Type a search term to find related articles by LIMS subject matter experts gathered from the most trusted and dynamic collaboration tools in the laboratory informatics industry.
Voor de gelijknamige film, zie Basic (film).
| BASIC | ||||
|---|---|---|---|---|
| Paradigma | imperatief, gestructureerd | |||
| Verschenen | 1 mei 1964[1] | |||
| Ontworpen door | John Kemeny en Thomas Kurtz | |||
| Typesysteem | Sterk | |||
| Implementaties | Apple BASIC, BBC BASIC, Microsoft BASIC, TI-BASIC en vele andere | |||
| Dialecten | Liberty BASIC, Turbo BASIC, QuickBASIC, PowerBASIC en vele andere | |||
| Beïnvloed door | Algol-60, FORTRAN II, JOSS | |||
| Invloed op | COMAL, Visual Basic, Visual Basic .NET, REALbasic, REXX, Perl, GRASS | |||
| Besturingssysteem | Multiplatform | |||
| ||||
BASIC is een imperatieve programmeertaal die oorspronkelijk was bedoeld om mensen snel te leren programmeren. De naam is een acroniem voor Beginners All-purpose Symbolic Instruction Code. BASIC vertoont gelijkenis met FORTRAN.
Er is een groot aantal verschillende implementaties van BASIC in omloop. De meeste oudere versies werkten interpreterend: het programma en zelfs losse opdrachten (zoals het evalueren van een expressie) kunnen zo onmiddellijk worden uitgevoerd. Tijdens de uitvoering kan het programma nogal eens op een fout blijven steken, de karakteristieke run-time error (bijv. Syntax error). Opvallend aan de broncode van de meeste oudere BASIC-programma's zijn de nummers vooraan elke regel.
Later kwamen meer compilers uit voor BASIC. In latere implementaties werden ook meer technieken uit het gestructureerd programmeren overgenomen, zodat de 'beginnerstaal' meer op andere hogere programmeertalen ging lijken.
Alle moderne implementaties van BASIC zijn gebaseerd op de BASIC-implementatie van Mather en Waite uit 1971. Deze implementatie gaat op zijn beurt terug op een oerversie van BASIC die in 1963/1964 ontwikkeld is aan het Dartmouth College door de wiskundigen John Kemeny en Thomas Kurtz (ook bekend van hun werk aan compilers voor talen als Fortran en Algol-60 – wat verklaart waarom BASIC veel op Fortran lijkt). Zij draaiden hun eerste programma in BASIC op 1 mei 1964.[1] Zij ontwikkelden hun taal (met 14 statements) als een introductietaal voor niet-technische universiteitsstudenten met als primaire doelstellingen:
Ondanks dat het eerste systeem een batchsysteem was, was de laatste eis een revolutie in het denken. Dit leidde al snel tot de herimplementatie van het systeem als een interactief systeem dat timesharing op de machine mogelijk maakte. De gebruiker bediende de machine direct in plaats van door een programma in te dienen dat door een operator ingevoerd werd en waarvan de gebruiker alleen het resultaat kreeg.
De eigenschappen van BASIC kunnen worden gedemonstreerd aan de hand van het volgende programma dat de priemgetallen tussen twee gegeven getallen afdrukt of op het scherm toont:
100 REM PRIEMGETALLEN
110 INPUT "START=",A1
120 INPUT "END=",A2
130 FOR I= A1 TO A2
140 GOSUB 170
150 NEXT I
160 END
170 REM TEST PRIEM
180 FOR J=2 TO SQR(I)
190 IF I/J=INT(I/J)THEN 220
200 NEXT J
210 PRINT I;
220 RETURN
Het programma wordt ingevoerd met een zogenaamde line-editor, waarbij de regels genummerd worden. De regelnummers lopen met 10 op om het invoegen van extra regels mogelijk te maken. Desgewenst kunnen alle regels hernummerd worden. BASIC maakt van deze nummering gebruik door GOTO- en GOSUB-opdrachten naar deze nummers te laten verwijzen. Er zijn dus geen afzonderlijke labels nodig. De variabelen worden niet gedeclareerd; als variabelennamen zijn alleen A t/m Z en A0 t/m Z9 beschikbaar. Arrays worden wel gedeclareerd met de DIM-opdracht als ze meer dan 10 elementen tellen. In veel implementaties is het aantal verschillende variabelen nog kleiner. In de eerste versie konden gegevens alleen in het programma worden opgenomen (met het DATA-statement) of direct worden ingevoerd (zoals hier met INPUT). In latere versies was ook input van bestanden mogelijk. Om de loop van het programma te besturen is behalve de GOTO-opdracht alleen de FOR-NEXT-lus beschikbaar. In het hier getoonde programma wordt deze meestal voortijdig verlaten door "er uit te springen". Een andere bijzonderheid van BASIC-interpretatoren is dat zij het mogelijk maken opdrachten direct uit te voeren: PRINT 2^15 zonder regelnummer geeft direct het resultaat 32768. Het nut daarvan wordt direct duidelijk als je bedenkt dat er rond 1970 nog geen spreadsheets of zakrekenmachines bestonden.
Hoewel de makers van BASIC de taal vooral als onderwijstaal bedoeld hadden nam het gebruik snel toe, vooral onder (bedrijfs)economen. Daarbij moeten we bedenken dat veel toepassingen die toen in BASIC geprogrammeerd werden nu met spreadsheets worden opgelost, zoals de berekening van de werkelijke rente van leningen met gegeven termijnbetalingen. Informatici, zoals Edsger Dijkstra ("BASIC programmers are mentally mutilated beyond hope of regeneration")[2] oefenden felle kritiek op het gebruik van BASIC uit, zowel vanwege het ontbreken van declaraties en de prominente rol van het GOTO-statement als om het gemak waarmee programma's ingevoerd, snel op de onvermijdelijk fouten getest en verbeterd konden worden. Op de meeste universiteiten moesten de studenten die aan een cursus programmeren deelnamen een dag wachten voor ze hun programma met alle foutmeldingen terugkregen en dat werd als een voordeel gezien omdat het ze zou leren om zelf fouten te zoeken en dat niet aan de computer over te laten.
BASIC vond hierna ingang bij een aantal grote bedrijven. Kemeny en Kurtz begonnen op een GE 225 met een aantal terminals voor timesharing, DEC porteerde de taal naar zijn PDP-11-machines als taal voor timesharing. Een van de vaste testgebruikers van dit systeem was Bill Gates. Na veel omzwervingen en veranderingen volgde de eerste standaardisatie van de taal door de ANSI in 1978: de Minimal BASIC Standard.
Microsoft schreef in 1975 zijn eerste BASIC-interpreter, Altair BASIC genaamd, voor de MITS Altair 8800-computer. Deze werd daarna ook verkrijgbaar voor systemen met aan de MITS Altair gerelateerde processoren, zoals de Z80 en de Intel 8080, waarop besturingssystemen als CP/M, TEKDOS en ISIS-II liepen.
Vrijwel alle homecomputers hadden een of andere variant van BASIC ingebouwd.
Commodore introduceerde in 1977 Commodore BASIC en voorzag zijn 8 bitcomputers voor thuisgebruik, waaronder de Commodore 64, hiervan.
De originele IBM PC uit 1981 werd ook geleverd met een BASIC-interpreter in de ROM, door Microsoft geschreven voor IBM, zodat de computer na aanzetten onmiddellijk kon worden geprogrammeerd. Wanneer het booten niet succesvol was liep de pc in deze Basic-mode. (Voor een uitgebreidere basic startte men BASICA van disk.)
Op computers voor thuisgebruik werd rond 1980 een variant van BASIC geleverd die door Microsoft was uitgebreid: MSX BASIC (de MSX staat hier voor Microsoft eXtended). Ook is er een populaire bibliotheek geweest die voor veel verschillende computers met een BASIC-interpreter werkte, en duidelijke uitgebreide mogelijkheden toevoegde, de zogenaamde Basicode. In de tijd dat dit populair was, werden Basicode-programma's uitgezonden over de radio, zodat ze op cassette opgenomen konden worden en vervolgens op de computer uitgevoerd.
Microsoft bracht later, voor de IBM-klonen, een versie van BASICA uit onder zijn eigen naam, genoemd GW-BASIC (1985) (Graphics Windows BASIC; heeft niets te maken met het Microsoft Windows-besturingssysteem). Deze variant van BASICA werd door Microsoft ter beschikking gesteld aan OEM's om in licentie te nemen en uit te brengen op eigen copyright/naam.
IBM bracht de door Microsoft ontwikkelde BASCOM-compiler op de markt, die ook door Microsoft zelf onder dezelfde naam werd verkocht. Microsoft verkocht van deze compiler ook een CP/M-versie.
De versies van Microsoft misten een paar functies van de IBM-versie, hoewel beide daarbuiten exact hetzelfde waren, die in latere versies alsnog terugkwamen.
BASCOM werd hernoemd naar QuickBASIC, maar zelfs de compiler van de laatst uitgebrachte QuickBASIC-versie vermeldde nog altijd de naam BASCOM. Gesuggereerd wordt dat Microsoft deze naamswijziging deed plaatsvinden om zich verder te distantiëren van IBM.
John Kemeny en Thomas Kurtz startten in 1983 TrueBASIC, Inc. en gingen de strijd aan met Microsoft en zijn BASCOM-compiler.
Borland bracht in 1987 Turbo BASIC van Bob Zale op de markt. Eerder programmeerde hij reeds BASIC/Z, de eerste interactieve BASIC-compiler voor CP/M en MS-DOS.
Microsoft, dat door de gebruiksvriendelijkere interface van Turbo BASIC een hoop van zijn BASIC-markt moest inleveren, sloeg een nieuwe weg in en bundelde bij zijn BASCOM-compiler de QuickBASIC IDE (QuickBASIC 3).
De laatste QuickBASIC-versie op de markt was versie 4.5, waarna Microsoft zijn IDE en compiler omgooide om ze compatibel te maken met zijn aankomende OS/2-besturingssysteem, ontwikkeld in samenwerking met IBM. De hierop volgende versie was het Microsoft BASIC Professional Development System, waarna Microsoft zich meer ging richten op muisgestuurde interfaces, met als resultaat Visual Basic voor DOS.
Bob Zale startte in 1990 PowerBASIC en bracht Turbo Basic opnieuw op de markt onder de naam Powerbasic om weer de strijd aan te gaan met Microsoft. Powerbasic is tot op de dag van vandaag een van de meest succesvolle BASIC-compilers/interpreters verkrijgbaar voor de pc, naast Microsofts Visual Basic en het sinds 1991 bij MS-DOS/IBM-DOS 5.0 gebundelde QBasic.
Carl Gundel schreef in 1992 Liberty BASIC als reactie op het ontbreken van een Windows versie van QBASIC.
De overstap van Microsoft QuickBASIC 4.5 naar "PDS" 6 (1990?) riep bij sommigen vragen op: wat was er gebeurd met versie 5? Het bij DOS 5.0 gebundelde QBASIC 1.0, als vervanger voor GW-BASIC, had een op QuickBASIC gelijkende interface en ondersteunde vrijwel alle commando's die QuickBASIC ook ondersteunde. De QBASIC-interface was echter niet voorzien van een compiler en mede daardoor ontbraken ook een aantal functies.
QBASIC 1.0 blijkt te zijn gegenereerd uit de broncode van QuickBasic 5, evenals de nieuwere versie QBASIC 1.1 die sinds DOS 6.0 wordt gebundeld bij de besturingssystemen van Microsoft. Een aantal geavanceerde functies zijn verwijderd om ontwikkelaars ertoe aan te zetten over te stappen op de professionele compilers (PDS) van Microsoft, wanneer zij eenmaal op dreef zijn met de QBASIC-interpreter en -gebruikersomgeving.
Vrij snel na PDS kwam Microsoft op de markt met een nieuwe ontwikkelinterface die de gebruiker moest voorbereiden op een grafische interface (Visual Basic 1.0 voor MS-DOS en Windows, 1991). Later voegde Microsoft zijn compilers samen en bundelde ze in het pakket Visual Studio 5 (1996).
Voor Visual Basic 3.0 bestonden zelfs decompilers, waarmee de binaire code, die feitelijk door een bibliotheek werd geïnterpreteerd, leesbaar terugvertaald kon worden naar de broncode.
Over de versie Visual Basic .NET (ook wel VB7 genoemd, 2002) zegt Microsoft zelf dat de taal zodanig veel veranderd is dat alle oude gebruikers hem helemaal opnieuw zullen moeten leren.
Voor de PlayStation 2 is het programma Yabasic gemaakt, waar ook een toetsenbord voor gebruikt kan worden.
Het is vooral de adoptie door Microsoft die maakt dat BASIC een taal is met veel invloed en aanhang. Inmiddels zijn de bezwaren tegen BASIC grotendeels achterhaald. De GOTO-opdracht is praktisch overbodig geworden door de IF-THEN-ELSE-, WHILE-WEND- en DO-LOOP-opdrachten, de namen van variabelen kunnen voldoende lang zijn, declaratie van variabelen is mogelijk en kan verplicht gesteld worden, en de regelnummers zijn verdwenen. Omgekeerd is het direct invoeren en testen van programma's geen voorrecht van de BASIC-gebruiker meer. BASIC was eind 20e eeuw dan ook voor zeer veel programmeurs wel de eerste taal waarmee zij in aanraking kwamen.
Als voorbeeld van modern BASIC volgt hier een programma voor het berekenen van priemgetallen in VBA, de BASIC-versie die bij Excel geleverd wordt. Het programma kan vanaf het rekenblad aangeroepen worden en input en output geschieden van en naar het rekenblad
'Priemgetallen
Option Explicit
Sub Priem()
Dim Start As Integer, Eind As Integer, i As Integer, t As Integer
Start = Range("A1") 'INPUT "START=";START
Eind = Range("A2") 'INPUT "END=";EIND
t = 2
For i = Start To Eind
If Not (IsPriem(i)) Then t = t + 1: Cells(t, 1) = i 'Print i; " ";
Next i
End Sub
'---------------------
Function IsPriem(ByVal i As Integer) As Boolean
Dim j As Integer, Deelbaar As Boolean
Deelbaar = False
j = 2
While Not (Deelbaar) And j <= Sqr(i)
If i / j = Int(i / j) Then Deelbaar = True Else j = j + 1
Wend
IsPriem = Not Deelbaar
End Function
· 
· 
LIMS forum content by LIMS forum members is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License. Based on a work at www.limsforum.com.