Type a search term to find related articles by LIMS subject matter experts gathered from the most trusted and dynamic collaboration tools in the laboratory informatics industry.
Aia | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Gipuzkoa, Euskal Herria | |||||||||||
Aia udalerriko herrigunea. | |||||||||||
Administrazioa | |||||||||||
Estatua | Espainia | ||||||||||
Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
Lurraldea | Gipuzkoa | ||||||||||
Eskualdea | Urola Kosta | ||||||||||
Izen ofiziala | Aia | ||||||||||
Alkatea | Igor Iturain Ibarguren (en) | ||||||||||
Posta kodea | 20809 | ||||||||||
INE kodea | 20016 | ||||||||||
Herritarra | aiar eta aiarrà | ||||||||||
Kokapena | |||||||||||
Koordenatuak | 43°14′11″N 2°08′55″W / 43.2365°N 2.1487°W | ||||||||||
Azalera | 55,27 km² | ||||||||||
Distantzia | 23 km Donostiara | ||||||||||
Demografia | |||||||||||
Biztanleria | 2.136 (2023) 42 (2022) | ||||||||||
| |||||||||||
Dentsitatea | 0,39 bizt/km² | ||||||||||
Hazkundea (2003-2013)[1] | % 23,37 | ||||||||||
Zahartze tasa[1] | % 22,23 | ||||||||||
Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 51,65 | ||||||||||
Ekonomia | |||||||||||
Jarduera tasa[1] | % 78,73 (2011) | ||||||||||
Genero desoreka[1] | % 9,95 (2011) | ||||||||||
Langabezia erregistratua[1] | % 7,3 (2013) | ||||||||||
Euskara | |||||||||||
Euskaldunak[1] | % 88,57 (2010) | ||||||||||
Etxeko erabilera[2] | % 81.45 (2016) | ||||||||||
Datu gehigarriak | |||||||||||
Sorrera | 1025 | ||||||||||
Webgunea | http://www.aia.eus/ |
Aia[3] Gipuzkoako ipar-erdialdeko udalerri bat da, Urola Kosta eskualdekoa. Nekazari herri zabala da, 56 km² baititu, eta 2.022 biztanle zituen
2016. urtean. Donostiatik 25 km mendebaldera dago. Kostaldetik gertu dagoen landa-udalerri zabala da. Bere mugen barruan Pagoetako natura parkea dago.
Aiak mugakide ditu iparraldean Orio eta Zarautz udalerriak; ekialdean, Usurbil, Zizurkil eta Asteasu; hego-mendebaldean, Errezil; eta mendebaldean, Zestoa. Bihotz itxurakoa da Aia, eta kostaldeari irekiune txiki batez lotzen zaio, Txurruka hondartzan.
Getaria eta Aizarnazabal | Zarautz eta Bizkaiko Golkoa | Orio | ||
Zestoa | Zizurkil eta Usurbil | |||
| ||||
Zestoa | Errezil | Asteasu |
Aiak eremu handia du, eta hor sakabanatuta daude haren 12 landaguneak.[4]
Aiako lehen giza aztarnak Goi Paleolitikoak dira. Altxerri haitzuloko grabatu eta pinturak eta Giltza iturritik hurbil agertutako harrizko lanabesak garai hartakoak dira (duela 12.000 edo 13.000 urte).
1025ean aipatzen da lehen aldiz Aia dokumentu batean.
Erdi Aroan, gaur egungo Aia, Beizama, Bidania-Goiatz eta Errezil udalerriek osatzen zuten Saiazko Alkatetza Nagusia. Erakunde horretako administratzailea erregeak aukeratzen zuen. 1563an herri bakoitzak alkate bat edukitzea lortu zuten.[5]
2017an, honela banatuta zegoen ekonomia jarduera, sektoreka: lehen sektorea, % 5,2; bigarren sektorea, % 44,5; hirugarren sektorea, % 44,5; eraikuntza, % 6,1.[6]
2019an Aiak 1.998 biztanle zituen. Horietatik % 16,47k 65 urte edo gehiago zituen. Atzerrian jaiotakoak % 7,11 ziren.[6]
Aiako biztanleria |
---|
Miren Nekane Arrizabalaga Manterola da Aiako alkatea, EAJ alderdikoa.
2011. urteko udal hauteskundeetan aiarrek 2 zinegotzi gehiago aukeratu zituzten, biztanleriaren hazkundeagatik. 2007ko hauteskundeekin alderatuz, EAJ-PNV alderdiak 3 boto gehiago lortu zituen, eta sei zinegotziak mantendu zituen. Bildu koalizioak 220 boto gehiago eskuratu zituen eta bost zinegotzi, 2007an aurkeztu zen ezker abertzaleko EAE-ANV alderdiak baino bi zinegotzi gehiago.
2015eko udal hauteskundeetan EAJ alderdiak zinegotzi bat gehiago eskuratu zuen, eta Bilduren ondorengoa zen EH Bilduk bat galdu zuen.
Aiako udalbatza | |||||
Alderdia |
2015eko maiatzaren 24a |
2011ko maiatzaren 22a | |||
Zinegotziak | Boto kopurua | Zinegotziak | Boto kopurua | ||
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | 7 / 11 |
6 / 11 |
|||
Euskal Herria Bildu* | 4 / 11 |
5 / 11 |
|||
*2011ko hauteskundeetan Bildu gisa aurkeztu zen koalizioa. | |||||
Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean |
2019ko udal hauteskundeetan hauek izan ziren emaitzak: EAJk 549 boto; EH Bilduk 417 boto; PSE-EEk 23 boto.[7] Nekane Arrizabalaga Manterola izendatu zuten alkate.[8]
Aiako euskara[11] gipuzkeraren aldaera bat da, Sartaldeko euskaran[12] kokaturik dagoen Urolaldeko euskara[13] hain zuzen. Urolaldeko eta Beterriko hizkeraren artean zubilana egiten du honek. Hizkera honetan sakona da mendebaleko euskararen eragina. Eremu lauagoa delako eta, batez ere, Eibar-Elgoibar aldeko industriak eraginda, estuagoa eta sarriagoa izan da hartu-emana. Lexikoan azaltzen da argien lotura, baina lexikoan ez ezik, hizkuntzaren beste sail batzuetan ere ageri da mendebaleko euskararen eragina Urolaldean.
Bestetik, Aiako biztanleen % 88,57 euskalduna da, eta euskararen erabilera % 72,9 da.
Aian 4 kirol elkarte daude:
(Hiru hauek arrantza eta ehiza elkarteak dira)
Aian jauregi eta etxe aipagarri hauek daude:[14]
Baserri nabarmen hauek daude Aian:
Hauek dira Aiako eraikin erlijioso aipagarrienak:[14]
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Gipuzkoa |
Aiako auzoak | ||
---|---|---|
Altzola • Andatza • Arrutiegia • Elkano • Etxetaballa • Iruretaegia • Kurpidea • Laurgain • Olaskoegia • Santiagoerreka • Urdaneta• Aiako Kaskoa |