Knowledge Base Wiki

Search for LIMS content across all our Wiki Knowledge Bases.

Type a search term to find related articles by LIMS subject matter experts gathered from the most trusted and dynamic collaboration tools in the laboratory informatics industry.

Vos an lenga piemontèisa
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.


Fubin-i
   
Stat:

Italia

Region:

Piemont

Provincia: Provincia ëd Lissandria
Nòm 'n italian: Fubine Monferrato
Coordinà: Latitudin: 44° 57′ 55.3′′ N
Longitudin: 8° 25′ 32.2′′ E

Mostra an sla carta
Autëssa: 192 m s.l.m.
Surfassa: 25,53 km²
Abitant: 1.604 (2019)
Comun dj'anviron: Autavila, Flissan, Lu e Cucri, Quargnent, Vignà
CAP: 15043
Prefiss tel.: 0131
Còdes ÌSTAT: 006076
Còdes fiscal: D814 
Sant protetor: san Cristòfo 
Festa dël borgh: ùltima dumìnica 'd luj 
Comune
Posission dël comun an Piemont


Sit istitussional

Fubin-i (Fibin-ni an monfrin, Fubine Monferrato an italian) a l'é un comun dël Piemont ëd 1.604 abitant [1], ant la provinsa ëd Lissandria.

Ël pais a resta ai margin orientaj dël Bass Monfrà, afacià an sla pian-a 'd Lissandria sorcà dal Tani.

Stòria

Abità da temp motobin antich, ël teritòri 'd Fubin-i a l'é stàit ocupà dai roman, coma ch'a testimònio j'artrovament ëd na necròpoli armontant a lë scond sécol prima 'd Crist. A l'é probàbil ch'ël pais a sìa stàit fondà sël brich anté ch'as treuva ancheuj an época tard-antica, nen lontan da na strà nen stërnìa ch'a colegava la pian-a dël Tani a cola dël Pò, për argionze la sità 'd Vardacate (ch'a restava nen lontan da Casal). A-i son dj'ëstudios ch'a penso ch'ël topònim a peussa derivé dal latin Fibulinae, da na fàbrica 'd Fibulae, element dël vestiari roman.
Facià dla cesa parochial ëd Santa Maria
La prima sorgiss ofissial ch'a documenta l'esistensa dël pais a armonta al 26 ëd gené 1041, quand che l'imperator Enrich III ëd Francònia a conferma al vësco-cont Pero II d'Ast ël posses ëd na metà dl'abità ("medietatem Fiblinis"), con tant ëd castel e gesie. Dël sécol ch'a fa XI ël pais a marcava 'l confin oriental dla Diòcesi d'Ast [2]. Doi citassion dël 1116 e 1184 a riferisso la sogession dj'abitant a jë sgnor Can ëd Sela, vassaj dij marchèis aleràmich ëd Monfrà dal 1164. Dël 1224 ël pais a fa sarament ëd sotmission a la Comun-a 'd Lissandria, otenend pròpi Statù e autonomìa aministrativa, ëdcò se 'l castel a resta ai Can ëd Sela. Dël 1316 ël pais a l'é sachegià dai fransèis ant ën conflit antra Angioin ëd Provensa e Viscont ëd Milan. Dël 1325 Fubin-i a torna sota la giurisdission dël Marcheisà: ël marchèis Teodòro I Paleòlogh a acòrda franchisie e concession an deròga ai normal vìncoj feodaj. Dël 1375 ël pais a l'é anfeodà ai cont Valperga. Dantorn a la metà dël Quatsent, Fubin-i a ven fortificà an qualità 'd Tèra Monfrin-a al confin col Ducà 'd Milan: a armonta a cost'época la costrussion ëd le Spàut (ancora parsialment an pé) ch'a delìmita ël cheur dël pais. Dël 1448 ël pais a l'é anfeodà a jë sgnor ëd Massè, branca dij cont Valperga, l'anfeodassion a l'é confirmà dël 1505. Dël 1527 Fubin-i a l'é sachegià dai Lansichenech e 600 abitant dël pais a son stàit massà për avèj fàit resistensa e avèj sercà 'd dësfendse da l'àut ëd j'anmurajament.

Dal Sinchsent, a s'anandia për Fubin-i na lunga época ëd tribulassion dovùa a l'instabilità polìtica e a le guère frequente col passagi dle armà fransèise o spagneule-imperiaj. Dël 1546 ij Massè a vendo 'l feod al nòbil mantoan Giovan Battista Alberigi, ch'a l'avìa 'l tràmit dij neuv marchèis Gonsaga. A nass da sùbit n'ostilità antra ij fubinèis e j'Alberigi, ch'as prolonga fin al 1590, quand ch'ël feodatari a aceta n'indenis ëd 1500 scù d'òr da j'abitant col beneplàcit dël duca Vincens I Gosaga e Fubin-i a resta "Tèra Inmedià" (valadì a la direta dipendensa) dël Ducà ëd Monfrà.
Palass Cacheran ëd Bricherasi
Ël Sessent a l'é 'n sécol ëd gran decadensa: le guère dël Monfrà a devasto 'l pais e a causo carestìe, mòrt e epidemìe. J'abitant a passo dai 2000 dla fin dël Sinchsent a mach pì 700, dòp la pest dël 1630. Dël 1658, contut che ij pat a vietèisso neuve anfeodassion, ël duca Carl II Gonsaga a anfeoda 'l pais al cont Vincens Nata, ch'a modìfica e arcostruiss ël vej castel medieval. A-i sarà na ribelion ëd la popolassion contra costa decision e l'autorità dël feodatari a sarà acetà an forma ofissial dal pais mach dël 1690. Dël 1708, an séguit a la Guèra 'd Sucession Ëspagneula e al sucessiv Tratà d'Utrecht, Fubin-i a passa ansema a tut ël Monfrà al Ducà 'd Savòja 'd Vitòrio Medeo II, che pì tard a dventa Regn ëd Sardëgna. D'apress a l'época dla dominassion fransèisa ëd Napoleon Bon-a-part, dël 1814 a torna ant ël Regn ëd Sardëgna e a l'é aministrà sota a la Division (peui Provinsa) ëd Lissandria, a la Provinsa (peui Sircondari) ëd Casal e al Mandament ëd Vignà. Dël 1822 ël castel a l'é vendù ai cont Cacheran ëd Bricherasi che a lo angrandisso e a convertisso 'l parch an giardin a l'italian-a. A la mòrt ëd l'ùltima esponent ëd la famija, ël palass a passa an ardità a la Cita Euvra dla Divin-a Providensa 'd don Orion e dal 1950 a òspita l'ospissi për ij vej dël pais.

Aministrassion

Ël sìndich a l'é Lino Pettazzi (da l'11/06/2018, dagià sìndich dal 2008 al 2013).

Anliure esterne

Sit istitussional

Arferiment

  1. Sorgiss: ISTAT - Bilansi demogràfich al 01/01/2019 [1].
  2. Lodovico Vergano, Storia di Asti (1990, Gribàud editor)


Panorama