Type a search term to find related articles by LIMS subject matter experts gathered from the most trusted and dynamic collaboration tools in the laboratory informatics industry.
Iwan Toergenef | |
|---|---|
 Portret van Toergenef, deur Ilja Repin, 1874. | |
| Gebore | Iwan Sergejewitsj Toergenef 9 November [O.S. 28 Oktober] 1818 |
| Sterf | 3 September 1883 (op 64) |
| Nasionaliteit |  Rusland |
| Beroep | Skrywer, digter, vertaler |
| Bekend vir | 'n Sportman se Sketse • Vaders en seuns • 'n Maand op die Platteland |
| Handtekening | |
 | |
Iwan Sergejewitsj Toergénef (Russies: Иван Сергеевич Тургенев; 9 November [O.S. 28 Oktober] 1818 - 3 September 1883) was 'n Russiese roman- en kortverhaalskrywer, digter, dramaturg en vertaler wat Russiese letterkunde in the Weste gewild gemaak het.
Sy eerste groot publikasie, 'n kortverhaalversameling getiteld 'n Sportman se Sketse (1852), was 'n mylpaal van Russiese realisme, en sy roman Vaders en Seuns (1862) word beskou as een van die merkwaardigste werke van 19de-eeuse fiksie.
Iwan Sergejewitsj Toergenef is in Orjol (in die hedendaagse Orjol-oblast, Rusland) gebore vir ouers van adellike Russe. Hulle was Sergei Nikolajewitsj Toergenef (1793-1834), 'n kolonel in die Russiese ruitery wat deelgeneem het aan die Frans-Russiese oorlog van 1812, en Warwara Petrowna Toergenewa (née Loetowinowa; 1787-1850). Sy vader het behoort tot 'n ou maar arm Toergenef-familie van Toela se aristokrasie, wie se wortels dateer van die 15de eeu, toe 'n Tataarse Mirza, Ljef Toergen (Iwan Toergenef ná sy doop), die Goue Horde verlaat het om onder Wasili II van Moskou te dien.[1][2] Iwan se moeder was afkomstig van 'n welgestelde adellike Loetowinof-huis van die Orjol-goewernoraat.[3] Sy het 'n ongelukkige jeug gehad onder haar tiranniese stiefpa en sy huis ná haar moeder se dood verlaat om by haar oom te gaan woon. Op die ouderdom van 26 het sy 'n groot erflating van hom ontvang.[4] In 1816 het sy met Toergenef getrou.
Iwan en sy broers, Nikolai en Sergei, is deur hul moeder op die Spasskoje-Loetowinowa-familielandgoed grootgemaak wat Iwan IV aan hul voorouer Iwan Iwanowitsj Loetowinof gegee het. Sy was 'n baie belese, maar outokratiese vrou.[3] Toergenef se moeder het later as inspirasie gedien vir die verhuurder uit Toergenef se werk Moemoe. Sy het haar seuns oorgelaat aan buitelandse goewernantes en so het Iwan vlot Frans, Duits en Engels leer praat. Hulle vader het min tyd saam met die gesin spandeer, en alhoewel hy nie vyandig teenoor hulle was nie, het sy afwesigheid die jong Iwan se gevoelens seergemaak (hulle verhouding word in die outobiografiese roman Eerste Liefde) beskryf. Toe Toergenef vier jaar oud was, het die gesin 'n reis deur Duitsland en Frankryk onderneem. In 1827 het die Toergenefs na Moskou getrek om aan hul kinders 'n behoorlike opvoeding te kan gee.[4]
Nadat Toergenef die gebruiklike opvoeding gekry het wat die seun van 'n heer toekom, het hy ’n jaar lank aan die Moskouse Staatsuniversiteit studeer en daarna van 1834 tot 1837 aan die Universiteit van Sint Petersburg[5], met klem op klassieke werke, Russiese literatuur en filologie. In dié tyd het sy vader aan niersteenontsteking beswyk en daarna sy jonger broer, Sergei, as gevolg van 'n kwaai epilepsietoestand.[4] Van 1838 tot 1841 het Toergenef filosofie, veral Hegel, en geskiedenis aan die Universiteit van Berlyn studeer. Hy het teruggekeer na Sint Petersburg om sy meesterseksamen te voltooi.
Toergenef was beïndruk met die Duitse samelewing en het na die huis teruggekeer met die oortuiging dat Rusland kan verbeter deur die inkorporasie van idees van die Verligting. Soos baie van sy opgevoede tydgenote was hy in besonder gekant teen die idee van lyfeienes. In 1841 het hy sy loopbaan in die Russiese staatsdiens begin en twee jaar vir die departement van binnelandse sake gewerk (1843–1845).
Toe Toergenef nog 'n kind was, het 'n lyfeiene van die gesin aan hom verse voorgelees uit die Rossiad van Michail Cheraskof. Dié was 'n gevierde digter van die 18de eeu.[5]Toergenef se vroeë pogings in letterkunde, poësie en sketse het tekens van genialiteit gewys en is gunstig oorweeg deur Wissarion Belinski, wat toe die leidende Russiese literêre resensent was.[5] Gedurende die latere deel van sy lewe het Toergenef nie baie tyd in Rusland deurgebring nie: Hy het óf in Baden-Baden óf in Parys gewoon, dikwels in die nabyheid van die familie van die gevierde operasangeres Pauline Viardot,[5] met wie hy 'n lewenslange verhouding gehad het.
Toergenef het nooit getrou nie, maar het ook verhoudings met sommige van sy gesin se lyfeienes gehad. Een verhouding het gelei tot die geboorte van sy buite-egtelike dogter, Paulinette. Toergenef was lank, met breë skouers, maar tog was hy skugter en ingetoë. Toe hy 19 jaar oud was, het 'n stoomboot in Duitsland waarop hy gereis het aan die brand geslaan en Toergenef het op 'n lafhartige wyse gereageer. Gerugte het in Rusland gesirkuleer en hom sy hele loopbaan lank gevolg. Dit het die basis gevorm van sy verhaal 'n Vuur op See. Sy naaste literêre vriend was Gustave Flaubert, met wie hy maatskaplike en estetiese idees gedeel het. Albei het ekstreme linkse en regse politiese oortuigings verwerp en het ’n nieveroodelende dog ietwat pessimistiese beskouing van die wêreld gehad. Toergenef se verhoudings met Leo Tolstoi en Fjodor Dostojefski was dikwels gespanne, aangesien die twee om verskeie redes ontevrede was oor Toergenef se blykbare voorkeur vir Wes-Europa.
Anders as Tolstoi and Dostojefski, was daar nie godsdienstige motiewe in Toergenef se werke nie. In dié sin het hy eerder die maatskaplike as die godsdienstige element van die hervormingsbeweging verteenwoordig. Hy is beskou as agnosties.[6] Tolstoi kon Toergenef nie verdra nie, op die oog af meer as Dostojefski. Terwyl Tolstoi en Toergenef saam in Parys gereis het, het Tolstoi in sy dagboek geskryf, "Toergenef is vervelig." Sy wankelrige vriendskap in 1861 met Tolstoi het sulke vyandskap gekweek dat Tolstoi vir Toergeneef uitgedaag het tot 'n tweegeveg, net om daarna om verskoning te vra. Die twee het 17 jaar lank nie met mekaar gepraat nie, maar het nooit familiebande gebreek nie. Dostojefski spot effens met Toergenef in sy roman Die Duiwels deur middel van die karakter van die verwaande romanskrywer Karmazinof – wat gretig is om met die radikale jeug te meng. Dostojefski se toespraak in 1880 by die onthulling van die Poesjkin-monument het egter 'n soort versoening met Toergenef teweeggebring, want hy het soos baie in die gehoor van aandoening gehuil oor Dostojefski se uitstekende huldeblyk aan die Russiese gees.
Toergenef het Engeland soms besoek, en in 1879 het die Universiteit van Oxford die eregraad doktor in burgerregte aan hom toegeken.[5]
Toergenef se gesondheid het in sy latere jare agteruitgegaan. In Januarie 1883 is 'n aggressiewe, kwaadaardige gewas (liposarkoom) uit sy suprapubiese streek verwyder, maar teen dié tyd het die gewas versprei na sy boonste rugmurg en dit het hom in die laaste maande van sy lewe onuithoudbare pyn besorg. Op 3 September 1883 het Toergenef in sy huis by Bougival naby Parys aan 'n spinale abses beswyk, 'n komplikasie van die liposarkoom wat versprei het. Sy liggaam is na Rusland geneem en in die Wolkowo-begraafplaas in Sint Petersburg begrawe.[7] Op Toergenef se doodsbed het hy by Tolstoi gepleit: "My vriend, keer terug na die letterkunde!" Daarna het Tolstoi werke soos Die Dood van Iwan Iljitsj en Die Kreutzer Sonate geskryf.
Toergenef het eerste naam gemaak met sy werk 'n Sportman se Sketse (Записки охотника). Dit is 'n versameling kortverhale geskoei op sy waarnemings van lyfeienes en die natuur terwyl hy op sy moeder se landgoed gejag het. Die meeste van die verhale is in 1852 in 'n enkelvolume gepubliseer met ander wat in latere uitgawes bygevoeg is. Die boek kry krediet daarvoor dat dit openbare mening beïnvloed het ten gunste van die afskaffing van lyfeienes in 1861. Toergenef het die boek beskou as sy eerste belangrike bydrae tot die Russiese letterkunde; en daar is berig dat onder andere Prawda[8] en Tolstoi heelhuids saamgestem het. Tolstoi het bygevoeg dat Toergenef se uitbeelding van die natuur in die verhale ongeëwenaard was.[9]
Een van die verhale in 'n Sportman se Sketse het later die basis gevorm van die berugte rolprent Bezjin-weiveld (1937), waarvan Sergei Eisenstein die regisseur was.
In 1852, voor sy eerste groot romans oor die Russiese samelewing nog geskryf is, het Toergenef 'n doodsberig vir Nikolai Gogol geskryf wat bedoel was vir publikasie in die Sint Petersburgse Gaset. Die hoofgedeelte lees as volg: "Gogol is dood!... Watter Russiese hart word nie deur hierdie woorde geskud nie?... Hy is weg, daardie man wat ons nou die reg (die bitter reg, deur die dood aan ons gegee) het om hom groot te noem." Die sensor van Sint Petersburg het nie die gedeelte goedgekeur nie en publikasie verbied, maar die Moskouse sensor het toegelaat dat dit in 'n koerant in daardie stad gepubliseer word. Die sensor is ontslaan; maar Toergenef is verantwoordelik gehou vir die voorval, 'n maand lank gevange gehou en toe vir byna twee jaar na sy landgoed verban. Dit was in dié tyd dat hy sy kortverhaal Moemoe in 1854 geskryf het. Die verhaal handel oor 'n doofstom kleinboer wat gedwing word om die enigste ding wat hom gelukkig maak, sy hond Moemoe, te verdrink. Soos sy 'n Sportman se Sketse, is hierdie werk gerig teen die wreedhede van 'n samelewing wat gebaseer is op die lyeienestelsel. Die werk is later geprys deur John Galsworthy, wat gesê het: "Geen roerender protes teen tiranniese wreedheid is al ooit in terme van kuns neergepen nie."
Terwyl hy in die vroeë 1850's steeds in Rusland gewoon het, het Toergenef verskeie novelles (powesti in Russies) geskryf: Die Dagboek van 'n Oorbodige Man (Дневник лишнего человека), Faust (Фауст) en Die Stilte (Затишье), wat die angstighede en hoop van die Russe van sy generasie uitgedruk het.
In die 1840's en vroeë 1850's, gedurende die bewind van tsaar Nikolaas I, was die politieke klimaat in Rusland vir baie skrywers onderdrukkend en versmorend. Dit blyk onder meer duidelik uit die ellende en gevolglike dood van Gogol, en die onderdrukking, vervolging en arrestasies van kunstenaars, wetenskaplikes en skrywers. In hierdie tyd het duisende Russiese intellektuele, lede van die intelligentsia, na Wes-Europa geëmigreer. Van hulle was Alexander Herzen en Toergenef self, wat in 1854 na Wes-Europa getrek het, alhoewel die besluit waarskynlik meer te doen gehad het met sy noodlottige liefde vir Pauline Viardot.
In die daaropvolgende jare het sy roman Roedin (Рудин), die verhaal van 'n man in sy dertigs wat nie sy aansienlike talente en idealisme in die Rusland van Nikolaas I kan aanwend nie, die lig gesien. Roedin is ook vol nostalgie vir die idealistiese studentesirkels van die 1840's.
Volgens die invloedryke kritikus Wissarion Belinski het Toergenef gevolglik sy Romantiese idealistiese styl met 'n realistieser styl vervang. Belinski het die sosiologiese realisme in letterkunde verdedig; en Toergenef het hom in Jakof Pasinkof (1855) as karakter uitgebeeld. In die tydperk van 1853 tot 1962 het Toergenef van sy beste verhale geskryf, sowel as die eerste vier van sy romans, naamlik: Roedin (Рудин) (1856), Adelsnes (Дворянское гнездо) (1859), Op die Vooraand (Накануне) (1860) en Vaders en Seuns (Отцы и дети) (1862). Sommige temas wat in hierdie werke ingesluit is, is die mooiheid van vroeë liefde, die mislukking om jou drome te verwesentlik en gefrustreerde liefde. Die invloed op hierdie werke en hul temas kom van sy liefde vir Pauline en sy ondervindings met sy moeder, wat meer as 500 lyfeienes beheer het met dieselfde houding en optrede as waarmee sy Toergenef grootgemaak het.
In 1858 het Toergenef die roman Adelsnes geskryf wat ook vol nostalgie is vir die onherstelbare verlede en van sy liefde vir die Russies landskap. Dit bevat een van sy onvergeetlikste vrouekarakters, Liza, aan wie Dostojefski 'n huldeblyk gebring het in sy Poesjkin-toespraak van 1880, saam met Tatjana en Tolstoi se Natasja Rostowa.
Alexander II het in 1855 die troon bestyg, en gevolglik het die politieke klimaat meer ontspanne geraak. In 1859 het Toergenef, geïnspireer deur verslae van positiewe maatskaplike veranderings, die roman Op die Vooraand geskryf wat in 1860 gepubliseer is en die Bulgaarse rewolusionêr Insarof uitbeeld.
Die volgende jaar het Toergenef een van sy beste novelles, Eerste Liefde (Первая любовь), gepubliseer wat geskoei was op bittersoete herinneringe uit sy jeug. Hy het ook sy toespraak Hamlet en Don Quixote by 'n openbare leessessie in Sint Petersburg ten behoewe van skrywers en geleerdes wat swaargekry het. Die beeld wat dit opgeroep het van 'n man wat in twee geskeur is deur die selfgesentreerde skeptisisme van Hamlet en die idealistiese mededeelsaamheid van Don Quixote is 'n tema wat regdeur Toergenef se werk loop. Dit is die moeite werd om op te let dat Dostojefski, wat toe pas het van sy verbanning na Siberië teruggekeer het, teenwoordig was tydens Toergenef se toespraak, want agt jaar later sou hy Die Idioot skryf, 'n roman waarvan die tragiese held, prins Misjkin, op vele vlakke met Don Quixote ooreenstem. Toergenef, wie se kennis van Spaans danksy sy kontak met Pauline Viardot en haar familie goed genoeg was dat hy oorweeg het om Cervantes se roman in Russies te vertaal, het 'n belangrike rol gespeel om die onsterflike figuur van wêreldliteratuur in die Russies konteks bekend te stel.
Vaders en Seuns, wat Toergenef se bekendste en mees blywende roman is, het in 1862 verskyn. Die werk se hoofkarakter, Ewgeni Bazarof, wat beskou kan word as die "eerste Bolsjewis" in Russiese letterkunde, is om die beurt gehuldig en uitgeskel as óf 'n verheerliking óf 'n parodie van die "nuwe mans" van die 1860's. Die roman ondersoek die konflik tussen die ouer generasie, wat teësinnig is om hervormings te aanvaar, en die nihilistiese jeug. Toergenef het in die sentrale karakter, Barazof, 'n klassieke voorbeeld van die middel-19de-eeuse nihilis uitgebeeld. Vaders en Seuns speel af in die sesjaartydperk van maatskaplike onrus, van Rusland se nederlaag in die Krimoorlog tot die bevryding van die lyfeienes. Vyandige reaksie op Vader en Seuns het gelei tot Toergenef se besluit om Rusland te verlaat. Gevolglik het hy ook die meerderheid van sy lesers verloor. Baie radikale resensente van dié tyd (met die noemenswaardige uitsondering van Dimitri Pisaref) het nie Vaders en Seuns ernstig opgeneem nie, en ná die relatief kritiese mislukking van sy meesterstuk was Toergenef ontnugter en het hy minder geskryf.
Toergenef se volgende roman, Rook (Дым), is in 1867 gepubliseer en is nie goed in sy vaderland ontvang nie. Dit het ook 'n onderonsie met Dostojefski in Baden-Baden tot gevolg gehad.
Sy laaste wesentlike werk wat sou probeer om die probleme van die kontemporêre Russiese samelewing tot sy reg te laat kom, was Onbevlekte Grond (Новь), wat in 1877 gepubliseer is.
Stories van 'n meer persoonlike aard, soos Lentevloede (Вешние воды), Koning Lear van die Steppe (Степной король Лир) en Die Lied van Triomfantelike Liefde (Песнь торжествующей любви), is ook in hierdie jare van sy lewe geskryf. Ander laaste werke sluit in Gedigte in Prosa en Klara Militsj, wat in die tydskrif Europese Boodskapper verskyn het.[5]
Toergenef het oor dieselfde temas as sy tydgenote Tolstoi en Dostojefski geskryf, maar het nie die godsdienstige en morele besorgdhede wat sy twee groot tydgenote na hul werk gebring het, goedgekeur nie. Toergenef was wat sy temperament betref nader aan sy vriende Gustave Flaubert en Theodor Storm, die Noord-Duitse digter en meester van die novelle, wat ook dikwels stilgestaan het by herinneringe van die verlede en die skoonheid van die natuur.[10]
Toergenef se artistiese suiwerheid het hom 'n gunsteling gemaak van eendersdenkende romanskrywers van die volgende generasie soos Henry James en Joseph Conrad, wat Toergenef albei verkies het bo Tolstoi en Dostojefski. James, wat nie minder nie as vyf kritiese essays oor Toergenef se werk geskryf het, het beweer "sy verdienstelikheid van vorm was van die beste" (1873) en het sy "pragtige delikaatheid" geprys, wat "te veel van sy mededingers, in vergelyking, laat voorkom asof hulle ons aandag op geweldadige wyse behou, en ons voorstel aan vulgêre dinge" (1896).[11] Vladimir Nabokov, wat berug was om sy ongeërgde versaking van baie van die groot skrywers, het Toergenef se "plastiese musikaal vloeiende prosa" geprys, maar sy "gedwonge slotredes" en "banale behandeling van storielyne" gekritiseer. Nabokov het gesê Toergenef "was nie 'n groot skrywer nie, maar 'n aangename een", en het hom vierde onder 19de-eeuse Russiese prosaskrywers gelys: ná Tolstoi, Gogol en Anton Tsjechof, maar voor Dostojefski.[12] Karakters in Tsjechof se ’n Anonieme Verhaal het sinies verwys na Toergenef se idealistiese idees oor die liefde, spesifiek die toegewydheid wat 'n vrou aan haar man moet toon. Isaiah Berlin het Toergenef se toewyding aan humanisme, pluralisme en geleidelike hervorming deur gewelddadige revolusie geprys en bestempel as verteenwoordigend van die beste aspekte van Russiese liberalisme.[13]
For example, Leonard Schapiro, "Turgenev, His Life and Times" (New York: Random, 1978) 214, skryf as volg oor Toergenef se agnostisisme: "Toergenef was nie 'n gedetermineerde ateïs nie; daar is genoegsame bewyse wat aantoon dat hy 'n agnostikus was wat gelukkig sou wees om die troos wat godsdiens bied, te omarm, maar hy was, behalwe miskien op raar oomblikke, nie in staat om dit te doen nie"; en Edgar Lehrman, "Turgenev's Letters" (New York: Knopf, 1961) xi, stel nog n weergawe daar vir Toergenef se gebrek aan godsdiens, en beweer dat letterkunde 'n plaasvervanger daarvoor kon wees: "Somtyds laat Toergenef se houding jeens letterkunde ons wonder of letterkunde nie vir hom 'n surrogaatgodsdiens was nie – iets waarin hy onvoorwaardelik en met entoesiasme kon glo, iets wat op die een of ander manier 'n man in die algemeen, en vir Toergenef in die besonder, 'n bietjie gelukkiger sou maak."
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Iwan Toergenef.Normdata  |
|
|---|
LIMS forum content by LIMS forum members is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License. Based on a work at www.limsforum.com.
