	Карлос Слим Элу	65	23,8	Мексика	+13
5	әл-Вәлид ибн Талал әс-Сәүд шаехзадә	48	23,7	Согуд Гарәбстаны	−1
6	Ингвар Кампрад	78	23	Швеция	+7
7	Пол Аллен	52	21	АКШ	−2
8	Карл Альбрехт	85	18,5	Алмания	−5
9	Лоуренс Элисон	60	18,4	АКШ	+3
10	Сэмюэл Робсон Уолтон	61	18,3	АКШ	0