Type a search term to find related articles by LIMS subject matter experts gathered from the most trusted and dynamic collaboration tools in the laboratory informatics industry.
Polityka (z gr. πολιτικά politiká „sprawy miasta, państwa”[1] od πόλις polis „miasto-państwo”) – pojęcie z zakresu nauk społecznych, rozumiane na wiele sposobów ze względu na swoją wieloaspektowość i złożoność. Definiowane jest na różne sposoby, zależnie od wybranej koncepcji.
W starożytności i średniowieczu dominowały idealizacja polityki i polityków oraz wywodzenie jej źródeł z praw natury bądź woli sił nadprzyrodzonych, służąca uzasadnianiu nierównoprawnych podziałów na uprzywilejowanych rządzących i podporządkowanych ich interesom poddanych. W Polityce Arystoteles wyraża ją jako rodzaj sztuki rządzenia państwem, której celem jest dobro wspólne. Uznawał, że politica nie może być despotica, ale libera[2].
Dla dyskursu wokół terminu polityki w średniowiecznej Europie znaczący wpływ wywarł św. Tomasz z Akwinu. Opierał się on na poglądzie, iż nie ma innej władzy jak tylko od Boga pochodzącej[3], jednakże uznawał, że od Boga pochodzi idea władzy, ale nie tyranii - w związku z tym, w przypadku uzurpacji bądź despotyzmu, można odmówić posłuszności takiemu władcy, ponieważ bardziej Boga należy słuchać, aniżeli ludzi[4].
W epoce renesansu kluczową rolę odgrywali Św. Tomasz More i Niccolo Machiavelli. Pierwszy z nich stworzył traktat Utopia, w którym opisał idealne państwo, ale także atakował zło polityczne i społeczne występujące ówcześnie. Machiavelli w Księciu opisał jego wskazówki dla monarchów, jak utrzymać się u władzy - jego idee określono makiawelicznymi zgodnie z postulowanym przez niego poglądem, że cel uświęca środki.
Jako dorobek oświecenia w zakresie polityki określa się dzieło O duchu praw Monteskiusza. Autor wykłada w nim ideę umowy społecznej - państwo powstało w jej wyniku w celu ochrony interesu, bezpieczeństwa i wolności - a także trójpodziału i równowagi władz.
Zapoczątkowane w czasach nowożytnych procesy demokratyzacji sprzyjały obiektywizacji poglądów na genezę i społeczną rolę polityki i polityków. Wyrazem tego jest współczesna definicja zakładająca, że polityka to uzgadnianie zachowań współzależnych społeczeństw o sprzecznych interesach. Jej szersza wykładnia wyjaśnia, iż polityka to działalność polegająca na przezwyciężaniu sprzeczności interesów i uzgadnianiu zachowań współzależnych grup społecznych i wewnątrz nich za pomocą perswazji, manipulacji, przymusu i przemocy, kontestacji, negocjacji i kompromisów, służąca kształtowaniu i ochronie ładu społecznego korzystnego dla tych grup stosownie do siły ich ekonomicznej pozycji i politycznych wpływów. Realia dziejów ludzkości i współczesności dowodzą, że polityki korzystnej dla wszystkich po równo zazwyczaj nie ma[5].
Podobnie definiuje politykę Stephen D. Tansey konstatując, że polityka obejmuje szeroki wachlarz sytuacji, w których ludzie kierujący się odmiennymi interesami działają wspólnie dla osiągnięcia celów, które ich łączą, i konkurują ze sobą, gdy cele są sprzeczne. I z tych pozycji zakłada, że warto raczej krytycznie odnieść się do standardowych akademickich definicji polityki i władzy[6].
Za podstawę nowożytnych definicji polityki uchodzą teorie Maksa Webera, twierdzącego, że polityka to dążenie do udziału we władzy lub do wywierania wpływu na podział władzy, czy to między państwami, czy też w obrębie państwa, między grupami ludzi, jakie to państwo tworzą[7]. I uściślającego wcześniejsze definicje konstatacją, iż istotną właściwością polityki jest „odwoływanie się do przemocy”, bo w sferze stosunków politycznych „groźba przemocy i, ewentualnie, jej zastosowanie jest jednak swoistym środkiem, a zawsze ultima ratio, gdy inne środki zawiodą”[8]. Definicja ta jest o tyle uniwersalna, że akcentuje dwa wymiary polityki: wewnętrzny (wewnątrzpaństwowy) i zewnętrzny (międzypaństwowy). Ze względu na upływ czasu od powstania tej definicji (1. połowa XX wieku), dziś należałoby ją uzupełnić o stosunki państw narodowych z organizacjami międzynarodowymi oraz o stosunki między tymi organizacjami i w ich obrębie (zwłaszcza w kontekście Unii Europejskiej).
W amerykańskiej literaturze współcześnie popularne jest definiowanie polityki jako sztuki bycia wybieranym (zdobywania władzy). Inne definicje zakładają, iż "Polityka" to stosunek między tym, co rząd próbuje robić, a tym, co się naprawdę dzieje[9]. Andrzej Jabłoński w Leksykonie politologii pod redakcją Andrzeja Antoszewskiego i Ryszarda Herbuta [wyd. V, Wrocław 1999] ukazuje pięć ujęć polityki;
Definicja profesora Kazimierza Opałka: Działalność wytyczona przez ośrodek decyzji sformalizowanej grupy społecznej (organizacji), zmierzająca do realizacji ustalonych celów za pomocą określonych środków[10].
LIMS forum content by LIMS forum members is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License. Based on a work at www.limsforum.com.
