Knowledge Base Wiki

Сир  

The Blue Marble, Apollo 17
Designations
Adjective	Terrestrial, Terran, Telluric, Tellurian, Earthly
Эргийэр иитэ
Epoch J2000.0
Aphelion	152,097,701 km 1.0167103335 AU
Perihelion	147,098,074 km 0.9832898912 AU
Semi-major axis	149,597,887.5 km 1.0000001124 AU
Eccentricity	0.016710219
Orbital period	365.256366 days 1.0000175 yr
Average orbital speed	29.783 km/s 107,218 km/h
Inclination	1°34'43.3"[1] to Invariable plane
Longitude of ascending node	348.73936°
Argument of perihelion	114.20783°
Satellites	1 (the Moon)
Физика кээмэйдэрэ
Mean radius	6,371.0 km[2]
Equatorial radius	6,378.1 km[3]
Polar radius	6,356.8 km[4]
Flattening	0.0033528[3]
Circumference	40,075.02 km (equatorial) 40,007.86 km (meridional) 40,041.47 km (mean)
Surface area	510,072,000 km²[5][6][note 1] 148,940,000 km² land  (29.2 %) 361,132,000 km² water (70.8 %)
Volume	1.0832073Халыып:E km³
Mass	5.9736Халыып:E kg
Mean density	5.5153 g/cm³
Equatorial surface gravity	9.780327 m/s²[7] 0.99732 g
Escape velocity	11.186 km/s
Sidereal rotation period	0.99726968 d[8] 23h 56m 4.100s
Equatorial rotation velocity	465.11 m/s
Axial tilt	23.439281°
Albedo	0.367[9]
Surface temp.    Kelvin    Celsius	min mean max 184 K 287 K 331 K −89 °C 14 °C 57.7 °C
Атмосферата
Surface pressure	101.3 kPa (MSL)
Composition	78.08% Nitrogen (N2) 20.95% Oxygen (O2) 0.93% Argon 0.038% Carbon dioxide About 1% water vapor (varies with climate)[9]

Сир диэн Күнтэн үһүс планета. Күн систематын сирдиҥи планеталарыттан диаметрынан, маассатынан уонна чиҥинэн ордук улахан планета. Ый диэн биир аргыстаах.

Cир аан дойду соҕотох олохтоох сирэ. 4.54 млрд. сыл анараа өттүгэр үөскээбитэ. Олох 1 млрд. сыллааҕыта.

Киэҥ өйдөбүлүгэр:

1. атах аннынааҕы үктэл;
2. Сир планета;
3. түөлбэ сир;
4. дойду;
5. үүнээйи үүннэрэргэ анаан оҥоһуллубут бааһына, оҕуруот сирэ;
6. моой ананыллыбыт ходуһа, сайылык, уһаайба, ойуур уо.д.а.

Т.к.: йер (был. түүр.); ер (түүр.); жер (казах., кирг.) — сир, туох эмит төрүкүттэн билиҥҥэ диэри баар миэстэтэ; түөлбэ сир.

1. ↑ Allen, Clabon Walter; Cox, Arthur N. (2000). Allen's Astrophysical Quantities. Springer. pp. 294. ISBN 0387987460. http://books.google.com/books?id=w8PK2XFLLH8C&pg=PA294. 
2. ↑ Various (2000). David R. Lide. ed. Handbook of Chemistry and Physics (81st edition ed.). CRC. ISBN 0849304814. 
3. ↑ ^{3,0 3,1} IERS Working Groups (2003). "General Definitions and Numerical Standards". McCarthy, Dennis D.; Petit, Gérard IERS Technical Note No. 32, U.S. Naval Observatory and Bureau International des Poids et Mesures. Проверено 2008-08-03. 
4. ↑ Cazenave, Anny (1995). Ahrens, Thomas J.. ed (PDF). Global earth physics a handbook of physical constants. Washington, DC: American Geophysical Union. ISBN 0-87590-851-9. http://www.agu.org/reference/gephys/5_cazenave.pdf. Retrieved on 2008-08-03. 
5. ↑ Pidwirny, Michael (2006-02-02). «Surface area of our planet covered by oceans and continents.(Table 8o-1)» (University of British Columbia, Okanagan). Проверено 2007-11-26.
6. ↑ Staff. World. The World Factbook. Central Intelligence Agency (24 От ыйын 2008). Тургутулунна 5 Атырдьах ыйын 2008.
7. ↑ Yoder, C. F. (1995) p. 12.
8. ↑ Allen, Clabon Walter; Cox, Arthur N. (2000). Allen's Astrophysical Quantities. Springer. pp. 296. ISBN 0387987460. http://books.google.com/books?id=w8PK2XFLLH8C&pg=PA296. 
9. ↑ ^{9,0 9,1} Цитата сыыһата: Сыыһа <ref> тиэк (тег); earth_fact_sheet диэн хос быһаарыыларга аналлаах тиэкис суох

к·ы· Күн систиэмэтэ Күн · Мэндэҥэ · Дьэллэҥэ · Сир · Марс · Серес · Юпитер · Сатурн · Ураан · Нептун · Плутон · Хаумеа · Макемаке · Эрис Планеталар · Кыра планеталар · Ыйдар: Ый · Martian · Jovian · Saturnian · Uranian · Neptunian · Plutonian · Haumean · Eridian Кыра эттиктэр:   Метеороид · Астероидтар/Астероид аргыстара (Астероид кур, Кентаурдар, TNOs: Койпер кура/Ыhыллаҕас толон) · Кометалар (Оорт былыта)

Цитата сыыһата: "note" бөлөх <ref> тиэгигэр сөп түбэһэр <references group="note"/> тиэк көстүбэтэ