Type a search term to find related articles by LIMS subject matter experts gathered from the most trusted and dynamic collaboration tools in the laboratory informatics industry.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Poseł II kadencji Sejmu (II RP) | |
| Okres |
od 4 marca 1928 |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
| |
Artur Walenty Hausner (ur. 5 listopada 1870 w Kończycach, zm. 16 września 1941 w Woroneżu) – polski polityk, działacz socjalistyczny, publicysta, poseł na Sejm Ustawodawczy oraz Sejm I i II kadencji w II RP.
Rozpoczął naukę w gimnazjum w Rzeszowie, a następnie w Krakowie, gdzie kierował tajną organizacją samokształceniową. W obawie przed aresztowaniem wyjechał do Zurychu gdzie podjął studia na inżynierii lądowej.
Po powrocie do Lwowa w 1892 związał się z ruchem socjalistycznym i wstąpił do PPSD. Po ukończeniu studiów na Politechnice Lwowskiej otworzył biuro inżynierskie. Brał udział w działalności oświatowej (m.in. został wiceprezesem Zarządu Głównego Uniwersytetu Ludowego im. A.Mickiewicza). Uczestniczył w organizacji strajków w Borysławsko-Drohobyckim Zagłębiu Naftowym oraz uczestniczył w agitacji do Sejmu Krajowego Galicji. Usunięto go za to z posady rządowej a następnie z pracy na kolei.
We wrześniu 1905 na wezwanie Polskiej Partii Socjalistycznej wyjechał do zaboru rosyjskiego uczestniczyć w akcji agitacyjnej.
Od X Kongresu PPSD jako przedstawiciel Lwowa od 1906 był członkiem Komitetu Wykonawczego PPSD. Z ramienia PPSD bezskutecznie kandydował w 1907 i 1911 do parlamentu austriackiego.
W 1914 roku jako przedstawiciel socjaldemokratów był zastępcą kierownika Departamentu Wojskowego sekcji wschodniej Naczelnego Komitetu Narodowego[1][2]. W 1915 z fałszywym paszportem wyjechał do Stanów Zjednoczonych, celem organizowania wsparcia na rzecz polityki Józefa Piłsudskiego. Organizator Komitetu Obrony Narodowej (stworzył m.in. 200 komitetów lokalnych). Po powrocie do Europy w od stycznia 1917 sierżant w 1 kompanii saperów Pierwszej Brygady Legionów. Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 ukrywał się. Aresztowany przez władze niemieckie i odesłany do Krakowa celem wcielenia do wojska austriackiego. Udało mu się jednak uchylić od służby pod pozorem choroby.
Został członkiem prezydium powołanego 23 listopada 1918 Tymczasowego Komitetu Rządzącego we Lwowie[3]. W trakcie obrony Lwowa w 1918 wydelegowany przez PPS do rozmów z Ukraińcami. Wszedł do Komitetu Bezpieczeństwa i Ochrony Dobra Publicznego (jako zastępca przewodniczącego). Po zakończeniu walk wszedł do Tymczasowej Komisji rządzącej jako szef resortu kolei i dróg.
W 1919 założył we Lwowie pismo PPS „Dziennik Ludowy”, który redagował aż do 1934.
Jako kandydat PPSD w wyborach parlamentarnych w styczniu 1919 został powołany dekretem Naczelnika Państwa z 18 listopada 1918, jako poseł z Galicji Wschodniej na Sejm Ustawodawczy. W Sejmie pracował w komisjach: komunikacyjnej, do spraw morskich, odbudowy kraju, robót publicznych, oraz pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego w komisji wodnej. Reprezentował Związek Polskich Posłów Socjalistycznych, w Konwencie Seniorów.
W czerwcu 1920 ustąpił na rzecz Gabriela Narutowicza ze stanowiska ministra robót publicznych w rządzie Władysława Grabskiego, obejmując stanowisko podsekretarza stanu w tym resorcie (pełnił je do lipca 1920).
W wyborach parlamentarnych 1922, uzyskał mandat z listy nr 2 (PPS) w okręgu wyborczym nr 50 (Lwów-miasto). W Sejmie I kadencji pracował w komisji morskiej, oraz komisji robót publicznych. Od lutego do kwietnia 1926 ponownie pełnił funkcję podsekretarza stanu w Ministerstwie Robót Publicznych, w rządzie Aleksandra Skrzyńskiego. Zarówno w Sejmie jak i w rządzie specjalizował się w kwestii rozwoju miast. Był jednym z twórców ustawy o rozbudowie miast. Był radnym Rady Miasta Lwowa, wybierany w wyborach samorządowych 1934 (z listy socjalistycznej)[4], 1939 (z listy PPS i SD)[5]). Od 1927 jako delegat Lwowa, był członkiem Zarządu Związku Miast Polskich.
W wyborach parlamentarnych 1928, został wybrany z lity nr 2 (PPS) w ramach listy państwowej. W Sejmie II kadencji pracował w komisji morskiej, oraz komisji robót publicznych. W wyborach parlamentarnych 1930 kandydował do Senatu z listy państwowej nr 7 (Centrolew), lecz nie uzyskał mandatu.
Od 1919 do 1923 oraz od 1926 do 1939 był członkiem Rady Naczelnej PPS. Był zdecydowanym przeciwnikiem współpracy z KPP. Po rozwiązaniu przez CKW w 1936 Okręgowego Komitetu Robotniczego we Lwowie za współpracę z komunistami, wszedł do nowych władz organizujących okręg.
Po wybuchu II wojny światowej, kampanii wrześniowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 wszedł w skład konspiracyjnej Rady Narodowej we Lwowie, podległej rządowi RP na uchodźstwie (innymi członkami byli Jan Szczyrek, ks. Józef Panaś, ks. Adam Bogdanowicz, płk dr Aleksander Domaszewicz, Stanisław Wasylewski)[6]. Na przełomie 1939 i 1940 reprezentował PPS w tzw. Komitecie Polskim we Lwowie (później Wydział Sztabu Komendy ZWZ-1). Aresztowany przez NKWD we Lwowie, zmarł w więzieniu.
W 1937 został odznaczony Krzyżem Niepodległości.
Jego żoną była Maria z domu Grekowicz (ur. w 1889 w Buczaczu, zm. 20 marca 1939 w wieku 49 lat, córka Józefa Grekowicza), która była pisarką, dziennikarką, artystką malarką[7][8].
LIMS forum content by LIMS forum members is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License. Based on a work at www.limsforum.com.
