Knowledge Base Wiki

ELENA STASOVA
Datum rođenja	3. oktobar 1873.
Mesto rođenja	Sankt Peterburg  Rusko carstvo
Datum smrti	31. decembar 1966. (93 god.)
Mesto smrti	Moskva,  Ruska SFSR  Sovjetski Savez
Članica KPSS od	1898.
Heroj soc. rada od	7. marta 1960.
Odlikovanja

Elena Dmitrievna Stasova (rus. Еле́на Дми́триевна Ста́сова; 1873 — 1966), ruska i sovjetska revolucionarka, jedna od vođa međunarodnog komunističkog i ženskog pokreta. Heroj socijalističkog rada.

Rođena je 3. oktobra/15. oktobra 1873. godine u Sankt Peterburgu. Njen otac Dmitrij Stasov je bio poznati advokat i učestvovao je u velikim sudskim procesima svoga vremena. Zajedno sa svojim bratom Vladimirom bio je jedan od organizatora i prvi direktor ruskog muzičkog društva. Njihov otac, a Elenin deda bio je poznati rusko arhitekta Vasilije Stasov.

Do svoje trineste godine školovala se kod kuće sa privatnim nastavnikom, a onda se upisala u peti razred klasične gimnazije. Školu je završila 1890. godine, sa odličnim uspehom. Ubrzo potom, 1893. godine se upoznala sa Nadeždom Krupskajom, kasnije poznatom ruskom revolucionarkom i suprugom Vladimira Lenjina. Preko nje se upoznala sa idejama socijalizma i revolucionarnim redničkim pokretom. Godine 1898. se priključila i postala aktivan član „Saveza radničke klase za borbu za oslobođenje“ iz koje je iste godine naslata Ruska socijal-demokratska radnička partija (RSDPR). Politički je delovala u Sankt Peterburgu, Orelu, Moskvi, Minsku i dr, a bila je i sekretar partijskog komiteta u St. Peterburgu i član Severnog biroa CK RSDPR.

Kada je 1903. godine u RSDPR izbio sukob između „boljševika“ i „menjševika“, Elena je stala na starnu boljševika, koje je predvodio Lenjin. Tada je postala profesionalna revolucionarka i jedna od Lenjinovih saradnica. Godine 1905. je emigrirala u Švajcarsku, gde se nalazila i u vreme Ruske revolucije iz 1905. godine. U Rusiju se vratila početkom 1906. godine i otišla u Tbilisi, gde je radila na organizovanju i omasovljivanju boljševičke partije. Januara 1912. godine je bila izabrana za alternativnog člana Centralnog komiteta RSDRP (boljševika). Godine 1913. je bila uhapšena i prognana u Sibir, gde je ostala sve do 1916. godine.

Nakon Februarske revolucije 1917. godine, imenovana je za sekretar Centralnog komiteta RSDRP(b) i na ovoj funkciji se nalazila sve do marta 1920. godine. Na Šestom kongresu RSDRP(b), 1917. godine je izabrana za punopravnog člana Centralnog komiteta. Za člana CK bila je birana i na Sedmom, 1918. i Osmom kongresu, 1919. godine. Na Devetom kongresu, 1920. godine, nije ponovo izabrana u članstvo Centralnog komiteta i povukla se iz partijskog rukovodstva.

Od 1920. godine je najpre radila u partijskom komitetu u Petersburgu, a 1921. je bila upućena na partijski rad u Nemačku, gde jedala u Komunističkoj partiji Nemačke i kao predstavnik Kominterne. Takođe, tokom boravka u Nemačkoj, aktivno je radila na organizovanju nemačkog ogranka humanitarne organizacije Međunarodne organizacije pomoći revolcuinarima (MOPR). Početkom 1926. se vratila u Sovjetski Savez i 1927. je bila imenovana za zamenika predsedika Centralnog komiteta Međunarodne organizacije pomoći revolcuinarima (poznate i pod nazivom Crvena pomoć) i za predsednika Centralnog komiteta MOPR Sovjetskog Saveza. Na ovim funkcijama zadržala se do 1937. godine, a 1933. je bila osnivač Internacionalnog dečijeg doma u Ivanovu.

Član Centralne kontrolne komisije SKP(b) bila je od 1930. do 1934. godine. Na Sedmom kongresu Kominterne, 1935. godine bila je izabrana u članstvo Međunarodne komisije za kontrolu. Na ovoj poziciji ostala je do raspuštanja Kominterne 1943. godine.

Za razliku od mnogih drugih „starih boljševika“, koji su nestali u staljinovim čistkama, u periodu od 1936. do 1939. godine, ona nije bila hapšena, ali je 1938. godine bila premešetena na novi položaj u redakciji časopisa „Međunarodna književnost“. Na ovoj poziciji je ostala do 1946. godine, kada je otišla u penziju.

Do sveoje smrti 31. decembra 1966. godine živela je u Moskvi. Kao zaslužna sovjetska i međunarodna revolucionarka, njena urna je sakaranjena u Kremaljskoj nekropoli.

Za svoj revolucionarni i državno-partijski rad bila je odlikovana sa četiri Ordena Lenjina - marta 1933, oktobra 1953, marta 1960. (treći orden je dobila automatski sa dobijanjem zvanja heroja socijalističkog rada) i oktobra 1963. godine. Ukazom Prezidijuma Vrhovnog sovjeta Sovjetskog Saveza 7. marta 1960. godine dodeljen joj je počasni naziv heroja socijalističkog rada.