Irailaren 12 a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta berrogeita hamabostgarren eguna da, 256.a bisurteetan . 110 egun falta dira urtea amaitzeko.
Gertaerak
Jean-Paul Marat.
Egutegia
Aurreko eta hurrengo urteetan
Izendegia
Seaska egutegia:
Iratze, Ira, Iratz, Iratxe, Gentzane eta Gentza.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
Euskal Herria
Mundua
Arte eta kultura
Euskal Herria
Mundua
1945 – Roma, città aperta ("Erroma, hiri irekia") filma estreinatu zen., Roberto Rossellinik zuzendu eta Anna Magnani , Aldo Fabrizi , Marcello Plagiero , Nando Bruno eta Harry Feist aktoreek antzeztu zutelarik.
1982 – Cheers telesaila NBC katean estreinatu zen.
1997 – The Game ("Jokoa") filma estreinatu zen, David Fincherek zuzendu eta Michael Douglas eta Sean Penn aktoreek antzeztu zutelarik.
1998 – Ronin filma Veneziako Zinemaldian estreinatu zen, John Frankenheimerek zuzendu eta Robert De Niro , Jean Reno , Natascha McElhone , Stellan Skarsgård , Sean Bean eta Jonathan Pryce aktoreek antzeztu zutelarik.
2005 – North Country ("Iparraldeko Herrialdea") filma estreinatu zen, Niki Carok zuzendu eta Charlize Theron , Frances McDormand , Sean Bean , Richard Jenkins , Michelle Monaghan , Jeremy Renner , Woody Harrelson eta Sissy Spacek aktoreek antzeztu zuten.
2008 – The Boy in the Striped Pyjamas ("Marradun Pijamako Mutikoa") filma estreinatu zen, Mark Hermanek zuzendu eta Asa Butterfield , Jack Scanlon , David Thewlis , Vera Farmiga eta Amber Beattie aktoreek antzeztu zutelarik.
2014 – The Drop ("Ematea") filma estreinatu zen, Michaël R. Roskamek zuzendu eta Tom Hardy , Noomi Rapace eta James Gandolfini aktoreek antzeztu zuten.
Zientzia eta teknologia
Euskal Herria
Mundua
Kirolak
Euskal Herria
Mundua
Jaiotzak
Euskal Herria
1670 – Karlos III.a Beltzuntze , baxenafar militarra (h. 1737 ).
1813 – Joaquina Lopez de Madariaga , arabar poeta eta antzerkigilea (h. 1876 ).
1884 – Fernando Espinosa de los Monteros , gipuzkoar politikari eta diplomazialaria (h. 1937 ).
1888 – Leoncio Urabaien , nafar idazlea eta irakaslea (h. 1968 ).
1901 – Tomas Garbizu , gipuzkoar organojole, txistulari eta musika-konpositorea (h. 1989 ).
1912 – Pierre Apestegi , euskal zinema zuzendari, gidoigile eta idazlea (h. 1972 ).
1916 – Jesús Romeo , nafar politikari eta enpresaria (h. 2001 ).
1917 – Juanito Lope , gipuzkoar eskultorea eta marrazkilaria (h. 1981 ).
1922 –
1923 – Julián Agirrezabal , bizkaitar txirrindularia (h. 2017 ).
1924 –
1932 – Modesto Carriegas , bizkaitar politikaria (h. 1979 ).
1936 – Ignacio Astigarraga , bizkaitar txirrindulari ohia.
1940 – José Antonio Gaiarre , nafar nekazari eta politikaria.
1943 –
1950 – Anje Duhalde , lapurtar musikaria.
1958 – Koldo Royo , gipuzkoar sukaldaria.
1964 –
1965 – Andoni Aiartza , bizkaitar futbolari ohi eta kirol-kazetaria.
1973 – Ainhoa Latatu Nuñez , bizkaitar biologoa eta UEUko unibertsitate-mailako prestakuntzaren arduraduna.
1974 – Cristina Torrens , nafar tenislari ohia.
1977 – Sebastian Gonzalez , lapurtar pilotari ohia.
1978 - Mikel Etxabe Loiti , gipuzkoar futbolari ohia.
1988 – Diego Arana , bizkaitar belar hockey jokalari ohia.
1996 – Gorka Gurutzeta , gipuzkoar futbolaria.
Mundua
1492 – Lorenzo II.a Medici , Florentziako burua eta Urbinoko dukea (h. 1519 ).
1494 – Frantzisko I.a Frantziakoa , Frantziako erregea (h. 1547 ).
1590 – María Zayas , espainiar idazlea, Espainiako XVII. mendeko hiru emakume idazle handietako bat (h. 1661 ?).
1725 – Guillaume le Gentil , frantziar astronomoa (h. 1792 ).
1740 – Johann Heinrich Jung-Stilling , alemaniar idazlea (h. 1817 ).
1800 – Pierre Charles Fournier de Saint-Amant , frantziar xakelaria (h. 1872 ).
1803 – Aogust Brizeug , bretainierazko poeta (h. 1858 ).
1810 – Ernest Courtot de Cissey , Frantziako lehen ministroa (h. 1882 ).
1827 – Robert Robert , kataluniar idazlea (h. 1873 ).
1829 – Anselm Feuerbach , alemaniar margolari klasizista (h. 1880 ).
1838 – Arthur Auwers , alemaniar astronomoa (h. 1915 ).
1852 – Herbert Henry Asquith , Erresuma Batuko lehen ministroa (h. 1928 ).
1857 – George Hendrik Breitner , herbeheretar margolari eta argazkilaria (h. 1923 ).
1858 – Fernand Khnopff , belgikar margolari sinbolista (h. 1921 ).
1885 – Heinrich Hoffmann , alemaniar argazkilaria, Adolf Hitlerren argazkilari pertsonala (h. 1957 ).
1888 –
1893 – Giuseppe Castellano , italiar jenerala (h. 1977 ).
1894 – Friedrich Ebert junior , alemaniar politikaria (h. 1979 ).
1896 – Marguerite Laugier , frantziar astronomoa (h. 1976 ).
1897 – Irène Joliot-Curie ,frantziar fisikari eta kimikaria, 1935eko Kimikako Nobel Saria (h. 1956 ).
1898 – Ben Shahn , errusiar-estatubatuar margolaria (h. 1969 ).
1900 – Haskell Curry , estatubatuar matematikaria (h. 1982 ).
1901 – Ramón Serrano Súñer , espainiar politikari frankista (h. 2003 ).
1902 – Juscelino Kubitschek de Oliveira , Brasilgo presidentea (h. 1976 ).
1904 – Euros Bowen , galestar poeta (h. 1988 ).
1907 –
1913 – Jesse Owens , estatubatuar atleta, Hitlerren garaiko Olinpiar Jokoetan 4 urrezko domina irabaztearren ospetsua (h. 1980 ).
1914 – Desmond Llewelyn , galestar aktorea (h. 1999 ).
1921 – Stanisław Lem , zientzia fikzioko poloniar idazlea (h. 2006 ).
1924 – Amílcar Cabral , Ginea Bissauko politikaria, Afrikak XX. mendean eman duen iraultzaile nagusietakoa (h. 1973 ).
1926 – Germán Sánchez Ruipérez , espainiar enpresaburua eta mezenasa (h. 2012 ).
1927 – Freddie Jones , ingeles aktorea (h. 2019 ).
1930 – Akira Suzuki , japoniar kimikaria, 2010eko Kimikako Nobel Saria .
1931 –
1933 – José Fernández Arteaga , elizgizon mexikarra, Chihuahuako artzapezpikua (h. 2021 ).
1935 –
1936 – Guillermo Gómez Rivera , filipinar idazle eta hizkuntzalaria.
1937 –
1938 – Tatiana Troyanos , estatubatuar mezzo-sopranoa (h. 1993 ).
1939 – Nobuyuki Oishi , japoniar futbolaria.
1942 – Tomás Marco Aragón , espainiar musikagilea.
1943 –
1944 –
1945 – Richard Thaler , estatubatuar ekonomialaria, 2017ko Ekonomiako Nobel Saria .
1947 – Diana Lebacs , curaçaotar hezitzailea, aktorea eta idazlea.
1949 – Irina Rodnina , errusiar patinatzaile artistiko eta politikaria.
1950 – Alberto Bustamante Belaúnde , Peruko lehen ministroa (h. 2008 ).
1951 –
1953 – Nan Goldin , estatubatuar argazkilaria.
1954 –
1957 – Hans Zimmer , alemaniar musika konposatzaile eta ekoizlea, nagusiki zinemarako soinu bandak konposatzen dituena.
1959 – Hisashi Kaneko , japoniar futbolari ohia.
1961 –
1966 –
1973 –
1974 – Oleg Pashinin , uzbekistandar futbolari ohi eta entrenatzailea.
1976 – Maciej Żurawski , poloniar futbolari ohia.
1977 –
1981 – Jennifer Hudson , estatubatuar aktore eta abeslaria.
1982 – Zoran Planinić , kroaziar saskibaloi jokalari ohia.
1983 – Sergio Parisse , italiar errugbi jokalaria.
1984 – Akiko Niwata , japoniar futbolari ohia.
1985 – Hiroki Mizumoto , japoniar futbolaria.
1986 –
1989 –
1992 – Mahmood , italiar abeslari eta musikagilea.
1994 –
RM , hegokorear raperoa, dantzaria, konpositorea, ekoizlea eta modeloa.
Elina Svitolina , ukrainar tenislaria.
1996 – Joshua Cheptegei , ugandar atleta, distantzia luzeetan aditua.
1997 - Sydney Sweeney , estatubatuar aktorea.
Heriotzak
Euskal Herria
1622 – Tomas Zumarraga , Japoniara misiolari joan zen arabar domingotarra , Nagasakin (j. 1577 ).
1700 – Pedro Bardezi , bizkaitar frantziskotar misiolaria, Txileko Santiagon (j. 1641 ).
1804 – Dominique Beltzuntze , baxenafar aitonen semea, Gothan (j. 1726 ).
1860 – Fernando Norzagarai , euskal militar eta politikaria (j. 1808 ).
1924 – Jose Migel Iturriotz , gipuzkoar pilotari eta Beasaingo alkatea (j. 1869 ).
1937 – Joxe Mendiaga , euskal idazlea, Montevideon (j. 1845 ).
1955 – Javier Ibarra Murillo , nafar historialaria (j. 1876 ).
1967 – Kandido Izagirre , gipuzkoar lexikografoa (j. 1913 ).
1984 – Odon Apraiz , gasteiztar hizkuntzalaria eta Euskaltzaindiaren sortzailea (j. 1896 ).
1999 – Begoña Sopelana , bizkaitar maistra eta soziologoa, emakume aitzindaria lankidetzan (j. 1944 ).
2006 – Dionisio Txoperena , Dio , Estatu Batuetara emigratutako euskaldun artzaina, AT&T konpainiaren iragarki-kanpaina batean parte hartzeagatik ospetsua, Kalifornian (j. 1954 ).
2007 – Plazida Insausti , 110 urte eta 342 egun bizi izandako beasaindarra (j. 1896 ).
2012 – Jesús Felipe Armendaritz , bizkaitar politikari eta sindikalista, Bartzelonan (j. 1945 ).
2013 – Carlos Blanco Aginaga , gipuzkoar irakaslea, idazlea eta frankismoak erbesteratutako intelektual ezkertiarra, Kalifornian (j. 1926 ).
2017 – Maria Luisa Alberdi , gipuzkoar erraketista (j. 1922 ).
2019 – Jon Barberena , nafar idazlea eta bertsolaria (j. 1979 ).
Mundua
1185 – Androniko I.a Komneno , Bizantziar Inperioko enperadorea (j. c. 1118 ).
1362 – Inozentzio VI.a , Aita santua .
1612 – Vasili IV.a Errusiakoa , Errusiako tsarra (j. 1552 ).
1683 – Alfontso VI.a Portugalgoa , Portugalgo erregea (j. 1643 ).
1739 – Reinhard Keiser , alemaniar musikagilea eta opera-idazlea (j. 1674 ).
1764 – Jean-Philippe Rameau , frantziar musikagile, organista, klabe -jotzaile eta musikaren teorialaria (j. 1683 ).
1819 – Gebhard Leberecht von Blücher , prusiar mariskala (j. 1742 ).
1874 – François Pierre Guillaume Guizot , frantziar politikari eta historialaria (j. 1787 ).
1889 – Numa Denis Fustel de Coulanges , frantziar historialaria (j. 1830 ).
1905 – John Rogan , akromegaliaren ondorioz 2,60 metro garai izatera heldu zen afro-amerikarra (j. 1868 ).
1907 – Ilia Txavtxavadze , georgiar idazlea eta politikaria (j. 1837 ).
1918 – George Reid , Australiako 4. lehen ministroa (j. 1854 ).
1919 – Leonid Andreiev , errusiar idazlea (j. 1871 ).
1923 – Jules Violle , frantziar fisikaria eta asmatzailea (j. 1841 ).
1928 – Mary Richmond , Gizarte-langintzaren aintzindaria eta soziologo estatubatuarra (j. 1861 ).
1929 – Rainis , letonierazko olerkaria (j. 1865 ).
1934 – Jekaterina Brexko-Brexkovskaia , errusiar militante eserista, iraultzaren amona deitua (j. 1844 ).
1936 – Gonzalo Acosta , galiziar politikaria, fusilatua (j. 1889 ).
1939 – Fiodor Raskolnikov , errusiar militante boltxebikea (j. 1892 ).
1950 – René de Saint-Périer , frantziar arkeologoa, Goi Paleolitoan aditua (j. 1877 ).
1956 – Hans Carossa , alemaniar poeta eta eleberrigilea (j. 1878 ).
1977 –
1981 – Eugenio Montale , italiar olerkaria, 1975eko Literaturako Nobel Saria (j. 1896 ).
1982 –
1984 – Lola Anglada , kataluniar haur-literaturako idazle, komikilari eta ilustratzailea (j. 1892 ).
1986 –
1992 – Anthony Perkins , estatubatuar aktorea (j. 1932 ).
1993 – Raymond Burr , estatubatuar aktorea (j. 1917 ).
1995 – Jeremy Brett , ingeles aktorea (j. 1933 ).
1996 – Ernesto Geisel , Brasilgo presidentea (j. 1907 ).
2003 – Johnny Cash , estatubatuar country, gospel, rock and roll eta rockabilly egile abeslari eta gitarrista, historiako handienetakoa (j. 1932 ).
2008 – David Foster Wallace , estatubatuar idazle eta irakaslea (j. 1962 ).
2009 – Norman Ernest Borlaug , estatubatuar agronomoa, iraultza berdea ren bultzatzaile nagusia eta 1970eko Bakearen Nobel Saria (j. 1914 ).
2010 – Claude Chabrol , frantziar zinema zuzendaria (j. 1930 ).
2014 – Ian Paisley , Ipar Irlandako erreberendoa eta politikari unionista , DUP alderdiko burua (j. 1926 ).
2015 – Ron Springett , ingeles futbolaria (j. 1935 ).
2017 – Xohana Torres , galiziar poeta, dramaturgo eta idazlea (j. 1929 ).
2018 – Rachid Taha , Frantzian bizi izandako aljeriar abeslaria eta ekintzailea (j. 1958 ).
2019 –
2023 – Dominique Colonna , korsikar futbol atezaina (j. 1928 ).
Jaiak eta urteurrenak
Kanpo estekak
Irailaren 11 | Urteko egutegi | Irailaren 13