Type a search term to find related articles by LIMS subject matter experts gathered from the most trusted and dynamic collaboration tools in the laboratory informatics industry.
Teseiu (o Teseu) (in grecu Θησεύς, in latinu Theseus) in a mitulugia greca era un lighjindariu rè di Atena, figliu di Etra è Egeiu, o di Puseidonu incù u quali Etra una notti avia ghjaciutu. Teseiu fù un eroi - fundatori, com'è Perseu, Cadmu o Erculu chì si battini tutti, risultendu ni vincidori, contr'è avvirsarii chì alliguricamenti ripprisintavani antichi riligioni è istituzioni suciali. Com'è Erculu fù l'eroi di i Dori, Teseiu fù l'eroi fundatori di l'Ioni è fù cunsidaratu da l'Atinesi com'è u so grandi rifurmadori, babbu di a patria è di a dimucrazia in Occidenti. U so nomu cundividi a radica incù a parola "thesmos" (θεσμός), u tarmini grecu chì sta par istituzioni. Fù l'artisgianu di u sinecisimu (synoikismos, abità insemu) - l'unificazioni pulitica di l'Attica ripprisintata da i so viaghji è da i so lavori – sottu a vida di Atena. Una volta ricunnisciutu com'è rè unificadori, Teseiu feci custruiscia annantu à l'Acropoli un palazzu simili à quiddu di Miceni. Pausania narra chì, in seguitu à u synoikismos, Teseiu istituì u cultu di Afrudita Pandemos (Afrudita di tuttu u populu) è di Peitu, chì si cilibrava annantu à u latu miridiunali di l'Acropoli. Parechji festi atinesi erani liati à Teseiu: i Panatenei,l'Oscoforii, i Tesei, l'Ecalèsii, i Metagìtnii, i Sinècii. In a so opara I rani, Aristofani l'indicheghja com'è l'invintori di molti di i più noti tradizioni atinesi. S'è a tiuria chì susteni l'antica prisenza di un duminiu minoicu annantu à l'aria Egea hè curretta, tandu a figura di Teseiu pudaria essa stata ispirata da i vicendi rilativi à a libarazioni da sta prisenza straniera, piuttostu chì da un singulu cunduttieri rialmenti esistutu.
Egeiu, unu di l'antichi rè di Atena, scelsi com'è moglia Etra figliola di Pitteu rè di Trezeni, una piccula cità chì si trova à sudupunenti di Atena, è quì funi cilibrati i nozzi. A so prima notti di nozzi, Etra camminò nantu à l'acqui di u mari è raghjunsi l'isula Sferia, induva feci l'amore incù Puseidonu, u diu di u mari è di i tarramuti. U fattu d'essa fruttu di quist'unioni mista, deti à Teseiu una cumbinazioni di carattaristichi più divini ch'è murtali. Sicondu un'altra virsioni di a lighjenda, Teseiu hè figliolu di Egeiu è Etra stessa. U rè, postu ch'è imbriacatu da u babbu di Etra, si unì incù a donna annantu à l'isula di Samu, in Asia Minori. Quista virsioni di u mitu sembra tistimunià l'urighjina uriintali di l'eroi è di i riti à eddu didicati (i Tesei). Dopu chì Etra firmessi incinta, Egeiu dicisi di vultà à Atena ma, prima di parta, sippiddì una sandala di soiu è a so spada sottu à un'enorma roccia dicendu li chì, quandu u so figliolu sarà crisciutu, avaristi divutu spustà a roccia incù i so forzi è prenda si l'armi par dimustrà a a so discindenza riali. À Atena Egeiu si unì à Medea, chì era fughjita da Corintu dopu à avè uccisu i figlioli ch'edda avia avutu da Ghjasonu: quì dunqua a sacirdutessa è u rè ripprisintavani u puteri è u vechju urdinamentu suciali. Teseiu crisciti cusì in u paesi maternu. Una volta crisciutu è divintatu un ghjovanu forti è curaghjosu, spustò a roccia è ricuparò l'armi di u babbu. Etra tandu li dissi a virità annantu à l'idantità di u so patri, è li spiigò chì avaristi duvutu ripurtà l'armi à corti è riclamà i so diritti di nascita. Par ricà si à Atena, Teseiu pudia sceglia trà dui ozzioni: via mari (u modu più sicuru) o via terra longu un priculosu stradeddu chì custighjava u golfu Saronicu. Annantu à sta strada s'apria una seria di sei intrati à u mondu di i morti, ciascuna di i quali era survigliata da un dimoniu ctoniu chì avia assuntu a forma di un latru o di un banditu. Teseiu, ghjovanu curaghjosu è ambiziosu, dicisi di suvità quista via. Vicinu à a cità di Epidauru, sacra à Apollu è Esculapiu, Teseiu affruntò u banditu Perifeti chì usava à uccida i viandanti incù una grossa mazza cuparta di bronzu. Teseiu riiscì à strappà a mazza da i mani di Perifeti è l'imprudò par minà lu à morti. Dicisi dopu di tena si a mazza, arma chì u carattarizeghja quandu eddu hè ritrattu in i dicurazioni annantu à vasu.
À l'imbuccatura di l'istmu di Corintu vivia un latronu di nomu Sini chì liava i peda di i so vittimi à i cimi di dui arburi di pinu ch'eddu avia piigatu finu à terra è fissatu. Lasciava cusì vultà l'arburi à a so pusizioni originali è i puvaretti finiani squartati. Teseiu u scunfissi è sottuposi eddu stessu à u so trattamentu predilettu. Quindi ni furzò a figliola Periguni, inghjinirendu cusì Melanippu. Appena à nordu di l'istmu, in un paesi chjamatu Crommioni, uccisi un enormu è feroci maghjali, a lovvia di Crommioni chì sicondu altri virsioni di a lighjenda si chjamava Fea. Un'altra virsioni dici inveci chì ùn si trattava micca di un animali, ma di una brigantessa chjamata lovvia à causa di i so pessimi abitudini. Vicinu à Megara un vechju briganti di nomu Scironi custringhjia i viaghjadori à lavà lu i peda annantu à una scugliera. Mentri erani chjinati incù un calciu i buttava inghjò da a scugliera, induva erani immediatamenti divurati da un mostru marinu (sicondu certi virsioni da una cuparchjata ghjiganti). Teseiu i resi pan par fucaccia ghjittendu eddu inghjò da a scugliera. Scuntrò dopu Circionu, u rè di Eleusi, chì avia l'abitudini di sfidà i passanti à un incontru di lotta incun eddu è, dopu avè li battuti, d'uccida li. Teseiu scunfissi Circionu in a lotta è à a fini l'uccisi. L'ultimu banditu ch'eddu affruntò fù Procusti, chì avia un lettu annantu à u quali uffria di ripasà si à i viaghjadori ch'eddu incruciava nantu à a piana di Eleusi. Quandu si stindiani i liava è pruvvidia à "adattà li" à u lettu o stirendu i so membra incù i carruculi o muzzendu i so peda è i ghjambi. Naturalmenti Teseiu applicò à u furfanti listessa prucidura ch'eddu stessu applicava à i so vittimi.
Quandu ghjunghjì à Atena, Teseiu ùn svilò subitu a so probbia idantità. Medea parò u ricunniscì subitu com'hè figliu di Egeiu è timiti ch'eddu pudissi sustituiscia u so figliolu Medu in a succissioni à u tronu: tentò cusì di pruvucà a morti di Teseiu chirendu li di catturà u Toru di Maratona, unu di i simbuli di u duminiu critesu. Longu a strada chì purtava à Maratona Teseiu si riparò da una timpesta in a capanna di una vechja di nomu Ecali chì ghjurò di fà un sacrifiziu in onori di Zeus s'è l'eroi fussi risciutu in a so impresa. Teseiu catturò infini u toru ma, turratu à a capanna di Ecali, a truvò morta. In so onori dicisi tandu di dà u so nomu à una di i zoni di l'Attica, rindendu i so abitanti in un certu sensu figli aduttivi di a donna anziana. Quandu turrò triunfanti à Atena è ebbi sacrificatu u toru à i dii, Medea tentò d'avvilanà lu, ma à l'ultimu mumentu Egeiu u ricunniscì da i sandali è da a spada è strappò a coppa di vinu avvilanatu da i so mani. Babbu è figliolu funi cusì finalmenti riuniti.
U rè di Creta Minossu avia vintu a guerra contr'è Atena. Urdinò tandu chì ogni novi anni (sicondu certi virsioni ogni annu) setti ziteddi masci è setti ziteddi femini atinesi fussini inviati à Creta par essa divurati da u Minotauru. Quandu vensi u mumentu di effittuà a terza spidizioni sacrificali, Teseiu si uffrì subitu vuluntariu par andà à uccida u mostru. Prumisi à u babbu Egeiu chì, in casu di successu, à u so ritornu avaristi issatu nantu à a navi i veli bianchi. Quandu arrivò à Creta Arianna, a figliola di Minossu, s'innamurò d'eddu è l'aiutò à ritruvà a via d'isciuta da u labirintu dendu li una matalza di filu chì, srutulata, l'avaristi parmissu di segua à ritrosu i so probbii tracci è una spada avvilanata. Truvatu u Minotauru, Teseiu l'uccisi è vidò l'altri ghjuvanotti atinesi fora da u labirintu. Teseiu purtò Arianna via da Creta incun eddu, ma dopu l'abbandunò annantu à l'isula di Nassu è a ghjuvanetta, quandu si accorsi di ciò chì era successu, u maladissi è piensi talmenti tantu chì Dionisu par cunfurtà la li dunò una curona d'oru, chì fù dopu mutata da u diu in una custiddazioni splindenti à a so morti: hè a muderna custiddazioni di a Curona Bureali. À u so ritornu Teseiu è u timunieri di a navi si sminticoni di cambià i veli neri incù quiddi bianchi com'è prumissu à u babbu Egeiu; eddu tandu, cridendu u figliolu mortu, si uccisi lancendu si da u prumontoriu di Capu Suniu in u mari chì da tandu porta u so nomu. Mortu u babbu, Teseiu fù pruclamatu rè di Atena.
U migliori amicu di Teseiu era Pirituu, principi di i Lapiti. Pirituu avia intesu racuntà di u so curaghju è di u so valori in cumbattimentu, ma volsi virificà lu da par eddu, cusì rubò i mandrii di bistiami di l'eroi, purtendu li via da Maratona: Teseiu si missi tandu à circà li. Pirituu l'affruntò armi à a mani prontu à cumbatta, ma i dui firmoni cusì bè imprissiunati l'unu di l'antru chì nanzi ch'è cumbatta si ghjuroni eterna amicizia è, insemu, participoni à a caccia à u Cignali calidoniu. In u prima libru di l'Iliadi, Nestori cita Teseiu è Pirituu trà li eroi più illustri di a generazioni di eroi chì avia cunnisciutu in ghjuvantù "l'omini più forti chì a terra aghji mai nutritu, l'omini più forti chì andoni contr'è i più forti di i numichi, una tribù di salvatichi abitatori di i muntagni ch'eddi distrussini cumplittamenti. Di quista tradizioni lighjindaria orali citata da Omeru, in l'epica litteraria ùn hè sopravvissutu nudda.
Fedra, a prima moglia di Teseiu li deti dui figlioli, Demofonti è Acamanti. Mentri quisti erani sempri criaturi, Fedra s'innamurò di Ippolitu, u figliu chì Teseiu avia avutu in pricidenza da Ippolita. Sicondu certi virsioni di a lighjenda, Ippolitu avia prifiritu divintà divotu à Artemidi piuttostu chì à Afrudita, cusì a dea di a biddezza avia dicisu di puniscia lu suscitendu l'amori di Fedra versu di eddu. Ippolitu parò respinsi a donna par mantena u votu di castità fattu à Artemidi. Sicondu a virsioni di a lighjenda furnita da Euripidi hè a nutrici di Fedra à rivilà li a passioni par eddu di a so patrona, è Ippolitu li ghjura chì ùn diciarà à nissunu chì hè stata edda à fà di lu sapè. Fedra tandu, dicidi di impiccà si, ma prima manda un missaghju à Teseiu sustinendu di avè lu fattu parchì Ippolitu l'hà furzata. Teseiu i credi è rivolsi contr'è u figliolu una maladizioni chì Puseidonu (u so veru patri) avia prumissu di rializà contr'è tutti i so numichi. A causa di a so maladizioni un mostru marinu tarrurizeghja i cavaddi chì trainanu u carru di Ippolitu è quisti, imbizzarriti, travolgonu u ghjovanu tumbendu lu. Artemidi rivela à Teseiu a virità è prumetti di vindicà u so leali è divotu Ippolitu cumpurtendu si à u stessu modu in i cunfronti di un fideli di Afrudita. Sicondu un'antra virsioni di a lighjenda Fedra dici à Teseiu chì Ippolitu l'hà furzata è l'eroi uccidi u figliu incù i so mani: a donna dopu si toglii a vita vinta da u rimorsu. Grazia à sta lighjenda si sviluppò ancu un cultu di Ippolitu, assuciatu à quiddu d'Afrudita: i ghjuvanetti incù u prugettu di spusà si li uffriani ciuffi di i so capeddi. I siguaci di u cultu cridiani chì Asclepiu avissi fattu risuscità à Ippolitu, chì dopu avè assuntu u nomu di Virbiu era andatu à viva in una furesta sacra in i circonda d'Ariccia in u Laziu.
Sicondu certi fonti, Teseiu participò à a spidizioni di l'Argunauti, ancu s'è Apolloniu Rodiu in l'Argonautichi susteni inveci chì à l'ebbica di a spidizioni Teseiu si truvava sempri in u mondu di i morti. Incù Fedra, Teseiu inghjinirò Acamanti, chì fù unu di i guerrieri grechi chì duranti a guerra di Troia si nascosini à l'internu di u cavaddu di legnu. Si dici chì Teseiu murì uccisu da u rè di Sciru Licomedi chì, accurdatu si incù Menesteu chì avia usurpatu u tronu di Atena duranti l'assenza di l'eroi, u ghjittò incù una trappula da una scugliera di a so isula. Sicondu Virghjliu, dopu a morti à Teseiu fù imposta di novu a punizioni, è quista volta par sempri, chì dighjà avia duvutu subiscia quandu scesi da vivu in l'Adi.