Knowledge Base Wiki

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Ierland (Iers: Éire of Poblacht na hÉireann, Ingels: Ireland of Republic of Ireland) is e land in Wes-Europa wat zoe'n vief-zèsde besleit vaan 't gelieknaomeg Iers eiland wat te weste ligk vaan 't groeter eiland Groet-Brittannië. De res vaan 't Iers eiland, Noord-Ierland genaomp, behuurt tot 't Vereineg Keuninkriek (VK), zjus wie 't gaans Groet-Brittannië. Same vörme Ierland en Groet-Brittannië de Britse Eilen. In tegendeil tot 't VK, behuurt de Ierse Rippebliek wel tot de Europese Unie.

Hoofstad en groetste stad is Dublin, aander stei zien Cork, Galway, Limerick en Waterford.

De inwoeners vaan Ierland heite Iere.

D'n Ierse Vrije Staot woort gecreëerd in 1922 op force vaan 't Anglo-Iers Verdraag. In 1937 woort 'n nui constitutie geadopteerd boe-in de staot in de praktiek 'n rippebliek woort oonaofhaankelek vaan 't VK mèt 'nen direkverkoze non-executieve president. Ierland woort in 1949 officieel 'n oonaofhaankeleke rippebliek mer gedroog ziech al zoe sinds de constitutie. In 1955 woort Ierland e lid vaan de Vereinegde Naties. In 1973 woort Ierland, tegeliekertied mèt 't VK, 'ne lidstaot vaan de Europese Gemeinsjappe die later euver zawwe gaon in de Europese Unie (EU). D'n Ierse staot (dee 'n mierderheid aon Roems-Kathelieke börgers reprizzentiert) had gein formeel rilalties mèt Noord-Ierland (wat in mierderheid prottestant is) bis de laten 20ste iew, mer gedäörende de tachteger en negeteger jaore goof 't heropgepakde rillaties tösse de Britse en Ierse regeringe, wat o.a. meugelek woort daankzij drök vaanoet de EU.

Daankzij 't Good Vriedeg Akkoord in 1998 kroge de Ierse Rippebliek en 't door 't VK-geregeerde Noord-Ierland gezameleke beleidsvlaaktes oonder de Noord/Zuid Ministeriële Raod. Die rillaties leke oonder drök te komme naotot 't VK in 2021 oet de EU trooj door moyen vaan 't Brexit-rifferendum (e rifferendum boe-in de Noord-Iere evels veur 't blieve in de EU stömde). Oetindelek is in 't akkoord tösse de EU en 't VK aofgesproke tot Noord-Ierland deil blijf vaan de Europese Ikkenomische Ruimte, boedoor veur de handel tösse de twie deile vaan 't Ierse eiland in de praktiek niks veraandert. Heidoor zien de handelsbarrières tösse Noord-Ierland en de res vaan 't VK (Groet-Brittannië) wel hendeg touwgenomme. In de praktiek sprik me allewijl dus vaan 'n "pan-Ierse" integratie door moyen vaan Europese integratie en 'n touwnömmend oonaofhaankelekheid vaan de VK-ikkenomie.