Çuvaşıstan
Чувашская Республика
Чăваш Республики
Bayraq[d] Gerb[d]
Bayraq[d] Gerb[d]

55°27′33″ şm. e. 47°05′46″ ş. u.HGYO

Ölkə
İnzibati mərkəz Çeboksarı
Prezident Oleq Nikolayev
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 13 fevral 1992
Sahəsi
  • 18.300 ± 1 km²
Saat qurşağı
  • Moskva vaxtı[d]
Əhalisi
Əhalisi
  • 1.167.061 nəf. (2024)
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu RU-CU
Avtomobil nömrəsi 21, 121
Rəsmi sayt
Çuvaşıstan xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Çuvaşıstan, Çuvaşıstan Respublikası, Çuvaşiya, Çuvaşiya Respublikası (rus. Чувашская республика, çuvaş Чăваш Республики) — Rusiya Federasiyası subyektlərindən biri. Paytaxtı Çeboksarı şəhəridir.

Tarixi

Çuvaşıstan ərazisi 1551-ci ildə Rus imperiyası tərəfindən işğal edilib. O dövrdən başlayaraq çar hökumətinin müstəmləkə siyasəti çuvaş xalqını acınacaqlı hala salıb. Ən məhsuldar torpaqları əllərindən alınıb və xristianlığı qəbul etməyə məcbur olmuşlar.

Coğrafiya

Respublikanın ərazisi 18.3 min kvadrat kilometrdir .[1]

Çuvaş Respublikası Volqa-Ural regionunda yerləşir. Paytaxtı Çeboksarı şəhəridir. Rusiya Federasiyasının tərkibindədir. Rəsmi dili çuvaş və rus dilidir. Çuvaş dili türk dil ailəsinə aiddir.

Əhali

2002-ci il siyahıya almasına əsasən Çuvaşiya Respublikasının 1.313.754 nəfər əhalisi var .[2]

Çuvaşlar fin-uqor qəbilələrinə qarışaraq digər türk dillərindən fərqlənir. Qonşu tatar və başqırdlardan fərqli olaraq çuvaşlar xristian dininə etiqad edirlər.

Milli tərkibi

1939[3]
nəfər		 % 1959[4]
nəfər		 % 1989[5]
nəfər		 % 2002[6]
nəfər		 % cəmi 2010[7][8]
nəfər		 % cəmi
Cəmi 1076810 100,00 % 1097859 100,00 % 1338023 100,00 % 1313754 100,00 % 1251619 100,00 %
Çuvaşlar 777202 72,18 % 770351 70,17 % 906922 67,78 % 889268 67,69 % 814750 65,10 %
Ruslar 241386 22,42 % 263692 24,02 % 357120 26,69 % 348515 26,53 % 323274 25,83 %
Tatarlar 29007 2,69 % 31357 2,86 % 35689 2,67 % 36379 2,77 % 34214 2,73 %
Mordvalar 22512 2,09 % 23863 2,17 % 18686 1,40 % 15993 1,22 % 13014 1,04 %
Ukraynalılar 3629 0,34 % 3837 0,35 % 7302 0,55 % 6422 0,49 % 4707 0,38 %
Marilər 397 0,04 % 755 0,07 % 3799 0,28 % 3542 0,27 % 3648 0,29 %
Beloruslar 648 0,06 % 1113 0,10 % 2198 0,16 % 1881 0,14 % 1417 0,11 %
Ermənilər 108 0,01 % 142 318 0,02 % 1261 0,10 % 1290 0,10 %
Azərbaycanlılar 41 0,00 % 181 422 0,03 % 857 0,07 % 891 0,07 %
Taciklər 9 0,00 % 135 0,01 % 383 0,03 % 644 0,05 %
Qaraçılar 42 0,00 % 58 0,01 % 452 0,03 % 701 0,05 % 602 0,05 %
Özbəklər 47 0,00 % 129 210 0,02 % 356 0,03 % 565 0,05 %
Moldavanlar 15 0,00 % 68 0,01 % 250 0,02 % 359 0,03 % 461 0,04 %
Almanlar 322 0,03 % 291 0,03 % 376 0,03 % 520 0,04 % 404 0,03 %
Udmurtlar 66 0,01 % 76 0,01 % 558 0,04 % 453 0,03 % 332 0,03 %
Yəhudilər 545 0,05 % 1003 0,09 % 690 0,05 % 393 0,03 % 317 0,03 %
Başqırdlar 53 0,00 % 280 0,02 % 318 0,02 % 295 0,02 %
Gürcülər 100 0,01 % 108 0,01 % 151 0,01 % 405 0,03 % 240 0,02 %
Qazaxlar 84 0,01 % 67 0,01 % 194 0,01 % 240 0,02 % 190 0,02 %
Yunanlar 16 0,00 % 199 0,01 % 200 0,02 % 166 0,01 %
başqalar 513 0,05 % 752 0,07 % 2061 0,15 % 1854 0,14 % 2129 0,17 %
milliyətini göstərdi 1076742 99,99 % 1097843 100,00 % 1338012 100,00 % 1310300 99,74 % 1203550 96,16 %
milliyətini göstərmədi 68 0,01 % 16 0,00 % 11 0,00 % 3454 0,26 % 48069 3,84 %

İqtisadiyyat

Rayonları

Çuvaşıstan Respublikası

Şəhərləri

  • Çeboksarı, Şubaşkar — 440.621 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)[9]
  • Novoçeboksarsk, Yeni Şubaşkar — 125.857 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)[10]
  • Kanaş — 50.593 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)[11]
  • Alatır — 43.161 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)[12]
  • Şumerlya, Şümürlü — 36.239 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)[13]
  • Kozlovka — 13.054 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)[14]
  • Tsivilsk, Çoyul — 12.967 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)[15]
  • Yadrin, Yədirnə — 10.573 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)[16]
  • Mariya Posadı — 10.273 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)[17]

İstinadlar

  1. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
  2. ↑ "Население по национальности по субъектам Российской Федерации (XLS). Проверено 4 мая 2009". 2006-11-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
  3. ↑ "Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по регионам России: Чувашская АССР". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-12.
  4. ↑ "Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1959 года. Национальный состав населения по регионам России: Чувашская АССР". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-12.
  5. ↑ "Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1989 года. Национальный состав населения по регионам России: Чувашская АССР". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-12.
  6. ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года Arxivləşdirilib 2013-04-21 at the Wayback Machine: Население по национальности и владению русским языком по субъектам РФ Arxivləşdirilib 2006-11-04 at the Wayback Machine
  7. ↑ "Официальный сайт Всероссийской переписи населения 2010 года. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года". 2020-04-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-12.
  8. ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Официальные итоги с расширенными перечнями по национальному составу населения и по регионам. Arxivləşdirilib 2021-12-09 at the Wayback Machine: см. Arxivləşdirilib 2012-10-18 at the Wayback Machine
  9. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-13.
  10. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
  11. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
  12. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
  13. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
  14. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
  15. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
  16. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
  17. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.

Xarici keçidlər

source: https://az.wikipedia.org/wiki/%C3%87uva%C5%9F%C4%B1stan