Search for LIMS content across all our Wiki Knowledge Bases.
Type a search term to find related articles by LIMS subject matter experts gathered from the most trusted and dynamic collaboration tools in the laboratory informatics industry.
erozja deszczowa (ablacja deszczowa) – spłukiwanie luźnej, wierzchniej warstwy terenu (zwłaszcza cząstek gleby) przez wody deszczowe
erozja rzeczna – przenoszenie cząstek przez prąd rzeki bądź falowanie wody:
W górnym biegu rzeki występują:
erozja wgłębna – polega na wcinaniu się rzeki w koryto rzeczne poprzez niszczenie go przez niesiony przez rzekę materiał skalny Efekty: tworzenie się dolin głębokich i wąskich V-kształtnych
erozja wsteczna – cofanie się źródełrzeki w kierunku działu wodnego (może doprowadzić do przejęcia początkowego odcinka innej rzeki tzw. kaptaż). Efekty: łączenie się dwóch cieków w odcinkach źródliskowych (kaptaż), wyrównywanie się brzegów rzeki i „cofanie się” wodospadów, powstawanie kotłów eworsyjnych
W środkowym biegu rzeki:
erozja boczna – podmywanie brzegów rzeki, spowodowane nierównomiernym nurtem rzecznym Efekty: meandry (zakola rzeczne), starorzecza (meandry odcięte od głównej rzeki wałem ziemi – groblą), łachy (wyspy rzeczne), niszczenie brzegów
erozja denna – żłobienie dna rzeki przez płynącą wodę i niesiony przez nią materiał. Efekty: powstają terasy zalewowe
W dolnym biegu rzeki zwykle nad erozją przeważa akumulacja osadów niesionych przez rzekę Efekty: powstawanie form ujść rzecznych: delt i estuariów.
erozja morska (abrazja) – niszczenie brzegów przez falowanie i pływy (przypływy i odpływy)
Negatywne skutki:
rolnictwo:
zmniejszanie miąższości gleby
wymywanie składników pokarmowych
pogorszenie struktury gleby
straty powierzchni uprawnej (wąwozy, żłobiny itp.)
to przenoszenie cząstek gleby i rozkruszonych skał przez wiatr (deflacja), szlifowanie skał przez niesione przez wiatr ziarna piasku (korazja) oraz deponowanie cząstek na powierzchni gleby (akumulacja) (wydmy).
to zespół procesów, z których siłą sprawczą jest przyciąganie ziemskie. Wyróżnia się m.in.:
Odpadanie – odrywanie się od litego podłoża i spadanie fragmentów zwietrzałej skały
Obrywanie – obrywanie się mas skalnych bądź ziemnych z nawisów, przy czym oderwane elementy przemieszczają się drogą powietrzną.
Osuwanie – na ogół szybkie przemieszczanie się w dół stoku mas glebowo-zwietrzelinowych. Osuwanie ma miejsce najczęściej na skutek nadmiernego uwilgotnienia lub zmian w rzeźbie terenu, powodujących zwiększenie nachylenia stoku, w wyniku czego traci on stateczność przyjmując różne płaszczyzny poślizgu.
Spływy (soliflukcja) – spływanie nadmiernie uwilgotnionych mas glebowo-zwietrzelinowych po płaszczyźnie poślizgu utworzonej przez nierozmarzniętą jeszcze warstwę gruntu. Zachodzi najczęściej na utworach glebowych o dużej zawartości części ilastych i pyłowych, na stokach o wystawie północnej i spadkach powyżej 30%. Typową formą dla tego rodzaju erozji są jęzory soliflukcyjne.
Pełzanie – mechanizm podobny do osuwania, jednak ruch mas ziemnych przebiega wolniej, miąższość przemieszczanej warstwy bywa znacznie większa.
Osiadanie – powolne obniżanie się powierzchni terenu wskutek zmniejszenia objętości gruntu. Osiadanie często towarzyszy procesom sufozji.
Rodzaje erozji w zależności od skutku
powierzchniowa – zmywanie i rozmywanie wierzchnich warstw gleby przez wodę lub rozwiewanie przez wiatr,
liniowa – rozcinanie gleby przez skoncentrowany spływ wody, prowadzący zazwyczaj do powstawania form żłobinowych, głębokich rozcięć typu wąwozowego,
rozbryzgowa – odrywanie i odrzucanie cząstek ziemnych przez krople deszczu i gradu, połączone z ubijaniem i zamulaniem powierzchni gleby,
uprawowa – trwałe przemieszczanie gleby ku dołowi stoków pod wpływem działania narzędzi i maszyn rolniczych.
Czynniki wpływające na erozję
Czynniki przeciwdziałające erozji:
Osłona i wiązanie powierzchni gruntu poprzez rosnącą na niej roślinność
Zabezpieczanie powierzchni gruntu poprzez systemy korzeniowe (tereny zdegradowane)
Osłona i wiązanie powierzchni gruntu poprzez natrysk sklejających mas celulozowych
