Knowledge Base Wiki

Search for LIMS content across all our Wiki Knowledge Bases.

Type a search term to find related articles by LIMS subject matter experts gathered from the most trusted and dynamic collaboration tools in the laboratory informatics industry.

Polacy na świecie

Polonia (z łac. Polonia – Polska) – ogół Polaków mieszkających poza granicami Polski[1].

W węższym znaczeniu Polonia to określenie osób poczuwających się do polskiego pochodzenia i związków z polskością, lecz urodzonych poza Polską. Osoby te związki z tradycją i kulturą narodową zachowują w drugim lub w dalszych pokoleniach i na różnym poziomie identyfikowania się z polskimi sprawami[2]. Określenie to dotyczy np. polskich społeczności w USA, Kanadzie, Francji, Brazylii, w których dominują osoby, których przodkowie opuścili Polskę dziesiątki lat temu[3].

Polonię należy odróżnić od polskiej mniejszości narodowej. Za Polonię uznaje się tylko polskich emigrantów i ich potomków.

Terminu tego raczej nie używa się w odniesieniu do ludności etnicznie polskiej autochtonicznej, która znalazła się poza granicami państwa polskiego w wyniku zmiany granic politycznych[4].

Argumentami przemawiającymi za tym stanowiskiem są stwierdzenie, że ludzie ci nigdy nie wyjechali z Polski, tylko z przyczyn od siebie niezależnych znaleźli się poza granicami państwa polskiego, oraz fakt, iż oni sami uważają się za Polaków, a nie za Polonię. Po zmianach granicznych w 1945 roku istnieją 3 skupiska (jedno z nich zanikło niedawno) polskich autochtonów poza granicami Polski. Do terenów tych należą:

  • Zaolzie (Śląsk utracony w średniowieczu w większości Polska w 1945 roku odzyskała, poza Polską pozostało przede wszystkim Zaolzie z ludnością należącą do śląskiej podgrupy narodu polskiego, natomiast imigranci polscy z Galicji występujący głównie w Ostrawie niemal doszczętnie zostali zasymilowani przez Czechów; zaolziańscy autochtoni utworzyli rozwinięte polskie zaplecze kulturalne obejmujące polskie szkolnictwo, organizacje, media – zob. Polacy w Czechach)[5][6][7][8][9][10].
  • Spisz (utracony w 1769 – pod koniec XIX wieku ludność polska została tam niemal kompletnie zasymilowana przez Słowaków)[11].
  • Kresy Wschodnie (utracone w latach 1772–1795 w wyniku rozbiorów, częściowo odzyskane w latach 1918–1921 i ponownie utracone w latach 1939–1945 na rzecz ZSRR – zob. Polacy na Litwie, Polacy na Łotwie, Polacy na Ukrainie, Polacy na Białorusi, Polacy w Mołdawii).

Liczebność

Dzień Polonii i Polaków za Granicą w Atenach (2008)
Spotkanie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego z Polonią amerykańską w Chicago
Polscy emigranci w Stanach Zjednoczonych, początek XX wieku
Gateway Theatre w Chicago, siedziba Fundacji Kopernikowskiej w dzielnicy Jefferson Park
Polski sklep na Milwaukee Avenue w Chicago

Liczebność Polonii i Polaków za granicą jest różnie oceniana. Wynika to ze stosowania różnych kryteriów, takich jak urodzenie w Polsce, pochodzenie wieloetniczne, znajomość języka polskiego, czy deklarowana świadomość pochodzenia. W niektórych państwach prowadzone są spisy ludności, w innych przeprowadzane tylko ogólne szacunki, co także zmniejsza porównywalność danych. Ocenia się, że poza Polską żyje 18–20 milionów Polaków i osób polskiego pochodzenia. Jedna trzecia z tej grupy to Polacy urodzeni i ukształtowani w Polsce, reszta to osoby polskiego pochodzenia o różnym stopniu więzi z polskością. Polonia i Polacy za granicą plasują się na szóstym miejscu w świecie pod względem liczebności w stosunku do ludności kraju ojczystego[12].

Według danych szacunkowych Stowarzyszenia Wspólnota Polska poza terytorium Polski mieszka do 21 milionów Polaków i osób pochodzenia polskiego[13].

Skupiska Polaków i osób polskiego pochodzenia w świecie[13].

Państwo i liczebność (od 10 osobowych skupisk):

Państwo Liczebność w 2007
(dane szacunkowe)
Artykuł o Polonii w Wikipedii Oficjalna liczba Polaków
(rok spisu) i uwagi
Afganistan 100
Albania 50 Polonia w Albanii 47[14] (2011)
Algieria 250 Polonia w Algierii
Andora 10
Angola 50
Arabia Saudyjska 100
Argentyna 450 000 Polonia w Argentynie PWN: ok. 170 tys.[15] (2001)
Armenia 1200 Polacy w Armenii
Australia 200 000 Polonia w Australii 170 354[16] (2011)
Austria 55 000 Polonia w Austrii 41 509[17] (2011)
Azerbejdżan 1000 Polacy w Azerbejdżanie
Bahrajn 130
Bangladesz 20
Belgia 70 000 Polonia w Belgii 49 697[18] (2011)
Białoruś 900 000 Polacy na Białorusi 294 549[19] (2009)
spis sowiecki: 417 720 (1989)
Boliwia 500 Polonia w Boliwii
Bośnia i Hercegowina 350 Polonia w Bośni i Hercegowinie 258[20] (2013)
Brazylia 1 800 000 Polonia w Brazylii PWN: ok. 800 tys.[21] (2001)
Bułgaria 2600 Polonia w Bułgarii 819[22] (2011)
Chile 10 000 Polonia w Chile
Chiny 300 Polonia w Chinach
Chorwacja 2400 Polonia w Chorwacji 216[23] (2011)
Cypr 500 Polonia na Cyprze 2 859[24] (2011)
Czarnogóra 200 Polonia w Czarnogórze 57[25] (2003)
Czechy 100 000 Polacy w Czechach 39 269[26] (2011)
Dania 20 000 Polonia w Danii 29 864[27] (2011)
Dominikana 100
Egipt 600 Polonia w Egipcie
Ekwador 100
Estonia 5000 Polacy w Estonii 1 664[28] (2011)
Etiopia 100
Filipiny 100
Finlandia 5000 Polonia w Finlandii 2 241[29] (2010)
Francja 1 050 000 Polonia we Francji oficjalnie: 33 836[30] (1999)
PWN: ok. 900 tys.[31] (2001)
Ghana 100
Grecja 50 000 Polonia w Grecji 14 145[32] (2011)
Gruzja 6000 Polacy w Gruzji ok. 1 tys.[33] (2014)
Gujana 100
Gwatemala 100
Hiszpania 45 000 Polonia w Hiszpanii 57 250[34] (2011)
Holandia 60 000 Polonia w Holandii 52 473[35] (2011)
Honduras 100
Indie 100
Indonezja 100
Irak 100
Iran 100
Irlandia 80 000 Polonia w Irlandii 93 680 osób z wyłącznie polskim obywatelstwem i 17 152 osoby z podwójnym obywatelstwem - polskim i irlandzkim (2022)[36]
Islandia 7000 Polonia na Islandii 8 627[37] (2011)
Izrael 4000 Polonia w Izraelu
Japonia 1307[38] Polonia w Japonii
Jemen 50
Jordania 250
Kamerun 100
Kanada 900 000 Polonia w Kanadzie 1 010 705[39] (2011)
Kazachstan 100 000 Polacy w Kazachstanie 34 057[40] (2009)
Kenia 100
Kirgistan 1400 Polacy w Kirgistanie
Kolumbia 3000 Polonia w Kolumbii
Kongo 100
Korea Południowa 100
Korea Północna 11
Kostaryka 200
Kuba 150
Kuwejt 250
Liban 700 Polonia w Libanie
Libia 350 Polonia w Libii
Liechtenstein 10
Litwa 300 000 Polacy na Litwie 200 317[41] (2011)
Luksemburg 3000 Polonia w Luksemburgu 2 709[42] (2011)
Łotwa 75 000 Polacy na Łotwie 44 772[43] (2011)
Macedonia Północna 600 Polonia w Macedonii Północnej 162[44] (2002)
Madagaskar 80
Malezja 100
Malta 30 Polonia na Malcie 201[45] (2011)
779[46] (2016)
Maroko 500 Polonia w Maroku
Mauretania 100
Meksyk 10 000 Polonia w Meksyku ok. 10 tys.[47] (2015)
Mołdawia 10 000 Polacy w Mołdawii 4 174[48] (2004)
spis sowiecki: 4 739 (1989)
Monako 100
Mozambik 10
Niemcy 2 000 000 Polacy w Niemczech oficjalnie: 382 391[49] (2011)
PWN: ok. 1,5 mln[50] (2001)
Nigeria 100
Nikaragua 100
Norwegia 18 000 Polonia w Norwegii 65 748[51] (2011)
Nowa Zelandia 6000 Polonia w Nowej Zelandii 2 166[52] (2013)
Pakistan 50
Panama 200
Papua-Nowa Gwinea 20
Paragwaj 10 000 Polonia w Paragwaju
Peru 5000 Polonia w Peru
Południowa Afryka 35 000 Polonia w Południowej Afryce ok. 30 tys.[53] (2011)
Portugalia 3000 Polonia w Portugalii 803[54] (2011)
Rosja 300 000 Polacy w Rosji 47 125[55] (2010)
spis sowiecki: 94 594 (1989)
Rumunia 10 000 Polonia w Rumunii 2 543[56] (2011)
Rwanda 100
Senegal 100
Serbia 1000 Polonia w Serbii 249[57] (2011)
Singapur 200
Słowacja 10 000 Polacy na Słowacji 3 084[58] (2011)
Słowenia 200 Polonia w Słowenii 261[59] (2015)
Stany Zjednoczone 10 600 000 Polonia w Stanach Zjednoczonych 8,6 mln[60] (2020)
Sudan 100
Syria 600 Polonia w Syrii
Szwajcaria 20 000 Polonia w Szwajcarii 14 126[61] (2011)
Szwecja 100 000 Polonia w Szwecji 42 766[62] (2011)
Tadżykistan 2000 Polacy w Tadżykistanie
Tajlandia 100
Tajwan 100
Tanzania 100
Tunezja 500 Polonia w Tunezji
Turcja 1000 Polonia w Turcji PWN: ok. 500[63] (2001)
Turkmenistan 5000 Polacy w Turkmenistanie
Uganda 100
Ukraina 900 000 Polacy na Ukrainie 144 130[64] (2001)
spis sowiecki: 219 179 (1989)
Urugwaj 10 000 Polonia w Urugwaju
Uzbekistan 5000 Polacy w Uzbekistanie
Watykan 50
Wenezuela 4000 Polonia w Wenezueli
Węgry 20 000 Polonia na Węgrzech 7 001[65] (2011)
Wielka Brytania 500 000 Polonia w Wielkiej Brytanii 654 010[66][67][68] (2011)
Wietnam 100
Włochy 100 000 Polonia we Włoszech Około 100 tys. osób:

105 608 w 2009 roku według Istituto Nazionale di Statistica[69]; 112 000 w 2012 według Caritas[70];

97 986 w 2015 roku według serwisu comuni-italiani.it[71]; 84 619 w 2011 roku według Spisu Powszechnego[72] (2011)

Wybrzeże Kości Słoniowej 100
Zambia 100
Zimbabwe 800 Polonia w Zimbabwe
Zjednoczone Emiraty Arabskie 3000 Polonia w Zjed. Emiratach Arabskich

Powyższe dane podają czasami znacznie większą liczebność Polaków niż inne statystyki, np. spisy powszechne, i nie muszą oznaczać rzeczywistej populacji, a jedynie zbliżoną (szacunkową). W niektórych państwach podczas spisów nie zbiera się danych dotyczących narodowości, w takich przypadkach jedynym źródłem informacji są dane szacunkowe.

Główne ośrodki polonijne

Polonia w Niemczech
Polacy w Hamburgu
Polacy w Berlinie
Dom Polski w Czerniowcach na Ukrainie
Siedziba Związku Polaków na Białorusi w Grodnie
Biblioteka Polska w Paryżu we Francji
Polska wieś Wierszyna na Syberii
Dom Polski w Wiedniu w Austrii
Siedziba Związku Polaków w Rumunii w Suczawie
Polski kościół i cmentarz w Pleszy w Rumunii

Statystyka (2006) przedstawia największe skupiska polonijne na świecie. Warto jednak zwrócić uwagę, że Polonia istnieje również w takich miejscach jak Oceania, Katar, Mjanma, Nepal, Salwador, Trynidad, Surinam, Antyle Holenderskie, Barbados, Mali oraz Antarktyda (polska stacja badawcza).

Przyczyny emigracji

Polscy emigranci pochodzą z kilku fal migracji:

  • uchodźcy po powstaniach narodowych w XIX wieku (głównie do Francji, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Niemiec i Ameryki Północnej),
  • emigracja zarobkowa w II połowie XIX wieku aż do 1939 r. (robotnicy głównie do Francji, Belgii i Niemiec; chłopi do Stanów Zjednoczonych, Kanady, Brazylii i Argentyny),
  • emigracja na skutek II wojny światowej oraz z przyczyn politycznych po wojnie,
  • emigracja polskich Żydów na skutek napięć narodowościowych i prześladowań antysemickich (w różnych falach i okresach, przed wojną i po wojnie, m.in. tzw. emigracja pomarcowa lat 1968–1971)
  • emigracja z przyczyn ekonomicznych i politycznych w latach 80. XX wieku,
  • emigracja zarobkowa po 1989 r. (głównie do Wielkiej Brytanii, Irlandii, Niemiec, Austrii, Włoch, Belgii, Kanady i Stanów Zjednoczonych).
  • emigracja zarobkowa po 2004 r. (wstąpienie do UE).

Media polonijne

Obecnie emitowane są 4 telewizje nadające z terytorium Polski dla rodaków za granicą należące do trzech największych nadawców telewizyjnych w Polsce – TVP Polonia, iTVN, iTVN Extra i Polsat 1. Kanały te emitują przede wszystkim powtórki z kanałów dla widzów w Polsce.

W Chicago działa największa polskojęzyczna telewizja poza terytorium RP – Polvision Waltera Kotaby.

Zobacz też

 Wykaz literatury uzupełniającej: Polonia.

Przypisy

  1. Anna Runge, Jerzy Runge: Słownik pojęć z geografii społeczno-ekonomicznej. Videograf Edukacja, 2008, s. 243–244. ISBN 978-83-60763-48-3.
  2. Rządowy program współpracy z Polonią i Polakami za granicą w latach 2015–2020. Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 2015. s. 2–3. [dostęp 2016-12-11].
  3. Definicje, pojęcia dotyczące spraw polonijnych. Ministerstwo Spraw Zagranicznych. [dostęp 2016-12-11].
  4. Polonia, [w:] Pojęcia stosowane w statystyce publicznej [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2021-08-11].
  5. Poláci na Těšínsku. polonica.cz. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-07)].
  6. Mečislav Borák (red.), Nástin dějin Těšínska, Ostrava 1992.
  7. Leoš Šatava, Národnostní menšiny v Evropě, Praha 1994.
  8. Władysław Sosna (red.), Śląsk Cieszyński, Cieszyn 2001.
  9. Reginald Kneifel, Topographie des kaiserl. königl. Antheils von Schlesien I-III, Brünn 1804-1805.
  10. Wojciech Janik, Bitwa pod Skoczowem 28–30 stycznia 1919 roku: geneza, przebieg, skutki, Cieszyn 1999.
  11. Jerzy M. Roszkowski, Zapomniane Kresy. Spisz, Orawa, Czadeckie w świadomości i działaniach Polaków 1895-1925, 2012.
  12. Rządowy program współpracy z Polonią i Polakami za granicą w latach 2015–2020. Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 2015. s. 3–4. [dostęp 2023-07-11].
  13. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Polonia w liczbach. [w:] Polska Diaspora na świecie (dane szacunkowe 2007) [on-line]. Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. [dostęp 2019-08-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-26)]. (pol.).
  14. Ambasada RP w Albanii.
  15. Argentyna. Polonia i Polacy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-08-06].
  16. Spis powszechny w Australii.
  17. Spis powszechny w Austrii.
  18. Spis powszechny w Belgii.
  19. Spis powszechny na Białorusi. belstat.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-30)].
  20. Spis powszechny w Bośni i Hercegowinie.
  21. Brazylia. Polonia i Polacy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-08-06].
  22. Spis powszechny w Bułgarii.
  23. Spis powszechny w Chorwacji.
  24. Spis powszechny na Cyprze.
  25. Polonia w Czarnogórze.
  26. Spis powszechny w Czechach.
  27. Spis powszechny w Danii.
  28. Spis powszechny w Estonii.
  29. Spis powszechny w Finlandii.
  30. Obywatele RP we Francji.
  31. Francja. Polonia i Polacy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-08-06].
  32. Spis powszechny w Grecji.
  33. Polski portal kresowy.
  34. Spis powszechny w Hiszpanii.
  35. Spis powszechny w Holandii.
  36. Polacy w Irlandii. Transnarodowe społeczności w dobie migracji poakcesyjnych (EBOOK) [online], WUW [dostęp 2024-02-20] (pol.).
  37. Spis powszechny na Islandii.
  38. Renata Mitsui, Ilu Polaków mieszka w Japonii? [online], poloniajaponica.jp [dostęp 2020-08-11] (pol.).
  39. Spis powszechny w Kanadzie.
  40. Spis powszechny w Kazachstanie.
  41. Lietuvos Statistikos Departamentas: Lithuanian 2011 Population Census in Brief. [dostęp 2012-12-04]. (ang.).
  42. Spis powszechny w Luksemburgu.
  43. Spis powszechny na Łotwie.
  44. Spis powszechny w Macedonii Północnej.
  45. Spis powszechny na Malcie.
  46. Updated: Filipinos, Serbs top list of third country nationals working in Malta – The Malta Independent [online], independent.com.mt [dostęp 2019-06-23].
  47. Polska Bibliografia Naukowa.
  48. Spis powszechny w Mołdawii.
  49. Obywatele RP w Niemczech.
  50. Niemcy. Polonia i Polacy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-08-06].
  51. Spis powszechny w Norwegii.
  52. Spis powszechny w Nowej Zelandii.
  53. Ambasada RP w Republice Południowej Afryki.
  54. Spis powszechny w Portugalii.
  55. Spis powszechny w Rosji.
  56. Spis powszechny w Rumunii.
  57. Spis powszechny w Serbii.
  58. Spis powszechny na Słowacji. scitanie2011.sk. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-19)].
  59. Spis powszechny w Słowenii.
  60. Spis powszechny w Stanach Zjednoczonych 2020.
  61. Spis powszechny w Szwajcarii.
  62. Spis powszechny w Szwecji.
  63. Turcja. Polonia i Polacy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-08-06].
  64. Spis powszechny na Ukrainie.
  65. Spis powszechny na Węgrzech.
  66. Spis powszechny w Anglii i Walii.
  67. Spis powszechny w Szkocji.
  68. Spis powszechny w Irlandii Północnej.
  69. Cittadini Stranieri. Popolazione residente per sesso e cittadinanza al 31 Dicembre 2009. Italia – Tutti i Paesi – Istituto Nazionale di Statistica.
  70. Dossier Statistico Immigrazione 2012. dossierimmigrazione.it. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-03)]. – Caritas.
  71. a b c Polacchi in Italia – comuni-italiani.it.
  72. Spis powszechny we Włoszech.
  73. Amt für Statistik Berlin-Brandenburg: Foreign residents of Berlin.
  74. Ausländische Bevölkerung in Hamburg am 31.12.2016.
  75. Statistisches Jahrbuch der Stadt Frankfurt am Main. [dostęp 2018-06-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-14)].
  76. Les immigrés par sexe, âge et pays de naissanceInstitut national de la statistique et des études économiques, 2011.
  77. Aire urbaine 2010 de Marseille – Aix-en-Provence (003) – NAT1 – Population par sexe, âge et nationalité – 2011.
  78. A summary of countries of birth in London, Census Update – Office for National Statistics.
  79. South: Polish immigration – BBC.
  80. Jaka jest najliczniejsza grupa obcokrajowców w Wielkiej Brytanii? Tak, dobrze się domyślacie. [dostęp 2015-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-10)].
  81. Brussels Institute for Statistics and Analysis: Studies and statistics.
  82. Antwerpen.be, Stad in Cijfers – Databank – Inwoners naar nationaliteit, leeftijd (8 klassen) en geslacht 2020 – Antwerpen [online].
  83. AusländerInnen – linz.at.
  84. Cittadini Stranieri. Bilancio demografico anno 2009 e popolazione residente al 31 Dicembre – Tutti i paesi di cittadinanza. Comune: RomaIstituto Nazionale di Statistica, 2014.
  85. Foreign Citizens. Resident Population by sex and citizenship on 31st december october 2013. Province: Roma. demo.istat.it. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-10)]. – Istituto Nazionale di Statistica, 2014.
  86. Población extranjera por país de nacionalidad, edad (grupos quinquenales) y sexo [online], ine.es [dostęp 2024-04-25] (hiszp.).
  87. Evolució de la població estrangera a Barcelona. 2010-2019 – ajuntament.barcelona.cat.

Bibliografia

  • Raport Ambasady RP w Berlinie. W: Raport o sytuacji Polonii i Polaków za granicą 2012. Zespół pracowników Departamentu Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą MSZ. Warszawa: Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 2013, s. 177. ISBN 978-83-63743-17-8. [dostęp 2013-11-27]. (pol.).
  • Jan Rozwadowski: Emigracja polska we Francji. Europejski ruch wychodźczy. La Madeleine lez Lille, 1927 (304 s.)
  • Edmond Marek: Luźne refleksje. O Polonii francuskiej. Wczoraj – dzisiaj – jutro. Lille 1982 (25 s.)
  • Jan Paweł II a emigracja i Polonia 1978–1989. pod red. R. Dzwonkowskiego, S. Kowalczyka, E. Walewandra. Lublin 1991
  • Edward Kołodziej: Emigracja z ziem polskich i Polonia. (1831–1939). Informator o źródłach przechowywanych w terenowych archiwach państwowych w Polsce. Warszawa, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 1997 (185 s.)
  • Lesińska M. (2019) Niełatwe związki. Relacje polityczne między państwem pochodzenia a diasporą, Warszawa: Wydawnictwa PWN[1]
  • Rocznik Polonii. Periodyk naukowy poświęcony społeczności polskiej i polonijnej w świecie. Nr 2. Wyd. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2006 (192 s.)
  • Kloc-Nowak W., Lesińska M., Pszczółkowska D. (2023) Polacy w Irlandii. Transnarodowe społeczności w dobie migracji poakcesyjnych[2] Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
  • Przegląd Polsko-Polonijny. Periodyk (półrocznik) naukowy poświęcony społeczności polskiej i polonijnej w świecie, Nr 1. Wyd. Stowarzyszenie „Polska w Świecie”. Gorzów Wielkopolski 2011, s. 333, il.

Linki zewnętrzne

  1. Niełatwe związki relacje polityczne między państwem pochodzenia a diasporą [online], Księgarnia Internetowa PWN [dostęp 2024-02-20] (pol.).
  2. Polacy w Irlandii. Transnarodowe społeczności w dobie migracji poakcesyjnych (EBOOK) [online], WUW [dostęp 2024-02-20] (pol.).