Type a search term to find related articles by LIMS subject matter experts gathered from the most trusted and dynamic collaboration tools in the laboratory informatics industry.
Ólafur Þórðarson hvítaskáld (um 1210 – 1259), var lögsögumaður, kennari, skáld og rithöfundur. Oftast kallaður Ólafur hvítaskáld til aðgreiningar frá nafna sínum Ólafi svartaskáldi.
Ólafur var launsonur Þórðar Sturlusonar goðorðsmanns á Snæfellsnesi, með Þóru (Jónsdóttur?), talinn fæddur á árabilinu 1210-1212. Hann var albróðir Sturlu Þórðarsonar sagnaritara. Ólafur ólst að hluta upp hjá föðurbróður sínum Snorra Sturlusyni, þar sem hann fékk bestu bóklega menntun sem völ var á. Síðar bjó hann í Hvammi í Hvammssveit, Borg á Mýrum frá 1236, og síðast í Stafholti. Þar rak hann um tíma rithöfunda- og prestaskóla, þar sem meðal annars var kennd málskrúðsfræði. Ólafur var súbdjákn að vígslu.
Eftir Bæjarbardaga 1237, rak Sturla Sighvatsson Ólaf úr landi. Hann fór þá til Noregs og dvaldist í Niðarósi hjá Skúla jarli og syni hans, ásamt með Snorra frænda sínum og fleiri Íslendingum. Þar var hann viðstaddur vorið 1239, þegar Snorri fór út til Íslands í banni Hákonar konungs. Líklegt er að hann hafi farið til Svíþjóðar sumarið 1239 til að flytja Eiríki Eiríkssyni Svíakonungi kvæði. Hann kom aftur til Niðaróss snemma árs 1240, hitti þar fyrir Hákon konung og gerðist hans maður í deilunum við Skúla jarl. Eftir að hafa tekið þátt í orustu í Ósló um sumarið, mun hann hafa farið til Danmerkur. Var hann við hirð konungsins, Valdimars sigursæla, næsta ár, 1240-1241, en Valdimar dó 28. mars 1241. Líklegt er að Ólafur hafi þá farið til Noregs, og síðan til Íslands 1242 eða skömmu síðar.
Vegna ætternis síns dróst Ólafur inn í átök Sturlungaaldar. Þegar hann kom úr utanförinni höfðu Sturlungar orðið fyrir miklu áfalli: Snorri frændi hans var fallinn, 1241, og einnig Sighvatur Sturluson og flestir synir hans í Örlygsstaðabardaga 1238. Þórður kakali, sonur Sighvats, var þá að hefja baráttu til valda. Að nokkru leyti vegna tengsla við hann varð Ólafur lögsögumaður 1248-1250 og 1252. Ólafur studdi einnig bróðurson sinn Þorgils skarða eftir að hann kom til landsins 1252. Annars virðist hann frekar hafa forðast átök, en sinnt í staðinn kennslu og ritstörfum.
Ólafur var nafntogað skáld og er m.a. varðveitt brot úr tveimur kvæðum hans um Hákon gamla, annað hrynhenda. Einnig brot úr Aronsdrápu, um Aron Hjörleifsson, brot úr kvæði um Tómas Bekket, auk lausavísna. Glötuð eru kvæði um Eirík Svíakonung, Valdimar sigursæla og fleiri. Hann samdi einnig merka ritgerð, sem kölluð er Málskrúðsfræði Ólafs hvítaskálds, öðru nafni Þriðja málfræðiritgerðin. Hún er að nokkru byggð á latneskum fyrirmyndum, en efnið aðlagað íslenskum aðstæðum.
Margir fræðimenn telja að Ólafur hvítaskáld sé höfundur Knýtlinga sögu, sem fjallar um sögu Danakonunga frá Haraldi Gormssyni fram undir 1200. Í sögunni segir: „Með honum (þ.e. Valdimar konungi gamla eða sigursæla) var Ólafur Þórðarson og nam að honum marga fræði, og hafði hann margar ágætligar frásagnir frá honum.“ Allir fræðimenn eru sammála um að Ólafur hafi verið heimildarmaður við samningu Knýtlinga sögu, og flestir telja líklegast að hann hafi sjáfur skráð söguna. Ekki er þó full vissa fyrir því.
Ólafur hefur einnig verið nefndur sem höfundur Laxdæla sögu, en meiri óvissa er um það, þó að samanburður við stíl Knýtlinga sögu geti bent til þess.
LIMS forum content by LIMS forum members is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License. Based on a work at www.limsforum.com.
