Knowledge Base Wiki

Deti i Zi
Harta e Detit të Zi
Shtetet bregdetare	Bullgaria, Gjeorgjia, Rumania, Rusia, Ukraina, Turqia
Vendndodhja	Europë, Azi
Koordinatat	44°N 35°E / 44°N 35°E / 44; 35
Sipërfaqja	436.402 km2
Thellësia mesatare	1.253 m
Thellësia maksimale	2.212 m

Deti i Zi (në mesjetë, i njohur si Pontus Exinus) është pjesë lindore e Detit Mesdhe.

Shtrihet në mes Evropës dhe Azisë. Ky det kufizohet me Ukrainën në veri, Rusinë në verilindje, Gjeorgjinë në lindje, Turqinë në jug dhe Bullgarinë dhe Rumaninë në perëndim. Me detin Marmara lidhet nëpërmjet ngushticës së Bosforit, ndërsa me detin Azov me ngushticën Kerç.^[1]

Deti i Zi, në formë afërsisht ovale, zë një pellg të madh të vendosur strategjikisht në skajin juglindor të Evropës, por i lidhur me ujërat e largëta të Oqeanit Atlantik nga Bosfori (i cili del nga këndi jugperëndimor i detit), Deti Marmara, Dardanelet, Deti Egje dhe Deti Mesdhe. Gadishulli i Krimesë futet në Detin e Zi nga veriu dhe vetëm në lindje të tij ngushtica e ngushtë Kerç lidh detin me detin më të vogël të Azov. Vija bregdetare e Detit të Zi është ndryshe mjaft e rregullt.^[1]

Shtrirja maksimale lindje-perëndim e detit është rreth 1,175 km, dhe distanca më e shkurtër midis majës së Krimesë dhe Kepit Kerempe në jug është rreth 260 km. Sipërfaqja, duke përjashtuar Detin Marmara, por duke përfshirë Detin Azov, është rreth 422,000 km². Një thellësi maksimale prej më shumë se 2,210 metra arrihet në sektorin jug-qendror të detit.^[1]

Rrjedha e përgjithshme nëpër ngushticën e Bosforit është 200 km³ ujë në vit. Ndërsa sasia e ujërave të ëmbla që derdhen në Detin e Zi është 320 km³ në vit.

Disa qytete të rëndësishme në brigjet e Detit të Zi janë Stambolli, Varna, Burgas, Sevastopoli, Odesa, Soçi etj.

• Dakët - popull ne shek V para Krishtit.