Knowledge Base Wiki

Search for LIMS content across all our Wiki Knowledge Bases.

Type a search term to find related articles by LIMS subject matter experts gathered from the most trusted and dynamic collaboration tools in the laboratory informatics industry.

Edytuj linki
Symbole religijne, ôd lewyj: krześcijōństwa, judaizmu, hinduizmu, bahaizmu (piyrszy rzōnd), islamu, plemiennych religiji, taoizmu, shintō (drugi rzōnd), buddyzmu, sikhizmu, dżinizmu, ahinsa (trzeci rzōnd), ayyavazhi, Potrōjnyj Bogini (Wicca), krziż maltański, rodzimowiyrstwa słowiańskigo (sztwŏrty rzōnd)
Procynt ôbywately uznŏwajōncych religijõ za barzo wŏżnõ: do 19%, > 90%
Religije dōminujōnce na danych terynach

Religijŏ to je systym wierzyń i praktyk ôkryślajōncy relacyjõ miyndzy roztōmajcie chytanõ sferōm sacrum (świyntościōm) i boskōm sferōm a społeczyństwym, grupōm abo jednotkōm. Manifestuje sie ôna w fasōngu doktrynalnym (doktryna, wierzyniŏ), w czynnościach religijnych (bp. kult, rytuały), w sferze ôbywatelsko-ôrganizacyjnyj (spōlnota religijnŏ, bp. Kościōł) i w sferze duchowości indywidualnyj (m.in. mistycyzm).

We 2012 roku 59% ludzi uwŏżało sie za ôsoby religijne, 23% niy, a 13% deklarowało ateizm[1].

Podle roztōmajtych danych je ôd 4200[2] do 10000 religiji[3].

Etymologijŏ

Podle Cycerōna miano religijŏ je ôd łacińskigo słowa relegere abo religere (ôdczytować, grōntownie rozwŏżać). Laktancjusz wykludzŏ jōm ôd słowa religare (wiōnzać). Tã ôstatniõ etymologijõ uznŏwŏ Świynty Augustyn, a Świynty Tōmasz z Akwinu dopuszczŏ jy wszyjske[4].

Gynyza

Nojstarsze szlaki religije wystympujōm już w czasach prehistorycznych we formie szkryfōnkōw naskolnych i pochōwkōw (zawiyrzynie we pośmiertne życie). Pierwotnõ religijōm bōł snŏdź animizm, a podle krześcijōńskij nauki pramōnoteizm. Religijŏ była knifym, w jaki czowiek prōbowoł pojōńć świat i ôbtŏczajōnce go zjawiska (bp. pierōny, śmierć, zjawisko dnia i nocy).

Tajlōng

Typologije:

  • religije Weschodu (kosmocyntryczne)
  • religije Zŏchodu (teocyntryczne)

Religije tajluje sie:

  • skuli byciŏ: naturalne, ôbjawiōne i dharmiczne.
  • skuli, jak chytajōm istotã boskõ: mōnoteizm, polityizm, hynoteizm, deizm, pantyizm, panynteizm, nōnteizm.
  • skuli zasiyngu wpływaniŏ: religije uniwersalistyczne, nŏrodne, plemienne.
  • skuli pōnktu wyjściŏ: religije teocyntryczne, religije kosmocyntryczne.
  • skuli wyznŏwaniŏ: religije żywe i religije umrzite[5].

Nojsrogsze religije świata

Podle danych ze 2010 roku procyntowy udzioł formuje sie jak pokŏzano dalij[6]:

Państwa podle dōminujōncego zawiyrzyniŏ

     Kościōł katolicki

     Cerkew prawosławnŏ

     Protestantyzm

     Islam sōnnicki

     Islam szyicki

     Hinduizm

     Judaizm

     Religije Chin

     Theravada

     Mahajana

     Lamaizm

     Inksze

Kuklōng bazowych religiji świata

Cecha Krześcijōństwo Islam Judaizm Bahaizm Hinduizm Buddyzm Sikhizm Dżinizm Kōnfucjanizm Taoizm Shintō Zaratusztrianizm[7]
Czas nastōniŏ 1. stolecie n.e. 7. stolecie n.e. 1300 r. p.n.e. 1863 r. n.e. 14. stolecie p.n.e. 500 r. p.n.e. 15. stolecie n.e. 6. stolecie p.n.e. 722–481 r. p.n.e. 500–300 r. p.n.e. 1000 r. p.n.e.
Wielość wyznŏwcōw 2,3 mld[8] 1,6 mld[8] 14,5 mln[9] 7-7,5 mln 950 mln[9] 450 mln[9] 24 mln 4,5-5 mln Roztōmajte dane Roztōmajte dane Roztōmajte dane

(110–120 mln)

250 000
Bōstwo Bōg (tyż Jahwe abo Allah) roztōmajcie we

znŏleżności ôd tradycyje

zŏgŏdniynie niy

rozwŏżane bez religijõ

Jedyny Bōg Waheguru zŏgŏdniynie niy

rozwŏżane bez religijõ

Niebo (duchy praôjcōw) brak abo polityizm Nojwŏżniyjsze bōstwo:

Amaterasu

Ahura Mazda i

Aryman

Założyciel Jezus Krystus Mahōmet Mojżesz Baha Allah ustny przekŏz Budda Siakjamōni Nanak Wardhamana Mahawira Kōnfucjusz Laozi ustny przekŏz Zaratusztra
Świynte ksiyngi Biblijŏ Kōran Tanach Al-Kitab Al-Akdas Agamy,

Brahmasutry,

Dewimahatmja,

Gita,

Jogasutry,

Manusmryti,

Natjaśastra,

Purany,

Smryti,

Upaniszady,

Wedy, śastry

sutry Sri Guru Granth Sahib Agama Piyńcioksiōng kōnfucjŏński Daodejing i Zhuangzi brak Awesta


Przipisy

  1. ↑ Global Index of Religiosity and Atheism, web.archive.org, 13 października 2012 [dostymp 2021-04-24] [zarchiwizowane z adresy 2012-10-13].
  2. ↑ The Everything World’s Religions Book: Explore the Beliefs, Traditions and Cultures of Ancient and Modern Religions, s. 1, Kenneth Shouler – 2010.
  3. ↑ Ks.J.Górski Spotkanie z religiami Katowice 2007.
  4. ↑ Maciej sieniatycki, Apologetyka czyli dogmatyka fundamentalna, Kraków 1932, s. 2.
  5. ↑ Kazimierz Banek, Słownik wiedzy o religiach, Wydawnictwo Szkolne PWN 2010, s.397.
  6. ↑ CIA World Factbook
  7. ↑ The major world religions
  8. ↑ 8,0 8,1 Ateista – gatunek zagrożony?. radiovaticana.va
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Compilation of almanacs at religioustolerance.org
Commons
Commons
source: https://szl.wikipedia.org/wiki/Religijo