Knowledge Base Wiki

Ovo je članak o godini 1697.

Godina 1697 (MDCXCVII) bila je redovna godina koja počinje u utorak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u petak po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

• 8. 1. - Student Thomas Aikenhead je poslednja osoba u Britaniji pogubljena zbog blasfemije.
• 18. 2. - Austrijanci sklopili savez sa ruskim carem Petrom Velikim^[1].
• februar - Otkrivena zavera protiv ruskog cara Petra, zbog čega je 22. 2./4. 3. pogubljen plemić Ivan Cikler.
• mart - Kreće Veliko poslanstvo Petra Velikog po Evropi, car putuje inkognito sa svojim pratiocima. Uči se brodogradnji u Holandiji i Engleskoj i upoznaje isključivo tehničku stranu Zapada.
• 13. 3. - Završeno Španjolsko osvajanje Peténa i Jukatana: osvojen Nojpetén, glavni grad Itzá Maja.

• 4. 4. - Džungarski kan Galdan Boshugtu se ubio u bekstvu od kinesko-ćingovskih snaga, naslediće ga rival Tsewang Rabtan (do 1727).
• 15. 4. (5. 4. po j.k.) - Karl XII postaje kralj Švedske (do 1718); biće nazivan "Švedski meteor" i "Poslednji viking".
• april - Upućena carska komisija za rešavanje spora između petrinjskog oberkapetana Aleksandra Erdedija i hrvatskih staleža - krivica za prošle nemire pripisana oficirma, preporučeno da se oblast između Kupe i Une preda Hrvatskoj^[2].
• proleće^[3] - Danilo Ščepćević Njegoš, nakon izvesnih meteža prije izbora^[4], postaje novi crnogorski mitropolit (do 1735), prvi iz dinastije Petrović-Njegoš.
• 6. 5. - Napad na Cartagenu: francuski privatiri zauzeli i opljačkali Cartagenu u španskoj Kolumbiji (tj. Novoj Granadi).
• 17. 5. - Izgoreo švedski kraljevski zamak Tre Kronor, zajedno sa većim delom nacionalne biblioteke i arhive.
• lipanj - Austrijsko-hrvatske snage neuspješno opsjedale Bihać.
• 27. 6. - August II Jaki, saksonski knez, izabran za poljsko-litvanskog vladara, s podrškom Austrije i Rusije, nakon što je prešao u katoličanstvo (vl. 1697-1706 i 1709-33).
• 30. 6. - Prvi poznati meč kriketa sa velikim ulogom, u Sussexu.

• 1. 7. - Ferenc Tokaji digao pobunu protiv Habsburga, ali izolovani pokret ugušen do jeseni.
• 5. 7. - Eugen Savojski je novi komandant vojske u Ugarskoj.
• 8. 8. - Francuzi nakon opsade zauzeli Barcelonu.
• avgust - U Dubrovniku sastavljen zbornik narodnih poslovica^[5].
• 10 - 19. 8. - Veliki turski rat: sultan Mustafa II u Beogradu, na trećem pohodu protiv Austrijanaca; kasnije nastavlja u Pančevo, prelazi u Bačku nakon osvajanja Titela, prvobitno želi na Segedin ali se umesto toga uputi u Banat, pri čemu bi Tisu prešao kod Sente^[6].

• 5. 9. - Bitka u Hudsonovom zaljevu: pomorska pobjeda Francuza u Sjevernoj Americi, nakon čega zauzimaju York Factory.
• 11. 9. - Bitka kod Sente je odlučujuća pobeda habsburške vojske nad sultanovim trupama u Velikom turskom ratu; veliki vezir Elmas Mehmed-paša stradao od sopstvenih vojnika, poginuo i bosanski paša^[1]. Istakao se Jovan Popović Tekelija.
• 17. 9. - Husein-paša Ćuprilić je novi veliki vezir (do 1702).
• 20. 9. - Ugovor iz Ryswicka okončava Rat Velike alijanse u Evropi i Rat kralja Williama u Americi (Francuska potpisala ugovore sa Holandijom, Engleskom i Španijom^[7]). Francuskoj ostala osvajanja u Alzasu i Strasbourg, inače uglavnom povratak na ranije stanje. Zatišje traje samo do 1701. i Rata za špansko nasleđe.

• 17. 10. - Završena Maglajska sahat-kula.
• oktobar - Eugen Savojski, krenuo iz Osijeka 6. 10. sa svojom vojskom, pridružuje mu se i srpski odred - okršaj kod Dervente^[8], zauzimaju Doboj (16. 10.), Maglaj (17. 10.), Žepče, Vranduk (kojeg su osvojili Srbi)^[1][6][9].
• 23. 10. - Austrijska i srpska vojska opljačkala i zapalila Sarajevo^[1][6].
• 30. 10. - Francuska i Sveto Rimsko Carstvo potpisali mir.
• 8. 11. - Austrijsko-srpska vojska se vratila u Slavoniju iz Bosne, povevši sa sobom dosta pravoslavaca i katolika (npr. iz Dervente 23.000 ljudi)^[10].

• 2. 12. - Posvećena nova Katedrala Svetog Pavla u Londonu.

• Ravanički monasi se naselili u manastir Vrdnik, poznat i kao Mala Ravanica, sa sobom su doneli i mošti kneza Lazara. Iste godine račanski monasi naseljavaju manastir Beočin.
• Izaslanstvo SPC Stefana Metohijca-Pećanina se vratilo iz Rusije posle osmomesečnog boravka sa mnogim poklonima i knjigama^[11].
• Eugen Savojski prvi vlasnik imanja Belje.
• U Hrvatskoj pokušano osnivanje posebnog organa izvršne vlasti, ali plemići se uplašili da bi to oslabilo vlast sabora^[12].
• Kostajnički komandant P. Keglević daje većoj skupini naseljenika zemlju u kotaru, uz jedini uvjet vršenja "krajinske službe" (za razliku od vlastele koja traži i feudalne obaveze)^[13].
• Stihovi u Lašvanskom letopisu protiv pravoslavnog patrijarha, koji tera rimokatolike da mu priznaju jurisdikciju i daju izvesne poreze^[14].
• Prvo izdanje Pierre Bayle-ovog uticajnog "Historijskog i kritičkog rječnika".
• "Priče ili bajke prošlih vremena" Charlesa Perraulta sadrži priče Pepeljuga, Mačak u čizmama, Crvenkapa, Uspavana lepotica i dr..
• Emirat Planine Liban: kraj muške loze porodice Maan, nastavlja porodica Šihab (do 1841).
• Otkrivene prve veće količine zlata u Brazilu - doći će do Brazilske zlatne groznice i početka "Zlatnog veka".

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1697.

• 9. 3. - Friederike Caroline Neuber, glumica († 1760)
• 6. 8. - Karlo VII, car Svetog Rimskog Carstva († 1745)
• 18. 10. - Canaletto, slikar († 1768)
• 10. 11. - William Hogarth, slikar, satiričar itd. († 1764)
• 21. 11. - Mateša Antun Kuhačević, književnik († 1772)
• c. - Filip Grabovac, književnik († 1749)

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1697.

• 8. 1. - Thomas Aikenhead, pogubljen zbog blasfemije (* ca. 1678)
• 15. 4. - Karl XI, kralj Švedske (* 1655)
• 4. 9. - Fransoa Dorbej, francuski arhitekta (* 1634)
• 30. 5. (20. 5. po j.k.) - Stefan Piperski, svetitelj
• ? - Sava Očinić, crnogorski mitropolit

Literatura

• Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5 (III-1)
• Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-I)

1697 na Wikimedijinoj ostavi