Search for LIMS content across all our Wiki Knowledge Bases.
Type a search term to find related articles by LIMS subject matter experts gathered from the most trusted and dynamic collaboration tools in the laboratory informatics industry.
Oprócz tłumaczeń był autorem kilku książek i esejów o charakterze językoznawczym oraz sztukteatralnych, współzałożycielem żydowskiej gminy reformowanej i propagatorem odrodzenia judaizmu reformowanego w Polsce[4]. W latach 60. i 70. publikował pod pseudonimami (Tomasz Harasiuk, Jerzy Szperak, Józef Salmanowicz), był m.in. autorem książki Semantyka zbrodni o propagandzie w sprawie zbrodni katyńskiej[potrzebny przypis]. Jest autorem wiersza pt. Serce generała, opiewającego Karola Świerczewskiego[6].
W 2001 roku założył Żydowską Gminę Reformowaną, której następnie przewodniczył. W 2002 roku został prezesem Stowarzyszenia Kultury Żydowskiej „Keszer”[8].
Jest autorem 300 książek, w tym 30 dzieł oryginalnych. Stał się popularny dzięki cyklowi artykułów Pokaż język!, publikowanych w kilku czasopismach, następnie zebranych w książkach[4].
Poglądy
W latach 40. był związany z lewicą, należał do Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). W wywiadzie z 2001 roku twierdził, że jako pierwszy ze środowiska literackiego zerwał z działaczami PPS. Jego zdaniem za swoje poglądy spotykał się z niechęcią ze strony Związku Literatów Polskich i Ministerstwa Kultury i Sztuki[5].
W 2001 roku informował, że po wydaniu Semantyki zbrodni był przez cztery lata obserwowany przez Służbę Bezpieczeństwa[5].
Według dokumentów IPN, (o czym napisała Joanna Siedlecka, autorka książki Kryptonim „Liryka”. Bezpieka wobec literatów, wydana w 2009 r.) Robert Stiller od 1955 do 1981 był tajnym współpracownikiem Służby Bezpieczeństwa pod pseudonimami „Kryspin”, „Stanisław Wisłocki”, „Literat” i „Tras”, zostawił 20 tomów donosów. Rozpracowywał m.in. Związek Literatów, którego był członkiem od 1949 roku, środowisko miesięcznika „Kultura” i czasopisma „Zapis”[12]. Stiller stwierdził, że te informacje są nieprawdziwe, a dokumenty SB sfałszowane i zapowiedział wytoczenie pisarce procesu[13](jednak do grudnia 2014 r. żaden proces się nie odbył)[potrzebny przypis].
Powieść tę Stiller przełożył w dwóch wariantach, wykorzystując fakt, że oryginalny język bohaterów był gwarą angielską z licznymi wtrętami wywodzącymi się m.in. z rosyjskiego – polski przekład powstał analogicznie w wersjach z wtrętami pochodzącymi z angielskiego (wersja A, pod tytułem Nakręcana pomarańcza) oraz rosyjskiego (wersja R, 1991)[14][16]. W 2005 roku Stiller zapowiadał trzeci wariant przekładu powieści, wersję N – germanizowaną – która miała się ukazać pod tytułem Sprężynowa pomarańcza[16]. W 2016 roku Stiller zadeklarował dokończenie tłumaczenia do 2017 roku. Prace przerwała śmierć tłumacza[17].
Ponadto Stiller przetłumaczył na język angielski wiersz Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego „Strasna zaba”. Tłumaczenie ukazało się w „Literaturze na Świecie” w numerze 1/78 z 1981 roku[22]. Ogółem tłumaczył książki z angielskiego, niemieckiego, francuskiego, szwedzkiego, rosyjskiego, malajskiego, hebrajskiego, jidysz, sanskrytu, czeskiego i słowackiego[23].
Przekłady Stillera (np. Burgessa, Carrolla) wyróżniają dołączone do wydań artykuły na temat stosowanego przez autora języka, neologizmów, gwary, a także warsztatu tłumacza.[potrzebny przypis] Tłumaczenia powieści Nabokova spotkały się z krytyką ze strony Michała Kłobukowskiego (który również tłumaczył Lolitę) i Henryka Dasko[24].
Lemie! po co umarłeś? (Kraków, 2006) – obszerne komentarze na temat twórczości Stanisława Lema[25]
Pokaż język!, czyli Rozróbki i opowieści o polszczyźnie oraz 111 innych językach (2001)[26]
Pokaż język!, czyli Rozróbki i opowieści o polszczyźnie oraz 222 innych językach T. II (Kraków, 2013)[9]
Semantyka zbrodni. Nota katyńska z 25 kwietnia 1943 i sowiecki sposób myślenia (Kraków, 2007) – obszerna, logiczno-językowa analiza noty protestacyjnej wystosowanej przez rząd ZSRR w związku z odkryciem masowych grobów polskich oficerów w Katyniu (pod pseudonimem Tomasz Harasiuk)[potrzebny przypis]
Żydowskie Abecadło twórców literatury polskiej, czyli Od A do Żet z prawa na lewo (Kraków, 2011)[potrzebny przypis]
Abecadło żydowskich pisarzy z Polski, Wydawnictwo Vis-a-vis Etiuda (Kraków, 2015)[potrzebny przypis]
Henryk Duda. Robert Stiller, Pokaż język! Czyli rozróbki i opowieści o polszczyźnie i 222 innych językach, t. II, Kraków 2013. „Roczniki Humanistyczne”. 62.6, 2014.
Krzysztof Majer. Retranslacja jako krytyka przekładu, czyli Benito Cereno ponowiony. „Przekładaniec”. 42, 2021.
Krzysztof Puławski. Gałczyński w tłumaczeniu: Strasna zaba czyli Potwołna łopucha. „Bibliotekarz Podlaski”. 44 (3), 2019.
Joanna Siedlecka: Kryptonim „Liryka”. Bezpieka wobec literatów. Warszawa: 2009. ISBN 978-83-7469-795-8.
Katarzyna Szymańska. Miłość do trzech pomarańczy Roberta Stillera: O niedokończonym projekcie translatorskim i fragmencie Sprężynowej pomarańczy (wersji N). „Przekładaniec”. 33, 2016.