Knowledge Base Wiki

Ianus

Cineál	dia Rómhánach dia tairseachúil
Comhthéacs
Miotaseolaíocht	creidimh na Sean-Róimhe agus miotaseolaíocht na Sean-Róimhe
Dáta
Inscne	fireann
Muintir
Céile	Juturna (en) agus Venilia
Máthair	Entoria (en) agus Heicité
Athair	Satarn agus Caelus (en)
Leanaí	Canens, Fontus (en) agus Crano (en)
Siblíní	Hymnus, Felix agus Faustus
Eile
Smacht	síolchur, tús, geata, trasdul, am, déachas, dorchla agus doras
Siombail	Two-faced Janus (en)

I reiligiún agus miotaseolaíocht na Sean-Róimhe, ba é Ianus (Laidin: Iānus) dia na ngeataí, na n-athruithe, an ama, na dúbailteachta, agus na ndoirse.^[1]  De ghnáth, léiríodh é le dhá aghaidh aige, ós rud é go mbreathnaíonn sé ar an todhchaí agus ar an am a chuaigh thart. Meastar, de ghnáth, go bhfuil mí Eanáir  ainmnithe as Ianus (Ianuarius),^[2] , ach d'almanag na bhfeirmeoirí ón tSean-Róimh, ba é Iúnó pátrún na míosa.^[3]

Bhíodh Ianus i gceannas ag tús agus i ndeireadh aighnis, agus dá réir sin, cogadh agus síocháin. Bhíodh doirse teampaill Ianuis ar oscailt in am cogaidh, agus dúnta chun na síochána a cheiliúradh. Mar dhia na n-athruithe, bhí feidhmeanna aige faoi bhreith agus faoi turais agus faoi mhalartú, agus ina chumann le Portunus, den chineál céanna de chuan agus túsdia, bhí baint aige le taisteal, trádáil agus loingseoireacht.

Ní raibh flamen nó  sagart (sacerdos) speisialaithe ar bith tugtha do Ianus, ach rinne Rí na nDeasghnátha Naofa (rex sacrorum) é féin a chuid searmanais. Bhí uileláithreach ag Ianus i searmanais reiligiúnacha i rith na bliana, agus guíodh air de réir deasghnátha ag tús gach ceann acu, beag beann ar an phríomh-diacht a bheadh i gceist ag aon ócáid faoi leith.

Ní raibh a mhacasamhail agus Ianus ag na Sean-Ghréagaigh a mhaigh na Rómhánaigh mar dhia sainiúil bainteach leo amháin.